Czym są meningokoki?

Meningokoki to bakterie, a dokładniej dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (Neisseria meningitidis). Przenoszone są przez człowieka — chorego, bądź bezobjawowego nosiciela drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt. 

Wyróżniamy różne typy serologiczne meningokoków, które zróżnicowano na podstawie budowy osłonki polisacharydowej. Wśród nich do najniebezpieczniejszych, które wywołują zachorowania na całym świecie, należą: A, B, C, W, Y.  Największą zapadalność w Polsce powoduje serotyp B (szczególnie u dzieci do 1 roku życia), a także C. Ponad 75% przypadków zakażeń notuje się u dzieci poniżej 5. roku życia, co wynika z niedojrzałości ich układu immunologicznego. U osób zdrowych — tzw. nosicieli, meningokoki występują w jamie nosowo-gardłowej i nie wywołują żadnych objawów choroby [1,3].

Jak objawia się zakażenie meningokokami?

Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) to najniebezpieczniejsze schorzenie, jakie wywołują te bakterie. Obejmuje ona zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsę. Choroba ta, szczególnie u małych dzieci w bardzo krótkim czasie może prowadzić do zgonu lub trwałej niepełnosprawności.

Objawy, które powinny zaniepokoić rodzica to:

• gorączka,
• ból głowy,
• sztywność karku,
• osutka (wysypka), która nie blednie podczas nacisku,
• zaburzenia świadomości, 
• drgawki.

U niemowląt klasyczne objawy mogą być nieobecne, bądź trudne do rozpoznania. Dziecko staje się ospałe i wiotkie, nie jest zainteresowane zabawą i otaczającymi go przedmiotami. Niestety początkowe symptomy są mało charakterystyczne i mogą zostać pomylone z często występującą w wieku dziecięcym niegroźną infekcją. 

Każde dziecko z podejrzeniem Inwazyjnej Choroby Meningokokowej, powinno natychmiast znaleźć się pod specjalistyczną opieką w szpitalu [1].

Szczepienie przeciwko meningokokom – najważniejsze informacje

W Polsce dostępne są następujące szczepionki przeciwko meningokokom typu:

• B (Bexero — najczęściej stosowana, od 2. miesiąca życia, Trumenba – od 10. roku życia),
• C (Meningitec, NeisVac-C),
• A, C, W, Y (Nimenrix).

Typ B

Ilość dawek szczepionki, jaką należy przyjąć, aby ukończyć cykl szczepień, jest zależna od wieku, w którym po raz pierwszy zostanie podana szczepionka.

Według kalendarza szczepień pierwszą dawkę można podać dziecku już po ukończeniu 2. miesiąca życia. Im szybciej, tym lepiej, ponieważ dziecko znacznie wcześniej uzyska odporność [2,5].

Typ C

Meningokoki typu C to drugi najczęściej występujący serotyp. W ostatnich latach coraz częstsze stają się także inwazyjne zakażenia typem W135. Dlatego korzystne jest szczepienie preparatem 4-składnikowym (Nimenrix), który powoduje szeroki zakres ochrony.

Schemat szczepienia — tak samo jak w przypadku preparatu na meningokoki typu B zależy od wieku, w którym podano pierwszą dawkę szczepionki.

Szczepionki nie zawierają żywych patogenów, dlatego też nie ma przeciwwskazań, aby podać je przy okazji wizyty w związku z obowiązkowym szczepieniem.

Szczepienia przeciwko meningokokom zaleca się także dla osób dorosłych, które znajdują się w grupach ryzyka wystąpienia Inwazyjnej Choroby Meningokokowej m.in.: personel medyczny, pracownicy żłobków i przedszkoli oraz osoby z immunosupresją [3,4].

Ile to wszystko kosztuje?

Koszt jednej dawki szczepienia na meningokoki typu B to wydatek ok. 350 zł. W przypadku szczepionki przeciwko serotypom: A, C, W, Y — ok. 200 zł za dawkę. W celu ukończenia cyklu szczepień, w zależności od wieku w każdym przypadku należy podać zazwyczaj 3 lub 4 dawki. Niestety nie jest dostępna szczepionka, która zapewniłaby jednocześnie ochronę przeciwko wszystkim groźnym serotypom.

Jednak pomimo dosyć dużego wydatku, warto rozważyć korzyści, jakie płyną z zaszczepienia dziecka na meningokoki (czytaj także: Obowiązkowe szczepienia w Polsce).