Czym są wzdęcia?

Każdy z nas ma pewną ilość powietrza w przewodzie pokarmowym i jest to całkowicie normalne. Gazy z naszego układu pokarmowego wydostają się dwiema drogami: albo poprzez jamę ustną, jako popularnie określane “odbijanie się”, albo poprzez odbyt w formie wiatrów. Co ciekawe, ludzie statystycznie oddają wiatry od 5 do 15 razy dziennie [1]. Sytuacja komplikuje się, jeśli doświadczamy nadmiernej produkcji gazów, czego efektem będą wzdęcia.

Objawy nadmiernej ilości powietrza w przewodzie pokarmowym to:

• odbijanie się — szczególnie w trakcie lub po posiłku, często kilkukrotne albo w krótkich odstępach czasu,
• oddawanie wiatrów,
• uczucie pełności w trakcie lub po posiłku,
• wzdęty brzuch,
• uczucie bulgotania, przelewanie się w brzuchu,
• ból, kłucie, uczucie ucisku w brzuchu [1-2].

Co powoduje nadmierną ilość gazów w przewodzie pokarmowym?

Nadmierna ilość gazów w przewodzie pokarmowym i wzdęcia często mają bardzo proste podłoże. Podczas posiłków i spożywania płynów zawsze łykamy pewną ilość powietrza. Osoby, które wraz z pokarmem przyjmują zbyt duże ilości powietrza, będą doświadczały wspomnianych objawów. Gazy powstają także w trakcie trawienia pokarmów. Niektóre produkty żywnościowe mogą być ich nadmiernym generatorem [1-2].

Niestety czasami wzdęcia i nadprodukcja gazów są objawami chorób układu pokarmowego. Wspomniane objawy mogą towarzyszyć schorzeniom, takim jak:

• Zespół Jelita Drażliwego,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• nieprawidłowa flora bakteryjna jelita cienkiego,
• nietolerancja laktozy,
• nietolerancja fruktozy,
• celiakia,
• stany niedrożności jelit (przepuklina, nowotwór okrężnicy, nowotwór jajnika),
• stany zapalne żołądka i jelit,
• lamblioza [1-2].

Jak skutecznie poradzić sobie ze wzdęciami?

Poniższe stwierdzenie wydaje się być mało profesjonalne, jednak przynosi efekty

Jeśli spożywamy pokarm powoli, nie robimy dużych kęsów, nie jemy szybko i dokładnie go żujemy, to znacznie zmniejszamy przyjmowaną ilość powietrza. Takie zalecenia są znane od lat i przynoszą efekty — możemy o nich przeczytać nawet w źródłach odnoszących się do tradycyjnej medycyny perskiej [1-4].

Znowu dosyć proste zalecenie…

Jednak spożywanie mniejszych porcji pokarmu natomiast częściej jest również zalecane i korzystne z dietetycznego punktu widzenia. Układ pokarmowy jednorazowo ma do strawienia mniejszą ilość składników, co generuje mniejszą produkcję gazów, która jest zjawiskiem normalnym [3].

Alergie pokarmowe i nietolerancje składników

Wzdęcia i nadmierne gazy mogą być efektem nieprawidłowego trawienia pokarmów, alergii pokarmowych czy nietolerancji pewnych składników. Jeśli to one generują kłopoty, niezbędna jest odpowiednia dieta. Przykłady produktów, które mogą przyczynić się do nadprodukcji gazów, są następujące:

• niektóre warzywa, takie jak: brukselki, brokuły, szparagi, fasola, kapusta, cebula lub grzyby,
• owoce, na przykład gruszki, jabłka, brzoskwinie (oraz soki),
• produkty mleczne (szczególnie ważne przy nietolerancji laktozy),
• produkty pełnoziarniste (mogą generować problemy u osób z IBS, zaleca się wtedy przejście na dietę Low FODMAP),
• gazowane napoje,
• napoje bezcukrowe z sorbitolem, mannitolem lub ksylitolem [2].

Aktywność fizyczna

Oprócz prawidłowej diety i odpowiednich nawyków żywieniowych duże znaczenie ma aktywność fizyczna. Dzięki niej usprawnimy pracę jelit, co przyczyni się do lepszego pasażu jelitowego gazów [1].

Papierosy

Częstą przyczyną zaburzeń jest palenie papierosów. Jeśli cierpisz na nadprodukcję gazów, rozważ rzucenie nałogu. Pomocna może okazać się wizyta w aptece i dobranie odpowiedniej gamy produktów, które pomogą wyleczyć uzależnienie [1].

Wzdęcia a inne leki

Bywa i tak, że wzdęcia oraz problemy żołądkowe są wynikiem przyjmowanych leków. Przeanalizuj swoją farmakoterapię z pomocą farmaceuty lub lekarza. Nigdy nie podejmuj decyzji o zmianie bądź odstawieniu danego leku bez konsultacji medycznej. Przykłady leków, które mogą powodować nadmierne gazy i wzdęcia to:

• Niesteroidowe Leki Przeciwzapalne, takie jak ibuprofen,
• statyny,
• wareniklina [1,5-7].

Dostępne preparaty

Często, aby zredukować wzdęcia, korzystając z powyższych metod potrzeba czasu. Pomocne mogą okazać się produkty, które usprawniają trawienie bądź redukują nadmiernie zgromadzone gazy:

• Symetykon (Espumisan, Ulgix Wzdęcia, Ulgix Wzdęcia Max, Simetigast Forte) — substancja czynna zmniejsza napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazów nagromadzonych w jelitach, co powoduje ich pękanie. W efekcie ułatwia ich wchłanianie lub usuwanie z przewodu pokarmowego. Zalecane dawkowanie dla dzieci od 6. roku życia i dorosłych to 80 mg symetykonu od 3 do 4 razy na dobę. Espumisan dostępny jest również w kroplach o stężeniu 40 mg/ml przeznaczony do stosowania u niemowląt od 1. miesiąca życia. W takim przypadku dawkowanie dobowe wynosi od 40 mg do 80 mg substancji czynnej w 2 do 4 podzielonych dawkach na dobę [8].
• Laktaza (LactoControl, Delicol, Kolzym) — enzym przeznaczony do użytku w przypadku nietolerancji laktozy. Usprawnia trawienie laktozy, której niedobór jest przyczyną wzdęć i gazów. 
  • LactoControl
    • zaleca się przyjmowanie 1 tabletki w trakcie posiłku laktozowego.
  • Delicol, Kolzym
    • do 2 tygodnia życia – 5 kropli na posiłek,
    • 3 – 4 tydzień życia – 6 kropli na posiłek,
    • 1 – 2 miesiąc życia – 8 kropli na posiłek,
    • 3 – 4 miesiąc życia – 9 kropli na posiłek,
    • powyżej 4 miesiąca życia – 12 kropli na posiłek, co stanowi dawkę maksymalną [10-11].
• Węgiel aktywny (Węgiel leczniczy VP, Carbosal) — do leczenia wzdęć, u osób od 12. roku życia, stosuje się jednorazową porcję w ilości od 800 mg do 1200 mg węgla. Tabletki najlepiej pokruszyć i zawiesić w wodzie, a następnie wypić. Węgiel może zmniejszyć działanie leków, dlatego należy przyjmować go w odstępie minimum 2 godzin po lub po ich przyjęciu. Oprócz tego węgiel może zabarwić kał na czarno, co nie jest niczym groźnym [9].

Na wzdęcia również zioła

Odmiennym rozwiązaniem od przyjmowania leków, może być stosowanie ziół przeznaczonych do leczenia niestrawności. Preparaty ziołowe zawierają w swoim składzie wyciągi z różnych roślin, takich jak: mięta pieprzowa, karczoch zwyczajny, koper włoski, rumianek pospolity, mniszek lekarski, cykoria podróżnik, ostryż długi i inne. Znajdziesz je w płynach lub herbatach do zaparzenia (Travisto fix, Gastrosan, Biovital trawienie, Iberogast, Verdin Fix) lub tabletkach czy kapsułkach (Gastrosan caps Trawienie, Ulgix Trawienie Plus, Travisto, Verdin Complexx, Verdin Max).

Znajdź przyczynę

Jeśli wzdęcia i nadmierne gazy są objawami poważniejszych schorzeń, to należy skupić się na znalezieniu i wyleczeniu przyczyny dolegliwości. Niezbędna jest wtedy konsultacja lekarska i bardziej zaawansowane leczenie.