Wysoki cholesterol – jak postępować po diagnozie?

Większość dorosłych Polaków ma podwyższony poziom cholesterolu. Co sprawia, że jesteśmy tak podatni na hipercholesterolemię? Dowiedz się, na czym polega, jak się objawia i do czego może prowadzić jego podwyższony poziom!

Przyczyny wysokiego cholesterolu

Hipercholesterolemia, czyli wysoki poziom cholesterolu może być zaburzeniem pierwotnym lub wtórnym. Pierwotne, to zwykle uwarunkowane genetycznie zaburzenie metabolizmu tłuszczy. Wtórne natomiast wynika z nieprawidłowego odżywiania, nadwagi, otyłości, nadużywania alkoholu czy chorób metabolicznych. Postać wtórna hipercholesterolemii jest znacznie częstsza niż pierwotna [1].

Za wysoki cholesterol: objawy

Wysoki poziom cholesterolu bardzo często nie daje żadnych objawów zewnętrznych i bywa późno diagnozowany. W wielu sytuacjach wykrywa się go przypadkiem podczas ogólnego badania krwi. Niestety, brak objawów sprawia, że często możemy być nieświadomi tego, że odkłada się w naczyniach krwionośnych. Z tego względu zalecana jest kontrola poziomu cholesterolu we krwi minimalnie raz na 5 lat (w grupach ryzyka częściej) [1].

Co robić po diagnozie podwyższonego cholesterolu?

Dalsze postępowanie zależy w dużej mierze od tego jak zawyżony jest cholesterol, czy występują choroby przewlekłe i w jakim wieku jest osoba, u której zdiagnozowano zbyt wysoki cholesterol.

Aby zachować równowagę w poziomie lipidów, dostarczony do komórek cholesterol powinien być zużyty, a jego nadmiar odprowadzony z organizmu. Niestety sposób, w jaki żyjemy (stres, bogata w małowartościowe tłuszcze dieta i brak aktywności fizycznej) często sprawia, że cholesterol jest zbyt wysoki.

Drogi postępowania po diagnozie należy omówić z lekarzem. W wielu przypadkach wystarczającym leczeniem będzie zmiana nawyków żywieniowych i modyfikacja diety, czy redukcja masy ciała (więcej na ten temat przeczytasz w https://leki.pl/poradnik/odchudzanie-fakty-i-mity/ ). W niektórych sytuacjach konieczne może okazać się leczenie farmakologiczne. Na hipercholesterolemię stosuje się leki z grup statyn, fibratów, żywic jonowymiennych czy inhibitory PCSK9 oraz inhibitory wchłaniania cholesterolu. Na rynku istnieją też leki łączące w sobie składniki wpływające na nadciśnienie i podwyższony cholesterol.  Za podwyższony poziom złego cholesterolu (LDL) uznaje się wartość powyżej 3,0 mmol/l (115 mg/dl). W zależności od tego jak mocno jest one zawyżone, strategie działania mogą być różne.

Dieta przy hipercholesterolemii

Główne zalecenia dietetyczne przy wysokim cholesterolu to ograniczenie spożycia tłuszczy zwierzęcych, oleju palmowego i kokosowego oraz maksymalne zastępowanie ich wielonienasyconymi tłuszczami roślinnymi, a także unikanie gotowych wyrobów cukierniczych, które często zawierają duże ilości tłuszczy trans, niekorzystnych dla gospodarki lipidowej. Aby uchronić się przed hipercholesterolemią, spróbuj wzbogacić codzienną dietę w kwasy tłuszczowe omega-3 i roślinne sterole, kosztem tak bogato występujących w naszej kuchni narodowej małowartościowych tłuszczy (więcej na temat diety zalecanej przy wysokim cholesterolu przeczytasz: Dieta DASH w zapobieganiu i leczeniu nadciśnienia tętniczego oraz Kwasy omega-3 i omega-6. Dlaczego są dla nas takie ważne?). Z pewnością poprawi to samopoczucie i profil lipidowy. Podstawy diety u osoby z wysokim cholesterolem to różnorodne produkty, ilość kalorii odpowiednia do zapotrzebowania (z uwzględnieniem codziennej aktywności fizycznej), pełnoziarniste produkty zbożowe, owoce, warzywa, orzechy i ryby. Dobrze jest również zwrócić uwagę na to, jaką ilość soli kuchennej dostarczamy do organizmu wraz z pożywieniem. Pod kontrolą należy zachować też ekspozycje na dym tytoniowy i spożywanie alkoholu [2].

Skutki nieleczonej hipercholesterolemii

To, czego najbardziej chcemy uniknąć przy zaburzeniach gospodarki lipidowej, to wystąpienie miażdżycy. Powstawanie blaszki miażdżycowej jest, ściśle związane ze stężeniem lipidów we krwi. Proces ten zachodzi, jeśli w organizmie dominuje „zły cholesterol” (lipoproteiny LDL), a „dobry” (lipoproteiny HDL, które mają zdolność pobierania cholesterolu odkładanego w ścianach naczyń krwionośnych, zajmują się transportem i usuwaniem nadmiaru cholesterolu) jest obniżony. Lipidy występują we krwi w postaci małych cząstek otoczonych cieniutką białkową otoczką (dlatego nazywamy je lipoproteinami). W powstawaniu blaszki miażdżycowej największe znaczenie mają lipoproteiny o małej gęstości (LDL) — „zły cholesterol”. LDL łatwo przenikają do krwiobiegu, gdzie mogą przywierać do wewnętrznych ścian naczyń, tworząc płytkę cholesterolową, tym samym zapoczątkowując rozwój miażdżycy.

Nasz organizm stara się uchronić nas przed zbyt wysokim poziomem cholesterolu i za pomocą specjalnych mechanizmów wydala go na zewnątrz. Jeżeli jednak regularnie dostarczamy z dietą nadmiar tego składnika, to odkłada się on stopniowo wewnątrz naczyń krwionośnych. W efekcie czego naczynia stają się mniej elastyczne, kruche i ich średnica się zmniejsza. Prowadzi to do utrudnionego przepływu krwi. Skutkuje to gorszym zaopatrzeniem komórek w tlen i składniki odżywcze (może rozwinąć się m.in. choroba wieńcowa — niedokrwienna choroba serca). Blaszka miażdżycowa nie tylko zawęża naczynie, ale może nawet zamknąć je całkowicie. Kiedy zamknie jedno lub kilka naczyń w sercu, dochodzi do zawału, jeśli zrobi to w naczyniach mózgowych — do udaru [1].