Wysypka u noworodków i niemowląt może świadczyć o niedojrzałości skóry dziecka, może być objawem alergii lub stanowić symptom jakiejś choroby. Wysypkę zawsze warto pokazać lekarzowi. Często trudno ją opisać słowami, a chociaż większość z nich to nic poważnego, niektóre mogą być objawem choroby wymagającej natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Jakie są rodzaje wysypki na twarzy?

Istnieje kilka łagodnych rodzajów wysypki, które pojawiają się na twarzy niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Oto kilka z nich:

Prosaki

To malutkie, lśniące białe krostki, którym nie towarzyszy zaczerwienienie.Wyglądają jak maleńkie perełki w skórze. Gruczoły łojowe niemowlęcia produkują już łój, ale ponieważ nie ma on  jeszcze ujścia przez skórę, po prostu w niej się zbiera.

Te zmiany nie wymagają leczenia, ponieważ w ciągu kilku kolejnych tygodni lub miesięcy pory otworzą się, a łój wydostanie się na zewnątrz.

Trądzik noworodkowy i niemowlęcy

To choroba dotycząca jednostki mieszkowo-łojowej.

Za przyczynę trądziku noworodkowego i niemowlęcego uważa się wpływ androgenów matki, hormonów nadnerczowych wytwarzanych przez noworodka oraz fizjologiczne wydzielanie łoju w pierwszych miesiącach życia. Do rozwoju trądziku niemowlęcego mogą przyczynić się także oleje i  inne kosmetyki, które stosowane są do pielęgnacji skóry. Trądzik noworodkowy i niemowlęcy objawia się występowaniem zaskórników, zmian grudkowo-krostkowych. Zmiany nie wywołują dolegliwości ani świądu skóry.

Jak leczyć trądzik niemowlęcy?

Leczenie jest zazwyczaj zbyteczne, gdyż objawy ustępują samoistnie w ciągu 1-3 miesięcy. Nasilony trądzik jest wskazaniem do poszukania przyczyny nadmiernej produkcji androgennej (konsultacja endokrynologiczna lub konsultacja dermatologiczna).

Zapobieganie – należy unikać środków komedogennych w okolicach twarzy, np. oliwki dla niemowląt, a stosować prawidłową pielęgnację skóry, wykorzystując kosmetyki specjalnie przeznaczone do skóry noworodków i niemowląt. W przypadku wystąpienia zmian o charakterze zaskórników nie należy ich wyciskać.

Rumień toksyczny u noworodków

To naturalne zjawisko fizjologiczne, będące reakcją alergiczną na nowe otoczenie. Rumień noworodkowy objawia się charakterystycznymi czerwonoróżowymi plamami lokalizującymi się na tułowiu i twarzy dziecka lub widoczne na buzi białożółte grudki. Noworodek nie odczuwa dyskomfortu z ich obecnością np. bólu czy uporczywego swędzenia. Pojawia się pomiędzy drugą a trzecią dobą życia i trwa około tygodnia. Zmiany rumieniowe ustąpią całkowicie, gdy niemowlę skończy czwarty miesiąc życia.

Jak leczyć rumień u dziecka?

Leczenie – zaczerwienienie spowodowane rumieniem poporodowym u noworodka znikają samoistnie. Nie ma potrzeby wdrażać leczenia farmakologicznego.

Jakie są rodzaje wysypki na ciele u dziecka?

Potówki

To zmiany, które powstają w następstwie wzmożonego pocenia się przy jednoczesnym zmniejszeniu lub utrudnieniu odpływu potu. Przyczyną potówek jest zamknięcie przewodów wyprowadzających gruczołów ekrynowych, a czynnikiem sprzyjającym jest ich niedojrzałość w okresie niemowlęcym, a także maceracja naskórka w następstwie przegrzania. Ponadto potówki czerwone mogą wystąpić przy nieprawidłowej pielęgnacji, często po stosowaniu oliwki po kąpieli. Zmiany skórne pojawiają się zazwyczaj po 2. tygodniu życia i występują w okresie noworodkowym/niemowlęcym.

Potówki objawiają się jako rozsiane, drobne (śr. 1-2 mm, jak łepek od szpilki) grudki lub krostki. Zlokalizowane są one na twarzy, skórze owłosionej głowy, tułowiu, w pachach lub pachwinach. Zmianom może towarzyszyć łagodny świąd.

Jak leczyć potówki u dziecka?

Leczenie polega na prawidłowej pielęgnacji skóry.

Pielęgnacja – wysypkę tego typu można kilka razy dziennie przetrzeć wacikiem nasączonym roztworem sody oczyszczonej (łyżeczkę wodorowęglanu sodu rozpuścić w szklane wody). Druga możliwość to oprószenie pudrem niemowlęcym ze skrobi kukurydzianej (nie zaleca się stosowania talku, który może działać drażniąco na płuca).

Zapobieganie jest związane z zapewnieniem optymalnej temperatury dziecku (nie przegrzewaniu), m.in. lżejsze ubranie, przykrywanie lżejszymi kocykami. By zmniejszyć częstość pojawienia się potówek, ważne są odpowiednia pielęgnacja skóry, wietrzenie oraz utrzymanie prawidłowego nawodnienia organizmu.

Ciemieniucha

Pojawia się na skórze jako efekt nadmiernego wydzielania łoju z niedojrzałych jeszcze gruczołów łojowych. Ciemieniucha objawia się pod postacią grubych, żółtych łusek, nieco przypominających łupież. Łuski odchodzą od skóry, w ich miejsce pojawiają się nowe, a skóra pod nimi jest zaczerwieniona. Najczęściej pojawia się w miejscach, w których skóra wydziela najwięcej łoju: na głowie (w miejscu ciemiączka przedniego), łukach brwiowych, bruździe nosowo-wargowej, w pachwinach, czasem też na małżowinach usznych. Jest ona nieestetyczna, natomiast dziecko nie odczuwa żadnego dyskomfortu podczas trwania tej przypadłości. Pojawia się między trzecim a szóstym tygodnia życia dziecka, a zaburzenia te mijają około trzeciego miesiąca życia.

Jak leczyć ciemieniuchę?

Leczenie – ciemieniucha, choć sama w sobie nie zagraża zdrowiu dziecka, utrudnia skórze oddychanie, przez co stwarza warunki, w których mogą rozwijać się grzyby i bakterie. Z tego względu proces pozbywania się łusek należy rozpocząć jak najwcześniej, aby nie dopuścić do ich rozwoju.

Pielęgnacja – łuski ciemieniuchy należy nawilżyć i namoczyć. Można zastosować do tego:

• oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia
• olej kokosowy
• olejek migdałowy
• masło shea
• oliwkę dziecięcą

Wybrany preparat należy wetrzeć w skórę dziecka na ok. 1 godzinę przed kąpielą, który pozwoli na oddzielenie się ciemieniuchy od skóry. W czasie kąpieli należy główkę dziecka dokładnie umyć, z tego, co zostało wcierane w skórę, a po jej zakończeniu wyczesać łuski miękką szczotką pod włos. Należy to wykonywać delikatnie, aby nie podrażnić skóry. W większości przypadków w trakcie pojedynczego zabiegu usunięte zostanie tylko część łusek, dlatego należy powtarzać te działania w kolejnych dniach.  W zależności od nasilenia objawów, ciemieniucha znika po około 2 tygodniach.

Soda oczyszczona poradzi sobie również z ciemieniuchą u dzieci. To sposób sprawdzony i znany jeszcze naszym babciom. Należy wymieszać taką samą ilość wody i sody, aby utworzyć maść, następnie posmarować nią skórę głowy i zostawić na noc. Rano wystarczy umyć główkę dziecka, nie używając szamponu. Soda pomoże oczyścić skórę głowy i ograniczy suchość.

Nawilżacz powietrza – warto się w niego zaopatrzyć. Używając nawilżacza w sypialni dziecka, zapewni mu się więcej wilgoci w powietrzu, co zmniejszy suchość skóry. Szczególnie ważne jest to wtedy, gdy w domu korzysta się z ogrzewania lub klimatyzacji, które bardzo wysuszają powietrze.

Jeśli zauważamy, że po 14 dniach ciemieniucha nie cofa się i coraz bardziej przybiera na sile, rozprzestrzenia się na twarz lub ciało dziecka, należy udać się na konsultacje do pediatry, aby zapobiec wtórnej infekcji bakteryjnej lub grzybiczej na skórze dziecka.

Wyprysk dziecięcy

Jest zapalną chorobą skóry na podłożu alergicznym. W występowaniu wyprysku dużą rolę odgrywa dziedziczona podatność. U dzieci najczęstszą formą tej choroby jest wyprysk atopowy. Objawy – skóra w wyprysku atopowym  jest zaczerwieniona, szorstka, sucha i łuszcząca. Zmiany skórne pojawiają się najczęściej między 2. a 18. miesiącem życia. Zmianom tym towarzyszy świąd,  powodujący drapanie się i bezsenność. Wyprysk atopowy najczęściej dotyka twarzy, dłoni, szyi, zgięć łokciowych.

Leczenie i pielęgnacja skóry z wypryskiem

Leczenie – zmiany wypryskowe powinien zawsze obejrzeć lekarz. Zwykle zapisuje on, maści i kremy przeciwzapalne oraz leki antyhistaminowe działające przeciwświądowo i przeciwalergicznie. Ważne jest także, aby ustalić, jaki alergen przyczynia się do powstawania wyprysku. Może to być sierść zwierzęcia domowego, proszek do prania bądź alergen pokarmowy.

W codziennym pielęgnowaniu dziecka ważne jest ograniczenie do minimum kontaktu z wodą i nieużywanie mydła. Do wieczornej kąpieli wskazane jest dodawanie środka ochraniającego wrażliwą skórę (np. Balneum Hermal Plus) lub wybrać emolienty (emolium DERMOCARE, Dermedic Emolient Baby Linum, Oillan Baby, NIVEA BABY Emolient Pure& Sensitive). Skóra dziecka ze zmianami wyprysku atopowego powinna być ochraniana kremami nawilżającymi  zaleconymi przez dermatologa lub dostępnymi na rynku maściami np. (Bepanthen Baby, maść; Linomag, maść). Należy też unikać używania odzieży wełnianej (najmniej uczula odzież bawełniana).

Świerzb

To choroba pasożytnicza wywołana przez infestację roztoczem Sarcoptes scabiei. Pasożyt nie jest dostrzegalny ludzkim okiem, gdyż jego maksymalna długość wynosi zaledwie 0,5 mm. Świerzbowiec wędruje, żłobiąc tunele w warstwie rogowej skóry celem złożenia jaj. Głębokość drążonych przez pasożyta korytarzy nie przekracza warstwy rogowej naskórka.

Epidemiologia: choroba ta może wystąpić w każdym wieku. U noworodków, niemowląt, dzieci zawsze dotyczy całej rodziny. Do zakażenia dochodzi zwykle na drodze kontaktu bezpośredniego ze skórą chorego.

Objawy i lokalizacja: u noworodków i niemowląt procesem chorobowym objęta jest cała skóra, co różni się obrazem chorobowym od osób dorosłych. U dzieci, w odróżnieniu od dorosłych, charakterystyczna jest też lokalizacja na stopach i podeszwach, gdzie występują grudki zapalne, krosty. Obecność pasożyta powoduje intensywny świąd skóry.

Jak leczyć świerzb u dzieci?

W leczeniu świerzbu stosuje się: 5% krem z permetryną, który może być stosowany u dzieci od 2. miesiąca życia. Leczy się całą rodzinę i wszystkie osoby z kontaktu (opiekunki, babcie itp.). Okres wylegania świerzbowca wynosi około 1 miesiąca, stąd osoby przebywające we wspólnym gospodarstwie domowym mogą nie mieć jeszcze objawów, a już być zakażone.

Zapobieganie – leczenie wszystkich osób zakażonych. Konieczna jest dezynfekcja ubrań, bielizny, pościeli oraz dokładne sprzątnięcie mieszkania, gdyż świerzbowce mogą przeżyć poza skórą człowieka 3 dni.

Pielęgnacja – ze względu na to, że świąd nasila się w nocy, po spoceniu i w cieple, należy dbać o dokładną i częstą higienę.

Wysypki u dziecka wymaga odpowiedniego dbania o skórę. Prawidłowy sposób postępowania zależy jednak od rodzaju wysypki, gdyż powody zmian skórnych mogą być różne. Nie wolno leczyć dziecka na własną rękę, bo może być z tego więcej szkody niż pożytku. Czasem jakaś maść powoduje przejściową poprawę, ale potem choroba jest trudniejsza do rozpoznania i leczenia.