Jak działa kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy, pod względem chemicznym, to polisacharyd (wielocukier), który składa z połączonych wiązaniami glikozydowymi cząsteczek N-acetyloglukozaminy oraz kwasu D-glukuronowego [1]. Związek ten odznacza się wysoką elastycznością i lepkością, dzięki czemu możliwe jest odpowiednie odżywienie i nawilżenie stawu, który narażony jest przecież na różnorodne obciążenia (normalny chód, bieg, intensywne ćwiczenia fizyczne).

Jeśli chodzi o produkcję preparatów z kwasem hialuronowym, są one najczęściej wytwarzane dwiema metodami: na drodze ekstrakcji z kogucich grzebieni lub za pomocą procesu biosyntezy prowadzonej przez bakterie Streptococcus equi. Zarówno jedna, jak i druga metoda ma swoje wady i zalety. Preparaty wytwarzane na bazie metody pierwszej są poniekąd źródłem alergenów zwierzęcych, przez co mogą stwarzać potencjalne ryzyko wystąpienia nadwrażliwości. Druga metoda zaś wymaga przeprowadzenia zaawansowanych technik oczyszczania preparatu (z powodu możliwości produkcji pirogenów, toksyn i immunogenów przez bakterie) [2, 3].

Zastrzyki z kwasem hialuronowym na stawy – jak działają?

Lecznicze właściwości zastrzyków z kwasem hialuronowym na stawy wynikają z tzw. właściwości wiskoelastycznych substancji, o której mowa. To, czy dany preparat wykazuje słabsze lub silniejsze działanie, wynika ze stopnia usieciowania oraz długości łańcucha kwasu hialuronowego, co odbywa się na etapie produkcji. Silnie usieciowana substancja tworzy specyficzne struktury określane jako polimery hylanowe, a to wpływa na wspomniane wcześniej właściwości wiskoelastyczne i potęguje efekt działania konkretnego preparatu. Nie bez znaczenia jest również czas działania produktu [1, 2]. Usieciowany kwas hialuronowy zawierają preparaty, które stosuje się w trzech wstrzyknięciach, a także iniekcje typu “one shot” [4].

W zdrowym stawie kolanowym zawarte jest około 2 ml płynu stawowego, zaś średnia masa cząsteczki kwasu hialuronowego wynosi 10×106 Da. Szacuje się, że choroba zwyrodnieniowa może powodować spadek tej wartości do około 2×105 Da. Iniekcje z kwasu hialuronowego nie tylko hamują procesy degeneracyjne w obrębie chrząstki, ale również stymulują tworzenie nowych komórek budujących tę strukturę. Ze względu na swoje właściwości kwas hialuronowy zaliczany jest do grupy SYSADOA, czyli leków wolno działających objawowych, stosowanych w chorobie zwyrodnieniowej stawów [5].

Preparaty z kwasem hialuronowym na staw kolanowy

Preparaty z kwasem hialuronowym występują w formie gotowych ampułkostrzykawek. Iniekcję wykonywana jest zwykle w powierzchnię przednio-boczną stawu kolanowego, a niekiedy również w okolicę nadrzepkową, przyrzepkową lub przednio-przyśrodkową. Działania niepożądane występują z różną częstotliwością (3 – 47%) i obejmują głównie lekki stan zapalny i/lub ból w miejscu iniekcji. Skutki uboczne – w większości przypadków – ustępują po kilku dniach (1-3 dni).

W Polsce dostępnych jest obecnie co najmniej kilkadziesiąt produktów zawierających kwas hialuronowy. Różnią się one nie tylko stężeniem substancji czynnej, ale również stopniem elastyczności, lepkości i usieciowaniem. To właśnie od tych właściwości zależeć będzie to, jak długo kwas hialuronowy utrzyma się w stawie kolanowym (od kilku do kilkudziesięciu dni). Stężenie substancji czynnej w preparatach dostępnych na polskim rynku aptecznym waha się od 1% do 2,5%.

Preparaty występują w postaci wyrobów medycznych leczniczych. Iniekcje wykonuje się kilkakrotnie, zachowując 1-tygodniowy odstęp:

• Synocrom 10 mg/ml (1%) – maksymalnie 3-5 iniekcji;
• Go-On 25 mg/2,5 ml (1%) – maks. 5 iniekcji;
• Hyalgan 1% – maks. 5 iniekcji;
• Flexus Fluid 1% – maks. 3 iniekcje;
• Suplasyn 1% – maks. 3 iniekcje;
• FlexiStav IN 1% – maks. 3 iniekcje;
• Collaflexin 32 mg/2 ml (1,6%) – maks. 3 iniekcje.
• Biolevox HA 2,2% – stosowany 1 raz w tygodniu przez 2-5 tygodni;

Na rynku dostępne są również preparaty w postaci tzw. pojedynczych “shotów” iniekcyjnych – charakteryzują się one wyższym stężeniem kwasu hialuronowego oraz większą objętością ampułki:

• Biolevox HA ONE 2,5% – ampułka o objętości 4,8 ml;
• Flexus Fluid ONE 2% – ampułka o objętości 3 ml;
• Suplasyn 1-Shot 1% – ampułkostrzykawka o objętości 6 ml. 

O kwalifikacji do zabiegu wstrzyknięcia kwasu hialuronowego do stawu kolanowego decyduje lekarz, który dobiera najbardziej odpowiedni preparat i przeprowadza iniekcje [6, 7].