Co to są zaparcia? Czy moje dziecko ma zaparcia?

Z definicji zaparcia (zatwardzenie) oznaczają zaburzenie częstości wypróżnień lub oddawanie stolca o nieprawidłowej objętości, lub też konsystencji. O zaparciach u dziecka mówimy kiedy: 

• oddaje ono stolec maksymalnie 2 razy/tydzień,
• wypróżnieniu towarzyszy znaczny wysiłek,
• oddany stolec ma nadmiernie twardą konsystencję, a jego wydalenie powoduje ból,
• w odbytnicy występują zalegające masy kałowe,
• dochodzi do brudzenia bielizny kałem przez dziecko  (dotyczy to dzieci, które kontrolują już oddawanie stolca)
• dziecko celowo wstrzymuje wypróżnienie
• pojawiają się stolce o bardzo dużej objętości.

Jeśli wystąpią co najmniej 2 ze wspomnianych powyżej objawów w okresie co najmniej miesiąca, to można mówić o zaparciach u dziecka [1,2].

Dlaczego dziecko nie może się załatwić?

Najczęstszym rodzajem zaparć występujących u dzieci są zaparcia czynnościowe, które mogą mieć różne podłoże. Niekiedy przyczyną zaparć u dzieci może być nieodpowiednia dieta<span style=”font-weight: 400;”> (m.in. uboga w błonnik, a także zbyt mała podaż płynów). Zaparcia u dzieci, szczególnie tych najmłodszych często mają podłoże psychologiczne. Celowe wstrzymywanie stolca może być w tym przypadku spowodowane m.in. nieprzyjemnymi doświadczeniami z jego oddawaniem. Zbyt duży nacisk na odpieluchowanie ze strony rodziców lub też zmiana szkoły, lub przedszkola to często wymieniane czynniki sprzyjające wystąpieniu zaprać. Zdarza się, że dzieciom towarzyszą zaparcia w podróży, a niekiedy są one w stanie wypróżnić się tylko w swojej domowej toalecie.

Zdecydowanie rzadziej przyczyną zaparć u dzieci mogą być choroby, jak np. choroba Hirschsprunga, mukowiscydoza czy też celiakia [1,3].

Co na zaparcia u dzieci?

Dieta i nawadnianie

Zanim zaczniemy leczyć zaparcia u dziecka, przyjrzyjmy się jego diecie. Niekiedy to właśnie złe nawyki żywieniowe i zbyt mała ilość przyjmowanych płynów powodują zatwardzenie u dziecka. Warto podjąć próbę wprowadzenia diety bogatoresztkowej u dziecka. Produkty takie jak: gruboziarniste kasze, pełnoziarniste pieczywo, otręby zbożowe, buraczki, suszone śliwki. Błonnik pokarmowy pobudza perystaltykę jelit i pomaga zwiększyć częstotliwość defekacji.

Codzienna dawka ruchu 

Codzienna aktywność fizyczna sprzyja i wzmaga ruchy perystaltyczne jelit. Dlatego też dzieciom u których pojawiają się zaparcia, szczególnie zaleca się codzienną aktywność fizyczną. Jeśli dziecko nie jest do niej przyzwyczajone, wprowadzanie dobrych nawyków można zacząć od spacerów. 

Leki na zaparcia u dzieci

Makrogole na zaparcia u dzieci

Lekiem pierwszego rzutu w leczeniu zaparć u dzieci są makrogole (Dicopeg, Dicopeg Junior, DulcoSoft, Xenna Balance Junior). Ich mechanizm działania polega na ściąganiu wody do jelita (mechanizm osmotyczny), dzięki czemu mają one zdolność zmiękczania zalegających mas kałowych i tym samym ułatwiają ich wydalanie. Nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, działają tylko tam, gdzie potrzeba, nie wywołując działania ogólnoustrojowego. Dzięki temu mogą być stosowane w leczeniu zaparć przez długi czas. Są odpowiednie dla dzieci powyżej 6 miesiąca życia.

Syrop na zaparcia u dzieci

Innym lekiem zalecanym w przypadku  zaparć u dzieci jest laktuloza (Duphalac, Lactulose-MIP). Podobnie jak w przypadku makrogoli, wykazuje ona mechanizm osmotycznego działania w jelicie, dzięki czemu „przyciąga” wodę, a to pomaga zmiękczyć zalegające masy kałowe i ułatwia ich wydalenie.  Laktuloza nie powinna być stosowana w przypadku nietolerancji laktozy bądź galaktozy.

Czopki glicerynowe dla dzieci

Inną dostępną postacią leku na zaparcia na zaparcia u dzieci są czopki. Tradycyjne glicerolowe czopki dla dzieci (Czopki glicerolowe 1g Farmina), wykazują działanie miejscowo drażniące, przez co zostaje pobudzona perystaltyka jelit i dochodzi do wypróżnienia. Stosunkowo nową alternatywą dla wspomnianych czopków glicerolowych są musujące czopki dla dzieci na zaparcia (Eva/qu bambini). Czopki podczas stopniowego rozpuszczania się w odbycie uwalniają pęcherzyki gazu — dwutlenku węgla. Pod jego wpływem kał zablokowany w dolnym odcinku odbytu może zostać łatwo usunięty. Czopki na zaparcia polecane są do stosowania doraźnego, a nie przewlekłego. Sprawdzają się przede wszystkim u małych dzieci, kiedy podanie leków z grupy pierwszego rzutu (makrogole) jest niemożliwe lub gdy potrzebne jest szybkie wywołanie wypróżnienia.

Inne leki na zatwardzenie u dzieci

Wlewki doodbytnicze mogą być wykonane z różnych roztworów — m.in. chlorku sodu lub też roztworu fosforanów, a także składników pochodzenia naturalnego (Enema, Melilax pediatric). Jest to skuteczna metoda, jednak powinna być stosowana tylko w wyjątkowych przypadkach pod kontrolą lekarza. 

Parafina płynna, sennozydy (Xenna Extra Comfort), a także pikosiarczan sodu (Pikopil) to inne preparaty dostępne do leczenia zaparć, jednak nie są to preparaty szczególnie polecane dla dzieci [1,2].

Warto mieć na uwadze, że w przypadku zaparć zbyt szybka rezygnacja ze stosowania leków może spowodować nawrót dolegliwości. Leczenie zaparć u dzieci niekiedy może być procesem długotrwałym i trwać nawet kilka lat.