Syndrom niespokojnych nóg, czyli RLS, jest dosyć powszechną dolegliwością. Objawia się koniecznością nieustannego poruszania nogami, w tym podczas snu. Czy zespół niespokojnych nóg jest groźny? Co należy zrobić w przypadku podejrzenia wystąpienia syndromu? Czy są jakieś skuteczne metody leczenia?

Co to jest Zespół Niespokojnych Nóg?

Jest znany również pod skrótem RSL, który pochodzi od angielskich słów Restless Legs Syndrome, oraz jako syndrom Wittmaacka-Ekboma. Jest to zestaw charakterystycznych objawów dotyczących pozostających w bezruchu nóg. Objawy pojawiają się z reguły podczas snu, co znacznie utrudnia wypoczynek. Konsekwencją jest zmęczenie, brak energii i ociężałe nogi. Zespół Niespokojnych Nóg zalicza się do zaburzeń neurologicznych i jego leczeniem najczęściej zajmują się psychiatrzy [1].

Jakie są przyczyny Zespołu Niespokojnych Nóg?

Istnieją opinie, że przyczyną może być czynnik genetyczny, ale badania nie potwierdzają jednoznacznie takiej tezy. Bardziej prawdopodobne jest, że przyczyną RLS mogą być problemy w układzie połączeń między rdzeniem kręgowym a mózgiem. Związane są one z neuroprzekaźnikiem – dopaminą. Ponieważ żelazo oraz magnez uczestniczą w procesach jej syntezy, RLS może być związany z niedoborem tych dwóch pierwiastków. Innymi przyczynami może być stosowanie niektórych antydepresantów, leków przeciwpsychotycznych czy histaminowych oraz niektóre choroby towarzyszące [2].

Zespół Niespokojnych Nóg – jakie ma objawy?

Najczęściej występujące objawy RLS to m.in.;

• drętwienie,
• mrowienie;
• drganie;
• swędzenie;
• pieczenie;
• cierpnięcie nóg.
• najczęściej dotyczy praktycznie całej powierzchni obu nóg;
• rzadko objawy dotyczą również tułowia i kończyn górnych.
• dolegliwości pojawiają się podczas bezruchu, np. podczas snu i zasypiania, podróży różnymi środkami transportu szczególnie w pozycji siedzącej;
• dolegliwości ustępują podczas ruchu;
• z reguły dolegliwości nasilają się z czasem [1, 2].

Kto jest najbardziej narażony na RLS?

• szacunki mówią, że syndrom może dotyczyć nawet 5% społeczeństwa;
• najwięcej przypadków obserwuje się u osób po 60 roku życia, ale dolegliwości mogą wystąpić w każdym wieku;
• nieznacznie częściej RLS dotyka kobiet niż mężczyzn (ok. 60% to kobiety);
• kobiety w ciąży, w szczególności w ostatnim trymestrze, częściej cierpią na RLS;
• choroby współistniejące, takie jak niewydolność nerek, cukrzyca, niedobór żelaza czy polineuropatie zwiększają szansę wystąpienia syndromu niespokojnych nóg [1,2].

Jak zdiagnozować RLS?

Pomimo, że objawy RLS są specyficzne i raczej trudno je pomylić z innymi chorobami, to syndrom RLS jest rzadko diagnozowany. Wielu pacjentów niestety nie idzie do lekarza, tylko samemu próbuje się zdiagnozować i ewentualnie leczyć. Jest to błąd, ponieważ RLS nie leczony może doprowadzić do przemęczenia organizmu i do depresji, dlatego nie wolno lekceważyć objawów i należy jak najszybciej udać się do neurologa w celu dokładnej diagnostyki. Obecnie nie istnieje żadne badanie laboratoryjne specyficzne dla RLS. Lekarz stawia diagnozę stawia na podstawie wywiadu medycznego, badania fizykalnego i badań laboratoryjnych, które wykluczą inne schorzenia [1].

Zespół niespokojnych nóg – jak leczyć?

• stosuje się suplementację żelaza, magnezu, witamin C, B6 i B12;
• w zależności od diagnostyki lekarz może zapisać leki dostępne na receptę, takie jak leki dopaminergiczne (dla przykładu ropinirol np. Polpix SR czy pregabalina np. Egzysta), benzodiazepiny (np. Lorazepam) opioidy (np. Talvosilen) czy leki przeciwpadaczkowe (takie jak gabapentyna np. Symleptic czy pregabalina np. Egzysta) – mają one jednak dużo potencjalnych skutków ubocznych i z tego względu są stosowane pod ścisłą kontrolą lekarza;
• w przypadku leczenia RLS pomocne mogą okazać się ćwiczenia relaksacyjne i odstawienie używek takich jak kawa i alkohol;
• ulgę mogą przynieść również masaże nóg i zimne oraz ciepłe kąpiele;
• należy również unikać zwiększonego wysiłku fizycznego wieczorami;
• RLS u kobiet w ciąży, jeżeli objawy nie są bardzo uciążliwe, z reguły nie jest leczony, ponieważ najczęściej po porodzie ustępuje [1, 2].

Witaminy na zespół niespokojnych nóg – przykłady preparatów

Złożone

Restonum 30 tabletek, dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego

• 1 tabletka zawiera 133,51 mg L-asparaginianu magnezu, 205,10 mg, węglanu magnezu, 46 mg  fumaranu żelaza, 50 g, witaminy C, 0,7 mg, witaminy B6 – 0,7 mg i 2,5 μg witaminy B12;
• dorośli stosują 1 tabletkę 2 razy dziennie;
• preparat jest stosowany w przypadku niedoboru żelaza i magnezu i w przebiegu wtórnej postaci RLS [3].

Magnez

Maglek B6 50 tabletek, produkt leczniczy

• 1 tabletka zawiera 500 mg mleczanu magnezu i 5 mg chlorowodorku pirydoksyny;
• w profilaktyce niedoboru magnezu stosuje się 1 lub 2 tabletki na dobę [4].

Żelazo

Ascofer 50 tabletek powlekanych, produkt leczniczy

• 1 tabletka powlekana zawiera 200 mg żelaza(ll) glukonianu;
• w zależności od wieku stosuje się zgodnie z zaleceniami lekarza oraz ulotką;
• stosuje się w przypadku niedoboru żelaza [5].

Podsumowanie – co pomaga na zespół niespokojnych nóg?

Nie ma konkretnego leku na zespół niespokojnych nóg. Leczenie jest prowadzone w zależności od przyczyny i powinno być prowadzone przez lekarza. Ważne, żeby nie bagatelizować objawów i jak najszybciej zgłosić się do neurologa. Objawy wraz z postępem czasu najczęściej się pogłębiają i mogą prowadzić nawet do  poważnych depresji. Pomimo, że na wiele schorzeń związanych z nogami skuteczne są maści czy kremy, to nie istnieje idealna maść na zespół niespokojnych nóg. Z reguły stosowane są doustne postacie leku, jeżeli problemem są niedobory minerałów czy witamin to można stosować preparaty dostępne bez recepty. W wielu przypadkach koniecznie jest jednak zastosowanie dosyć silnych leków dostępnych tylko i wyłącznie na receptę. Aby ich uniknąć warto zacząć leczenie jak najszybciej.