W okresie laktacji zwiększa się zapotrzebowanie nie tylko na składniki odżywcze, ale również na witaminy, sole mineralne i inne niezbędne dla zdrowia substancje. To zapotrzebowanie można pokryć poprzez zróżnicowaną i zbilansowaną dietę, dostosowaną do zwiększonych potrzeb organizmu.

Jeśli z różnych powodów nie jest to możliwe, konieczna może być dodatkowa podaż odpowiednich preparatów. Jednakże temat suplementacji budzi wiele kontrowersji ze względu na dość dużą swobodę wprowadzania takich produktów na rynek polski. Właściwe doradztwo w tym zakresie wymaga specjalistycznej wiedzy, pozwalającej na dobranie produktu na podstawie oceny składnika, jego postaci i dawki oraz wzajemnych interakcji pomiędzy składnikami.

Jakie witaminy suplementować podczas karmienia piersią?

Witamina D

Zgodnie z rekomendacjami suplementację odpowiednio zwiększoną dawkę witaminy D należy rozpocząć od momentu potwierdzenia ciąży przez ginekologa położnika. Witamina D jest odpowiedzialna m.in. za utrzymanie prawidłowego stężenia wapnia i fosforu we krwi, właściwą mineralizację kości i funkcję układu odpornościowego. Dlatego też prawidłowe stężenie witaminy D jest istotne dla rozwoju dziecka jeszcze przed jego urodzeniem.

Kontynuacja suplementacji w okresie karmienia piersią ma natomiast duże znaczenie zdrowotne dla kobiet. Zaobserwowano, że optymalne stężenie witaminy D wiąże się z mniejszym ryzykiem raka piersi, raka jelita grubego, chorób serca i układu krążenia, cukrzycy typu 2, złamań kości udowej oraz infekcji wirusowych układu oddechowego i ma korzystny wpływ na zdolności poznawcze.

Wytyczne zalecają w okresie karmienia piersią suplementację witaminą D w ilości 1500- 2000 j.m.

Kompleks witamin B

Biorą one udział w reakcjach przemiany materii w organizmie. Ich niedobór może niekorzystnie wpłynąć na układ krążenia i układ nerwowy. Badania populacyjne wskazują, że nawet do 90% polskich kobiet ma niedobory folianów. Przyjmowanie ich w postaci preparatów witaminowo- mineralnych jest jednym ze skuteczniejszych metod redukcji niedoborów u kobiet karmiących. Foliany, a właściwie aktywna postać kwasu foliowego, są odpowiedzialne za jedne z najistotniejszych dla organizmu procesów tj. syntezę i naprawę składowych nici DNA, RNA.

Zapotrzebowanie u kobiet karmiących jest zwiększone do 500µg/d. 

Witamina B6

Jest niezbędna do aktywizacji szeregu istotnych przemian enzymatycznych, w tym aktywnego usuwania homocysteiny- produktu ubocznego i toksycznego przemian folianów. Zapotrzebowanie na witaminę B6 zwiększa się nieznacznie podczas laktacji (rekomendowana dawka dobowa to 2 mg), niemniej jednak jest ona jedną z witamin, których niedobór w mleku matki może mieć dalekosiężny wpływ na prawidłowy rozwój dziecka.

Dzieci karmione mlekiem matki z niedoborem tej witaminy przejawiały zaburzenia funkcjonowania OUN, w tym drgawki. Niedobory tego składnika w mleku zostały powiązane również z zaburzeniami wzrastania niemowląt.

Witamina B12

Niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, bierze udział w tworzeniu składowych nici DNA oraz otoczki mielinowej na neuronach. Jest również odpowiedzialna za redukcję homocysteiny- związku, który niekorzystnie wpływa na krzepliwość krwi oraz elastyczność naczyń krwionośnych.

Podczas laktacji zapotrzebowanie na witaminę B12 nieznacznie się zwiększa (z 2,6 µg/d do 2,8 µg/d), niemniej jednak szacuje się, że niedobory w Polsce może mieć nawet co druga kobieta w wieku rozrodczym.

Niemowlęta karmione wyłącznie piersią przez kobiety ze znacznymi niedoborami witaminy B12 wykazują zaburzenia w zachowaniu (apatia, zmniejszone napięcie mięśni, mimowolne ruchy języka, nóg, niechęć do innych pokarmów), które ustępują już po kilku dniach przyjmowania witaminy B12 przez dziecko.

Witamina B4 (Cholina)

Cholina jest niezbędna do prawidłowego rozwoju układu nerwowego, w tym struktur odpowiedzialnych za pamięć wzrokową, jest głównym składnikiem błon komórkowych, uczestniczy w procesie regulacji ekspresji genów i wspiera funkcjonowanie wątroby.

W przypadku kobiet karmiących dobowe spożycie powinno wynosić 550 mg. Taka ilość odpowiada spożyciu około 4 jaj kurzych dziennie. Niemowlęta urodzone przez matki spożywające cholinę w ciąży miały o 1/3 mniejsze stężenie kortyzolu (hormonu stresu) we krwi pępowinowej. Nadmiar kortyzolu utrzymujący się dłuższy czas niekorzystnie wpływa na metabolizm i zdrowie, co jest przyczyną zwiększonego ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2, otyłość czy choroby serca.

Witamina A, C i E (Antyoksydanty)

Antyoksydanty to grupa związków, do których można zaliczyć witaminy A, C i E. Odgrywają one ważną rolę w redukcji stresu oksydacyjnego poprzez zmniejszenie reakcji utleniania wywołanych nadmiarem wolnych rodników. Płód podczas narodzin zmienia swoje środowisko życia na tlenowe, co naraża go na wpływ wolnych rodników tlenowych pochodzących z otoczenia, dlatego potrzebują więcej ilości antyoksydantów.

Spożycie witamin A, C i E w okresie karmienia piersią powinno wynosić: 1600 µg, 100 mg, 14 mg. Rzadko obserwuje się jednak niedobory tych witamin w diecie kobiet karmiących. Jednakże zbyt małe spożycie może zwiększyć ryzyko wystąpienia różnego rodzaju zaburzeń: chorób układu sercowo- naczyniowego, chorób nowotworowych i zaburzeń metabolicznych. Badania wykazują, że mleko zawierające przeciwutleniacze pełni istotną rolę w profilaktyce różnych problemów zdrowotnych w dzieciństwie.

Zanim sięgniesz po suplementację

Suplement suplementowi jest nierówny. Wiele produktów na rynku niestety nie jest zgodny z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) oraz ze stanowiskiem WHO. Zatem przed rozpoczęciem suplementacji należy wykonać badania kontrolne i skonsultować tę kwestę z lekarzem. Każda ciąża a później laktacja przebiega inaczej, organizm każdej kobiety w tym okresie pracuje inaczej, więc nie ma jednego złotego środka przeznaczonego dla wszystkich kobiet. Suplementacja to sprawa indywidualna i powinna być dopasowana dla danej kobiety, „skrojona na jej miarę”, i podawana według potrzeb.

Sprawdzone suplementy dla karmiących

Na rynku można znaleźć szereg suplementów, między innymi są to:

• MamaDHA Premium+ – suplement diety dla kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz karmiących piersią
• Omegamed Optima Forte- suplement dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią
• Composita Mama DHA- suplement dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią
• Symvital Mama- – suplement diety dla kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz karmiących piersią
• Prenatal Duo- suplement diety od 13 tygodnia ciąży, plus laktacja
• Duphavit Pregna- suplement diety dla kobiet w ciąży i podczas karmienia piersią
• Doppelherz aktiv Mama Premium- suplement dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią
• Pueria Duo- suplement diety od 13 tygodnia ciąży, plus laktacja
• Ladee Vit Optima- suplement dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią

Podsumowanie

Dbałość o dostarczenie odpowiedniej ilości witamin w diecie zapobiega potencjalnym konsekwencjom zdrowotnym. Witaminy te odgrywają rolę w programowaniu żywieniowym, które zachodzi w krytycznych oknach rozwoju, tj. w okresie ciąży i przez pierwsze dwa lata życia, czyli w okresie, kiedy dziecko jest karmione piersią. Ważne jest, aby prawidłowe odżywianie  w czasie laktacji było świadomym i satysfakcjonującym okresem, nienaruszającym dobrostanu fizycznego i psychicznego matki i dziecka.