Jak wygląda leczenie ran?

Surfaktanty to składniki nowoczesnych preparatów do oczyszczania ran. A pacjenci aptek poszukują specyfików do leczenia ran. Najczęściej są to zwykłe skaleczenia, zdarte kolano, oparzenie lub inne powierzchniowe uszkodzenie skóry. O pomoc zwracają się także osoby z ranami głębokimi. Nierzadko pytają również o skuteczne środki do leczenia odleżyn, owrzodzeń lub stopy cukrzycowej. Bez względu na stan proces leczenia ran przebiega według znanego ze szkoły schematu.

1. Zahamowanie ewentualnego krwawienia.
2. Oczyszczenie rany z mechanicznych zanieczyszczeń.
3. Odkażanie zalecanymi substancjami.
4. Zabezpieczenie opatrunkiem.

Jednak leczenie ran przewlekłych przysparza wiele kłopotów. Często wymaga specjalistycznych zabiegów i starannego doboru substancji do leczenia ran. Nie zastosowanie się do zaleceń, zwiększy ryzyko zakażenia rany bakteriami lub grzybami. To z kolei dalej może prowadzić nawet do zakażenia ogólnoustrojowego. Ważne, aby jak najwcześniej zastosować środki, które skutecznie wyeliminują drobnoustroje i przyspieszą gojenie rany.

Biofilm bakteryjny — jak powstaje?

Bakterie w ranach potrafią skutecznie bronić się przed niesprzyjającymi warunkami. Wszystko po to, aby przetrwać, rozmnażać i dalej kolonizować ranę. Wokół kolonii tworzą barierę zwaną biofilmem. Pełni rolę ochronną i jednocześnie jest źródłem pożywienia dla bakterii. Biofilm tworzy rodzaj żelu, wypełnionego substancjami odżywczymi i wodą. Dodatkowo chroni bakterie przed wysychaniem, promieniowaniem UV i toksycznymi dla nich substancjami m.in. antybiotykami. Dzięki biofilmowi drobnoustroje w sposób niezakłócony namnażają się i rozprzestrzeniają po tkankach. W konsekwencji rozwija się stan zapalny, obrzęk i bolesność. W opisanej sytuacji leczenie przebiega z komplikacjami. Dlatego tak istotne jest oczyszczanie i odkażenie ran. Zabiegi służą przede wszystkim pozbyciu się ciał obcych, ale także zniszczeniu bakteryjnego biofilmu. Tę rolę pełnią związki z grupy surfaktantów [1].

Jak surfaktanty działają na rany?

Surfaktanty używa się do leczenia ran. Sprawdzają się w ranach przewlekłych, głębokich, ale także do przemywania skaleczeń. Są to substancje powierzchniowo czynne, czyli zmniejszają napięcie między kolonią bakteryjną i zainfekowanymi tkankami. Rozrywają łączące je wiązania i umożliwiają „zmycie” bakterii z rany. Mechanizm jest wykorzystywany od dawna w środkach myjących i piorących, w celu wyeliminowania brudu. Teraz wykazano skuteczność w oczyszczaniu ran. Surfaktanty:

• likwidują biofilm bakteryjny;
• umożliwiają działanie środków odkażających;
• mają właściwości odkażające.

Surfaktanty są szeroką grupą związków. Znalazły zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Są dodawane do maści, żeli i kropli do oczu.  W leczeniu ran najczęściej  stosuje się surfaktanty niejonowe, ponieważ nie drażnią i nie niszczą zdrowych tkanek. Najpopularniejszym surfaktantami niejonowymi są Poloksamery [2].

Dlaczego warto korzystać z surfaktantów do leczenia ran?

W leczeniu ran zastosowanie znalazła substancja o nazwie Poloksamer 188. Jego zastosowanie na rany przynosi szereg korzyści. Przede wszystkim zmniejsza:

• występujący obrzęk;
• stan zapalny;
• ból w miejscu uszkodzenia tkanek;
• oraz zmniejsza udział tkanki martwiczej np. w oparzeniach.

Poza tym Poloksamer 188 sam wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe oraz wspiera inne substancje odkażające. Na przykład łączy się z jodem i przedłuża jego działanie antyseptyczne. Badania wykazały, że działa łagodniej na tkanki niż sól fizjologiczna. Na rynku jest kilka środków z dodatkiem Poloksameru 188, najbardziej znanym jest SutriSept [2].

Jakie opatrunki z surfaktantem można kupić w aptece?

W preparacie SutriSept są dwie substancje Poloksamer 188 i polihepsametylen biguanid (PHMB). Połączenie to zwiększa aktywność bakteriobójczą antyseptyku (PHMB). Poloksamer 188 zmywa biofilm i umożliwia bezpośrednie działanie antyseptyku na drobnoustroje. Dodatkowo utrzymuje wilgotność rany i zapobiega zakażeniom. Dużą zaletą jest możliwość długotrwałego  stosowania. Jest łagodny i nie wywiera działania toksycznego na tkanki. SutriSept używa się jak płynu do przemywania. Produkowany jest w pojemnościach 500 i 250 ml [3].

Czego nie stosować do leczenia ran?

W pozbyciu się biofilmu nieskuteczne są powszechnie używane środki odkażające. Do tego niektóre wykazują toksyczność lub przeszkadzają w ocenie stanu zakażenia. Dlatego  obecnie do leczenia ran nie powinno się stosować:

• wody utlenionej, ponieważ nie zabija i nie eliminuje drobnoustrojów, działa krótko i jest nieskuteczna;

• rywanolu, ponieważ jest bardzo dobrą pożywką dla groźniej bakterii, która namnaża się w ranach. Poza tym barwi tkanki, przez to trudno ocenić stan tanek. Jest toksyczny;

• maści z antybiotykami (Tribiotic, Maxibiotic). Antybiotyki zaburzają proces leczenia ran, odpowiadają za oporność bakterii na leczenie.

Wytyczne dotyczą przede wszystkim ran przewlekłych, głębokich i trudnych do leczenia. Odkażanie skaleczeń, uszkodzeń naskórka nie niesie wymienionych niebezpieczeństw. Jednak bezpieczniej wybrać nowoczesne środki do leczenia ran [2].