Tabletka ODT (ang. orally disintegrating tablet, orodispersible tablet), czyli ulegająca rozpadowi w jamie ustnej to niepowlekana tabletka, która po umieszczeniu w jamie ustnej ulega szybkiemu rozpadowi w kontakcie ze śliną. Farmakopea Europejska, (najważniejsza księga farmaceutów) dopiero w 2002 roku po raz pierwszy wprowadziła tabletkę ODT do swoich monografii. Jest to zatem „świeża sprawa”, niemniej niezwykle skuteczna. Taka tabletka, zgodnie z wymaganiami farmakopealnymi, rozpada się w maksymalnie 3 minuty. Jednocześnie najnowsze wytyczne FDA sugerują, aby czas ten skrócić nawet do 30 sekund [1].

Co jest złego w klasycznej tabletce?

Zwykła, prosta tabletka jest zazwyczaj dobrym rozwiązaniem. Niemniej, nie można zapominać o pacjentach, dla których jej stosowanie stanowi źródło problemu. Zdarzają się sytuacje, gdy rozmiar takiej postaci leku utrudnia lub wręcz uniemożliwia jej połknięcie. Co więcej, jeśli dochodzi do tego kilkukrotne dawkowanie w ciągu doby, problem osiąga naprawdę duże rozmiary. Jest to wówczas prosta droga do niepowodzenia terapii i nasilenia choroby. Publikacje naukowe sugerują, że problem połykania tabletek dotyczy prawie połowy populacji, w tym głównie dzieci i osób starszych, ale także pacjentów leżących oraz podróżujących. Aby zmniejszyć trudności z przyjmowaniem leków doustnych, do lecznictwa zaczęto wprowadzać różnego rodzaju modyfikacje (czytaj także: Najnowsze formy leków stosowanych w terapii). Są to między innymi proszki i granulaty do sporządzania zawiesin i roztworów, a także tabletki, które nie wymagają połknięcia — tabletki ODT [1].

Tabletka ODT — jakie ma zalety?

Tabletka ODT została wprowadzona na rynek farmaceutyczny, aby ułatwić pacjentom przyjmowanie kolejnych dawek leku. To z kolei przekłada się na poprawę skuteczności terapii. Taka forma podania niesie ze sobą szereg korzyści:

• Szybki rozpad tabletki w kontakcie ze śliną eliminuje konieczność popijania leku wodą.Może to być  szczególnie ważne np. w podróży.
• Nie ma konieczności uprzedniego przygotowywania preparatu przed podaniem, jak ma to miejsce np. w przypadku tabletek i proszków do sporządzania zawiesin.
• Taka forma nie wymaga żucia, co jest częstą przeszkodą u osób starszych.
• Dzięki braku konieczności połykania tabletki, jest ona idealną formą dla pacjentów z uporczywymi nudnościami, urazami szyi oraz głowy, a także z zaburzeniami neurologicznymi, które ograniczają zdolność połykania.
• Jest to dyskretna forma podania leku. Bywa to dużą zaletą dla osób, które cierpią na przewlekłe choroby i mimo niechęci, muszą systematycznie przyjmować leki.
• Wykazują szybkie działanie — to niezwykle istotne w przypadku migreny, silnego bólu czy biegunki [1,2] (Czytaj także: Jakie są przyczyny i jak leczyć zatrucie pokarmowe?).

Tabletka ODT i jej zastosowanie

Liczne zalety, na czele z powyższymi doprowadziły do sytuacji, gdzie na rynku jest już ponad 145 leków w tej postaci. Są to nie tylko leki oryginalne, ale również generyczne (tzw. „odpowiedniki”). Taka forma stosowana jest w leczeniu wielu chorób przewlekłych, ale nie tylko. Mogą być używane również w stanach nagłych i ostrych. Stosuje się je między innymi w: schorzeniach przewodu pokarmowego (loperamid — Imodium Instant [3]), chorobach nowotworowych, chorobach psychicznych (risperdion — Torendo Q-Tab [4], olanzapina — Anzorin [5]), migrenie, alergii (desloratadyna — Hitaxa Fast [6]), czy chorobie Alzheimera (Czytaj także: Leki na uspokojenie — bezpieczeństwo stosowania). W Polsce do tej pory zarejestrowano kilkanaście leków dostępnych w formie tabletki ODT [1,2].

Jak prawidłowo używać tabletek ODT?

Przed zastosowaniem leku w formie tabletki ODT należy przeczytać informację umieszczoną na opakowaniu bądź na ulotce. Taka postać leku bywa niezwykle delikatna i wrażliwa, dlatego tak ważne jest jej prawidłowe użycie. Tabletkę ODT należy wyjąć z blistra bezpośrednio przed użyciem — nie wcześniej. Może ona szybko chłonąć wilgoć z powietrza i przechodzić w postać półpłynną. Naruszona tabletka ODT może wówczas uwalniać lek w nieprawidłowy sposób, co przekłada się na negatywne efekty terapii [3-6]. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto skontaktować się z farmaceutą (Czytaj także: Przeterminowane leki — przygotowanie i utylizacja).

Tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej to postać leku zaprojektowana z myślą o pacjentach z trudnościami w połykaniu. Coraz większa pula leków formułowana jest w postaci tabletek ODT, co potwierdza teorię, że wśród pacjentów rzeczywiście istnieje taka potrzeba.