Szumy uszne to problem dotyczący 30-35% populacji na całym świecie. Polegają one na odczuwaniu dźwięku w głowie lub uszach, mimo braku bodźca akustycznego w otoczeniu. Przez pacjentów są opisywane jako dokuczliwe dzwonienie, szum wiatru, czy stukanie. Chociaż szumy uszne nie są chorobą, to bywają bardzo męczące. 8% pacjentów z tą dolegliwością skarży się za zaburzony sen i wypoczynek, a w przypadku 0,5% osób uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Nieustannie słyszane dźwięki i szumy mogą być powodem rozdrażnienia i przewlekłego napięcia emocjonalnego [1].

Jakie są przyczyny szumów usznych?

Znalezienie dokładnej przyczyny szumów usznych to nieustannie duży problem i wyzwanie dla specjalistów. Brak ustalonego źródła jest przeszkodą nie do przeskoczenia w trakcie dobierania prawidłowej terapii. Do potencjalnych przyczyn szumów usznych należą:

• schorzenia narządu słuchu, takie jak głuchota starcza, nagła głuchota, choroba Meiner’a (gromadzenie płynu w uchu wewnętrznym), czy otoskleroza (choroba kosteczek słuchowych) (czytaj także: Witamina D3. Obowiązkowa witamina dla seniorów?);
• permanentne narażenie na bardzo głośne dźwięki i długotrwałe przebywanie w miejscach o dużym natężeniu dźwięku;
• niektóre urazy kręgosłupa szyjnego, głowy;
• choroby neurologiczne, np. stwardnienie rozsiane;
• infekcje, takie jak kiła, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, czy wysiękowe zapalenie ucha środkowego;
• nadciśnienie lub niedociśnienie tętnicze, w wyniku których dochodzi do niedostatecznego dotlenienia mózgu;
• niedokrwistość — zbyt mała ilość erytrocytów (czerwonych krwinek) i hemoglobiny powoduje niedotlenienie ucha wewnętrznego;
• niektóre leki, takie jak: kwas acetylosalicylowy (Aspiryna, Alka-Seltzer, Polopiryna), ibuprofen (Ibuprom, Nurofen, Ibum), furosemid (Furosemidum Polpharma, Furosemidum Polpharmex), niektóre antybiotyki (neomycyna, gentamycyna, tobramycyna), leki przeciwnowotworowe i przeciwmalaryczne;
• współistniejące zaburzenia psychiczne [1].

Halo, czy ktoś to jeszcze słyszy?

Szumy uszne można sklasyfikować jako obiektywne i subiektywne. Te pierwsze są słyszalne zarówno przez pacjenta, jak i badającego, drugie zaś — wyłącznie przez pacjenta. Można zadać sobie pytanie, jak lekarz ma usłyszeć szumy w moich uchu — to naprawdę bardzo trafna wątpliwość. Rozpoznanie obiektywnych szumów usznych polega na zdiagnozowaniu stanu chorobowego, który jest przyczyną zjawisk dźwiękowych. Najczęściej są to szumy pulsacyjne, których źródło można precyzyjnie zlokalizować, a ponadto zmierzyć ich natężenie [1,2].

Lek na szumy uszne, czyli jak pozbyć się szumu w uszach?

Leczenie szumów usznych wciąż pozostaje trudnym zadaniem i jest obarczone sporym ryzykiem niepowodzeń. Jeśli uda się ustalić dokładną przyczynę obiektywnych szumów usznych, wówczas można ją zlikwidować, wdrażając odpowiednie postępowanie terapeutyczne. W większości przypadków polega ono na leczeniu chirurgicznym (usunięcie ciała obcego, usunięcie zmian naczyniowych lub nowotworowych itp.) lub leczeniu otosklerozy.

W przypadku szumów, które są objawem towarzyszącym niektórym chorobom ogólnoustrojowym, podstawowym elementem terapii jest leczenie choroby podstawowej. Przykładem są szumy występujące w przebiegu nadciśnienia tętniczego — wówczas metodą leczenia jest wyrównanie wartości ciśnienia tętniczego. Szumy uszne towarzyszące niedosłuchom leczy się za pomocą aparatów słuchowych, zaś szumy wynikające z chorób psychicznych można łagodzić środkami uspokajającymi lub lekami antydepresyjnymi.

Niestety rzeczywistość nie wygląda tak kolorowo — precyzyjne określenie źródła szumów jest wyjątkowo trudne, czasami wręcz niemożliwe. W przypadku szumów subiektywnych, ze względu na brak jednoznacznej etiologii, nie istnieje praktycznie żadna możliwość leczenia tego schorzenia [1,2].

Mimo że szumy uszne rzadko istotnie utrudniają normalne funkcjonowanie, konieczne jest znalezienie ich przyczyny i ustalenie źródła. Mogą być one objawem niegroźnych chorób łatwych do wyleczenia, niemniej nie można wykluczyć, że są one symptomem poważnego schorzenia.

W celu złagodzenia szumów usznych można stosować szereg produktów leczniczych dostępnych na rynku. Większość z nich to leki dostępne wyłącznie na receptę. Są to głównie leki rozszerzające naczynia krwionośne i usprawniające przepływ krwi w mózgu, ale także leki psychostymulujące i przeciwpadaczkowe. Dodatkowo można stosować leki dostępne bez recepty, zawierające miłorząb japoński [1,2].

Szumy uszne – leki na receptę

Leki rozszerzające naczynia krwionośne a szumy uszne

1. betahistyna: związek ten zwiększa przepływ krwi w okolicach ślimaka oraz w całym mózgu. Co więcej, poprawia krążenie krwi w uchu wewnętrznym. Występuje pod następującymi nazwami handlowymi: Histigen, Betaserc, Betanil Forte [3];
2. pentoksyfilina: poprawia przepływ krwi i zmniejsza jej lepkość. U pacjentów z chorobowymi zmianami w tętnicach, zwiększa dopływ krwi do tych obszarów i poprawia natlenowanie tkanek. Pentoksyfilina może również nieznacznie rozszerzać naczynia krwionośne. Można ją spotkać jako Polfilin prolongatum, Agapurin SR [4];
3. winpocetyna: jest to związek o złożonym mechanizmie działania. Wpływa zarówno na metabolizm mózgowy, jak i przepływ krwi w mózgu. Poprawia mikrokrążenie, zwiększa ilość krwi przepływającej przez naczynia mózgowe oraz moduluje właściwości reologiczne krwi (np. jej lepkość). Winpocetyna na rynku jest znana pod następującymi nazwami: Cavinton, Vicebrol, Vinpoton [5];
4. nicergolina: zmniejsza opór naczyniowy, dzięki czemu zwiększa przepływ krwi, szczególnie w mózgu. Dodatkowo hamuje agregację płytek, przez co zmniejsza lepkość krwi. Produkty lecznicze z nicergoliną to Sermion, Nicergolin, Nicerin, Nilogrin [6].

Leki psychostymulujące

1. piracetam: związek ten chroni i przywraca zdolności poznawcze u człowieka z różnymi uszkodzeniami mózgu, wynikającymi np. z niedotlenienia lub zatrucia. Chociaż mechanizm działania tej substancji aktywnej nie został jeszcze dokładnie poznany, to jednak z całą pewnością wiadomo, że może on normalizować metabolizm fosfolipidów w mózgu, zwiększając tym samym płynność błon komórkowych, zwłaszcza u osób w podeszłym wieku. Piracetam występuje pod następującymi nazwami handlowymi: Memotropil, Nootropil, Lucetam, Biotropil [8].

Szumy uszne i leki przeciwpadaczkowe

1. karbamazepina: stabilizuje błony komórek nerwowych i zmniejsza przewodzenie wyładowań drgawkowych. Karbamazepina to składnik leków o następujących nazwach handlowych: Amizepin, Tegretol SR, Finlepsin retard [9].

Leki bez recepty na szum w uszach

Lekami bez recepty, niwelującymi szum w uszach są:

1. miłorząb japoński: jego dokładny mechanizm działania wciąż nie jest do końca poznany. Niemniej pewne jest, że surowiec ten zmniejsza lepkość krwi oraz ogranicza agregację płytek. Dodatkowo rozszerza naczynia krwionośne i zwiększa przepływ krwi, dzięki czemu może redukować szumy uszne. Leki z miłorzębem japońskim są dostępne bez recepty. Są to m.in. Ginkofar, Bilobil [7].

Odpowiednia diagnostyka i właściwa diagnoza to klucz do prawidłowej farmakoterapii. Osoby cierpiące na uciążliwe szumy uszne przede wszystkim powinny skonsultować ten problem ze swoim lekarzem. Dzisiejsza farmacja dysponuje powyższymi narzędziami, które realnie umożliwiają złagodzenie, lub nawet całkowite wyeliminowanie szumów usznych. Preparaty z miłorzębem japońskim to jedyne leki na tę przypadłość dostępne bez recepty — cała reszta wymaga przepisu lekarza. Niemniej, nawet sięgając po ten naturalny produkt leczniczy, warto zasięgnąć porady specjalisty.