Czym jest suchość skóry?

Sucha skóra jest najczęstszym objawem klinicznym chorób dermatologicznych, dotykającym prawie każdego z nas w mniejszym bądź większym stopniu. Charakteryzuje się szorstką, łuszczącą się i pękającą skórą, często z towarzyszącym zaczerwienieniem, utratą elastyczności i świądem. Objawy te są nie tylko niewygodne fizycznie, ale mogą także wpływać negatywnie na naszą psychikę. Bez odpowiedniej pielęgnacji sucha skóra może stać się przewlekłym problemem, prowadzącym do pękania i krwawienia, a to może zwiększyć ryzyko infekcji skóry [1-3].

Utrata wody w skórze i niedobór sebum

Suchość skóry jest schorzeniem spowodowanym przez niedobór wody w warstwie rogowej naskórka. Aby skóra była odpowiednio nawodniona jej wierzchnia warstwa musi zawierać minimum 10% wody — najlepiej od 20% do 35%. Gruczoły łojowe skóry wytwarzają oleistą substancję zwaną sebum, które pomaga chronić zewnętrzną warstwę skóry przed utratą wody. Sebum to złożona mieszanina kwasów tłuszczowych, cukrów, wosków i innych naturalnych substancji chemicznych, które tworzą barierę ochronną przed parowaniem wody. Jeśli czynniki środowiskowe sprzyjają nadmiernej utracie wody oraz ograniczają działanie sebum, skóra staje się przesuszona [3].

Sucha skóra — przyczyny. Skąd się bierze ten problem?

Głównymi przyczynami suchej skóry są:

• zmniejszona produkcja sebum (często występująca u osób starszych, ponieważ liczba i aktywność gruczołów łojowych w skórze zmniejsza się wraz z wiekiem),
• utrata obecnego w skórze sebum (spowodowana np. przez zbyt częste mycie rąk, czy stosowanie detergentów, które niszczą ochronną warstwę sebum),
• warunki środowiskowe zwiększające utratę wody (ekstremalne warunki środowiskowe mogą zniszczyć naturalną barierę ochronną skóry, powodując wzmożone parowanie wody).

Ponadto defekty bariery skórnej mogą towarzyszyć niektórym chorobom, takim jak np.:

• atopowe zapalenie skóry (AZS),
• łuszczyca,
• zaburzenia hormonalne np. niedoczynność tarczycy,
• cukrzyca [1-3].

Jak wygląda leczenie suchej skóry?

Obecnie dysponujemy produktami posiadającymi optymalny zestaw składników, pozwalający skutecznie walczyć z przesuszoną skórą. Stosowanie ich ma na celu złagodzenie skutków utraty wody w skórze oraz odbudowę bariery lipidowej na powierzchni naskórka. Jeżeli defekty bariery skórnej spowodowane są przez obecność innych chorób (np. atopowe zapalenie skóry, łuszczyca), farmakoterapia odbywa się pod kontrolą lekarza [1,3].

Czym są emolienty?

Emolienty to preparaty przeznaczone do stosowania zewnętrznego, stanowiące istotny element profilaktyki oraz leczenia wspomagającego wielu chorób dermatologicznych. Są to emulsje składające się z wody i lipidów, które przywracają prawidłowe uwodnienie komórek, zlokalizowanych w warstwie zrogowaciałej naskórka. Uzupełniają one zawartość środowiska zewnątrzkomórkowego związkami wiążącymi wodę i lipidami. Emolienty posiadają właściwości: 

• nawilżające,
• natłuszczające,
• uelastyczniające skórę [4,5].

Jak wybrać odpowiedni emolient dla suchej skóry?

W aptece dostępnych jest wiele produktów, jednak ważne jest, aby przed wyborem zapoznać się z ich składem, ponieważ to on decyduje o konkretnych właściwościach preparatu. Preparat należy dobrać po uwzględnieniu indywidualnych potrzeb pacjenta, stanu skóry oraz tolerancji leczenia. Kluczowe cechy emolientów to:

• właściwości okluzyjne, 
• zawartość humektantów,
• obecność fizjologicznych lipidów naskórka.

Dzięki temu, że emolienty posiadają właściwości okluzyjne, wytwarzają na powierzchni naskórka „płaszcz” zabezpieczający przed utratą wody poprzez parowanie. Przykładowymi składnikami okluzyjnymi są: wazelina, parafina, glikol propylenowy, alkohole i kwasy tłuszczowe (np. stearylowy, cetylowy), fosfolipidy, lanolina oraz woski.

Humektanty to składniki, które przyciągają cząsteczki wody z głębiej położonych warstw naskórka, wiążą je i utrzymują w obrębie warstwy rogowej. Substancje te należy zawsze stosować ze składnikami okluzyjnymi, aby uniknąć zwiększonej przeznaskórkowej utraty wody. Przykładowymi humektantami są: mocznik, gliceryna, sorbitol, kwas mlekowy oraz kwas hialuronowy.

Fizjologiczne lipidy naskórka (nienasycone kwasy tłuszczowe, cholesterol, skwaleny, sterole, fosfolipidy) uzupełniają niedobory mogące zaistnieć w wielu chorobach dermatologicznych.

Dodatkowo w zależności od stanu skóry, wieku oraz indywidualnych potrzeb preparat może posiadać składniki o dodatkowych właściwościach, np.:

• przeciwświądowych (np. mentol),
• przeciwstarzeniowych (np. kolagen, kwas hialuronowy, retinol, witaminy),
• immunomodulujących (np. beta-glukan),
• redukujących rozwój bakterii,
• fotoprotekcyjnych (filtry przeciwsłoneczne) [5].

Jakie emolienty są dostępne w aptece?

Emolienty dostępne są w wielu postaciach, takich jak kremy, emulsje, balsamy, żele czy szampony (Kosmetyki z CBD. Hit czy kit?). Przykładowe linie kosmetyków dostępne w aptece, które będą pomocne przy suchej skórze to:

• A-Derma,
• Allerco,
• Atoperal,
• Avène,
• Balneum,
• Bioderma Atoderm,
• Cetaphil,
• Dermedic Emolient,
• Ducray,
• Eloderm,
• Emolium,
• Emolliere,
• Eucerin Atopicontrol,
• Latopic,
• Lipikar,
• Mediderm,
• Oillan,
• Pharmaceris Emotopic,
• Ziaja Med AZS.

Czy istnieją tabletki na bardzo suchą skórę?

Suchą skórę można także pielęgnować za pomocą suplementacji. Na nawodnienie skóry bardzo dobrze działa kwas hialuronowy. Jest on cząsteczką mającą zdolność wiązania wody w ilości aż o 1000 razy przekraczającą jego masę. Ma strukturę przypominającą sprężynę, wewnątrz której wiąże wodę i nie pozwala jej uciec. Kwas hialuronowy jest obecny niemal w całym organizmie. Jednak jego największa część jest zlokalizowana w skórze człowieka, gdzie utrzymuje jej nawilżenie. 

Kwas hialuronowy znajdziesz w preparatach Olimp Hialumax, Olimp Perfect Skin [6].

Jak leczyć suchą skórę w ciąży?

W ciąży skóra jest bardziej podatna na wysuszanie się. Wiąże się to z szybkim przyrostem masy ciała, silnym rozciąganiem skóry, ale także zmianami hormonalnymi. Kobietom w ciąży zaleca się stosowanie łagodnych emolientów do codziennej pielęgnacji suchej skóry. Można korzystać z naturalnych olejków do ciała, które dodatkowo chronią przed pojawianiem się rozstępów. Warto zwracać uwagę na produkty przeznaczone bezpośrednio dla kobiet w ciąży, dla niemowląt, lub kosmetyki hipoalergiczne. 

Kiedy udać się do lekarza?

Sytuacje wymagające pomocy lekarskiej: 

• sucha skóra, która nie reaguje na preparaty bez recepty,
• objawy infekcji, takie jak żółte zabarwienie i pojawienie się ropy,
• sucha skóra, która pęka i krwawi lub staje się czerwona, opuchnięta i bolesna,
• występuje silne swędzenie, które zakłóca zdolność do pracy lub snu [3].