Przyczyny zanokcicy

Zanokcica powstaje w wyniku zakażenia bakteryjnego. Najczęściej przyczyną jest gronkowiec złocisty (Staphylococus aureus) oraz paciorkowiec ropny (Streptococcus pyogenes). Powodują ją także grzyby, szczególnie Candidia albicans.

Wyróżnia się 2 postacie zanokcicy: ostrą oraz przewlekłą.

Głównym czynnikiem powodującym zanokcicę ostrą jest uraz naskórka lub wału paznokciowego (np. podczas obcinania paznokci lub wycinania skórek). Stanowi to wrota, przez które wnikają chorobotwórcze patogeny. Narażone są na nią m.in. niemowlęta, które często wkładają ręce do buzi oraz osoby obgryzające paznokcie. Także nieprawidłowo wykonane zabiegi manicure i pedicure mogą być czynnikiem ryzyka.

Zanokcica przewlekła powstaje w wyniku długotrwałego narażenia na alergeny i czynniki drażniące. Czas występowania objawów jest dłuższy niż w przypadku zanokcicy ostrej i trwa powyżej 6 tygodni. Może się tworzyć w efekcie częstego mycia i dezynfekowania dłoni oraz narażenia na drażniące substancje chemiczne (jak kwasy czy zasady). Dlatego szczególnie często obserwuje się ją u pielęgniarek, lekarzy, kucharzy, osób sprzątających i pływających zawodowo. Spotykana jest także częściej u chorych na cukrzycę i łuszczycę [1,2].

Jak objawia się zanokcica?

Najczęściej obserwowanymi objawami w przypadku zanokcicy jest żywoczerwone zabarwienie i obrzęk wokół paznokcia. Inne objawy, jakie mogą się pojawić to:

• pulsujący ból,
• ropień w okolicy wału paznokciowego — treść ropna może wyciekać pod wpływem nacisku,
• zmiana koloru płytki paznokcia (żółty/zielony),
• zaburzenia wzrostu paznokcia,
• onycholiza, czyli odwarstwianie płytki paznokcia od jego łożyska.

Nieleczona zanokcica, kiedy zakażenie bakteryjne obejmuje także macierz paznokcia, może prowadzić do trwałego zaburzenia jego wzrostu. Po usunięciu zmienionego chorobowo paznokcia, nowy nie odzyskuje już dawnego wyglądu (odrasta zdeformowany i pofałdowany) [3,4,7].

Jak leczyć zanokcicę?

Sposób leczenia zanokcicy zależy od stopnia jej zaawansowania. W przypadku łagodnych objawów, jak rumień i obrzęk zalecane jest:

• moczenie objętych stanem zapalnych wałów paznokciowych w ciepłej wodzie z dodatkiem szarego mydła, co łagodzi obrzęki i ułatwia odprowadzenie ropy,
• miejscowe używanie leków antyseptycznych (Octenisept, Rivanol),
• stosowanie przymoczek z octu lub wodnego roztworu jodyny.

W poważniejszych przypadkach stosuje się:

• antybiotyki miejscowe: maści z kwasem fusydowym (Fucidin), preparaty złożone zawierające bacytracynę, neomycynę i polimyksynę B (Maxibiotic, Tribiotic),
• antybiotyki doustne: zazwyczaj nie są potrzebne, należy je rozważyć u pacjentów z obniżoną odpornością lub w przypadku ciężkiej infekcji. Stosuje się m.in. amoksycylinę z kwasem klawulanowym (Amoksiklav, Augmentin) oraz klindamycynę (Clindamycin MIP) (czytaj także: Dekalog prawidłowej antybiotykoterapii)
• leczenie chirurgiczne: polegające na ewakuacji treści ropnej. W niektórych przypadkach konieczne może być także usunięcie części lub całego paznokcia,
• leki łagodzące ból: paracetamol, NLPZ (np. Ibuprofen),
• preparaty przeciwgrzybicze: miejscowo stosuje się preparaty zawierające terbinafinę (Lamisilat), a w przypadku konieczności leczenia doustnego, itrakonazol (Itrax), flukonazol (Flucofast), czy nystatynę (Nystatyna Teva) [1,3,5,6].

Jak zapobiegać?

Zapobieganie polega na unikaniu czynników drażniących, takich jak: 

• urazy w okolicy wałów paznokciowych (nie obgryzać paznokci, nie wycinać zbyt agresywnie skórek),
• drażniące środki chemiczne (jeśli jest konieczność ich użycia, należy włożyć rękawice ochronne),
• długotrwała ekspozycja dłoni i stóp na wilgoć.

Należy również zapewnić odpowiednią higienę miejsc narażonych na występowanie zanokcicy, dokładnie je myć i osuszać [1,3].