Co to jest bliznowiec?
Bliznowiec (łac. keloid) jest łagodnym nowotworem w postaci stwardniałej, przerośniętej i guzowatej blizny. Bliznowiec może powstać wskutek nieprawidłowego gojenia się rany, skaleczenia skóry lub bez wyraźnej przyczyny. Co ciekawe, rana, z której może powstać bliznowiec, nie musi być wcale rozległa. W rzeczywistości każde przerwanie ciągłości tkanki może skutkować powstaniem bliznowca. Z reguły ma sinoczerwony kolor i lśniącą, gładką powierzchnię. Może mieć różną wielkość, od kilkunastu milimetrów do nawet kilkudziesięciu centymetrów. Bliznowce najczęściej obserwuję się na klatce piersiowej, stopach, dłoni, uszach, barkach czy ramionach [1].
Jak powstaje blizna?
Każdy kiedyś doświadczył uszkodzenia, przecięcia czy zadrapania skóry. Pomijając fakt, że z reguły jest to nieprzyjemne, to pamiątką po takim wydarzeniu może być blizna. W przypadku prawidłowego procesu gojenia się, takiej rany, wytwarzana jest tkanka łączna włóknista. W kolejnym etapie powstałe włókna kolagenu łączą się ze sobą i rana zaczyna stopniowo się zasklepiać. Do tkanki zaczynają wnikać naczynia krwionośne, zaopatrując to miejsce w tlen i inne składniki. Po pewnym czasie (trwającym nawet kilka miesięcy czy wręcz lat) produkcja kolagenu zmniejsza się, a blizna jest zdecydowanie mniej widoczna.
Jednak obserwuje się również sytuacje, w których produkcja kolagenu nie zatrzymuje się, co prowadzi do powstania bliznowców lub blizn przerostowych. Reasumując, aby powstał bliznowiec, musi dojść do przerwania skóry. Może to nastąpić w wyniku np. zranienia, zadrapania, przecięcia, oparzenia czy nieprawidłowego gojenia (np. krostek po trądziku). Bliznowce mogą powstawać po kolczykowaniu uszu, po szczepieniu czy po cesarskim cięciu. Warto pamiętać, że bliznowiec może powstać również po usunięciu pieprzyka, nawet niewielkiego [1,2].
Jakie są przyczyny powstawania bliznowca?
Bliznowiec najczęściej powstaje w następujących sytuacjach:
- w wielu przypadkach bliznowce powstają samoistnie;
- bliznowce częściej obserwowane są u osób, u których w rodzinie stwierdzono wcześniej ich występowanie;
- przerwanie tkanki łącznej np. w przypadku urazu mechanicznego;
- przebycie niektórych chorób, takich jak np. ospa, trądzik pospolity, czy zapalenie mieszków włosowych;
- rana po porodzie — wystąpić może zarówno bliznowiec po cesarskim cięciu, jak i po nacięciu krocza;
- po oparzeniach i innych urazach termicznych;
- po ukąszeniach przez owady;
- nieprawidłowe gojenie się powodujące rany na skórze;
- przekłuwanie uszu i innych części ciała, piercing;
- iniekcja szczepionki [1,2].
Kto jest narażony bardziej na powstanie bliznowca?
Najbardziej narażone osoby to:
- młode osoby (20-30 lat), wraz z wiekiem zmniejsza się ryzyko powstania bliznowców;
- osoby z ciemniejszym kolorem skóry mają nawet 15-krotnie większą szansę na powstanie bliznowca niż osoby rasy białej;
- pacjenci cierpiący na choroby metaboliczne wpływające na utrudniony proces gojenia się ran;
- chorzy na choroby naczyniowe Buergera i Raynauda oraz choroby autoimmunologiczne, w szczególności Hashimoto
- kobiety w okresie pokwitania i ciąży [1,3].
Czym się różni bliznowiec od blizny przerostowej?
Na pierwszy rzut oka blizna przerostowa i bliznowiec mogą być do siebie bardzo podobne. Blizna przerostowa tworzy się tylko w granicach uszkodzenia skóry, gdy bliznowiec zauważalnie przekracza ten obszar. Spowodowane jest to faktem, że bliznowiec jest mocno unaczyniony, może rozrastać się długi czas po urazie i nigdy nie zniknąć samoistnie. Z drugiej strony blizna przerostowa jest słabo unaczyniona i z reguły wraz z przebiegiem czasu jaśnieje, a nawet zanika [1,2].
Czy bliznowce są niebezpieczne?
Bliznowiec najczęściej nie stanowi zagrożenia dla zdrowia pacjenta i jest głównie problemem natury estetycznej. Z drugiej strony niekontrolowany i nadmierny rozrost bliznowca może wskazywać, że przeradza się on w zmianę nowotworową. Z tego względu nie warto zwlekać z wizytą u lekarza. Nawet jeżeli nie jest groźny dla zdrowia, to jego widoczność na ciele, może stanowić duże obciążenie psychiczne dla wielu pacjentów [1,2].
Jak się pozbyć bliznowca?
Bliznowiec nie jest niestety łatwy w usunięciu, jego leczenie jest wręcz długotrwałe, wymagające i często problematyczne. Jako miejscowa zmiana na skórze jest leczony preparatami miejscowymi jak maści, kremy, zastrzyki lub zabiegami chirurgicznymi. Zabieg chirurgicznego usunięcia bliznowca nie jest jednak popularną metodą jego leczenia. Niemniej jednak leczenie powinno być prowadzone pod kontrolą lekarza, który ustali najskuteczniejszą metodę dla danego pacjenta.
Najczęściej stosuje się poniższe metody:
- opatrunki zawierające steroidy (zakładane na ok. 24 godziny co drugi dzień, maksymalnie 8-10 cyklów);
- uciskowe opatrunki uniemożliwiające rozrost komórek tkanki łącznej;
- zastrzyki z glikokortykosteroidami np. triamcinolonem, w obrębie zmienionej tkanki, co około 5 tygodni lub zastrzyki zawierające interferon gamma;
- specjalna maść na bliznowca i podobne zmiany skórne np. Dermatix, Blizan, Bliznasil, Sutricon lub Maxibiotic Blizny;
- specjalnie żele silikonowe np. Sutricon lub plastry silikonowe w żelu np. Kelo-cote;
- skuteczną metodą rozjaśniania bliznowca jest laseroterapia;
- stosuje się również krioterapię lub radioterapię;
- chirurgiczne usuwanie bliznowców polegające na wycięciu zmiany skórnej (może niestety prowadzić do nawrotu bliznowca lub jego znacznego wzrostu) [1-3].
Podsumowanie
Bliznowiec jest niegroźną dla zdrowia zmianą skórna, która jednak stanowi problem natury estetycznej. Częściej dotyka osoby młode i mające ciemny kolor skóry. W Afryce, w przeciwieństwie do Europy, jest to dosyć powszechne zjawisko, dlatego jest powszechnie akceptowane społecznie. Z kolei w Polsce, gdzie nie występuje zbyt często, a znajduje się u pacjenta w widocznym miejscu, może stanowić dla niego dosyć duże obciążenie psychiczne. Niestety jego leczenie jest dosyć problematyczne i z reguły wymaga czasu. Najlepiej jak najszybciej udać się do lekarza i podjąć zaproponowane przez niego leczenie. Zabiegi chirurgiczne są rzadko stosowane, ponieważ często przynoszą więcej szkody, niż pożytku.