Czym jest stopa cukrzycowa?

Stopa cukrzycowa, a dokładnie zespół stopy cukrzycowej (DFS – diabetic foot syndrome), jest jedynym z najczęściej występujących powikłań cukrzycy. Dotyka ona średnio co dziesiątego diabetyka, dotyczy częściej cierpiących na cukrzycę typu 2, czyli insulinoniezależną. Przeważnie jest wynikiem źle leczonej i zaniedbanej cukrzycy, aczkolwiek zdarzają się i przypadki, kiedy jest jednym z pierwszych jej objawów. W żadnym wypadku nie wolno jej lekceważyć, ponieważ może skończyć się nawet amputacją nogi.

Stopa cukrzycowa objawia się niedostatecznym ukrwieniem stóp, utrudnionym gojeniem się ran i owrzodzeń oraz miejscowo zmniejszoną wrażliwością na ból. Co więcej, kości i stawy ulegają deformacji, przez co poruszanie jest znacznie utrudnione [1].

Jakie są przyczyny stopy cukrzycowej?

• utrzymujący się zbyt wysoki poziom cukru we krwi, wynikający najczęściej z długotrwałego zaniedbywania terapii, powoduje powstanie zmian w ścianach naczyń krwionośnych;
• powoduje to trwałe uszkodzenia i zwiększa podatność pacjenta na choroby układu sercowo-naczyniowego.
• uszkodzenia w obrębie małych naczyń krwionośnych prowadzą do powstania zmian w soczewce oka, upośledzenia funkcji nerek i układu nerwowego (zaburzenia czucia, drętwienie i ból kończyn);
• z kolei uszkodzenie dużych naczyń prowadzi do choroby wieńcowej, choroby niedokrwiennej ośrodkowego układu nerwowego oraz zespołu stopy cukrzycowej [2].

Jakie są objawy stopy cukrzycowej?

• ból nasilający się szczególnie nocami
• ból z bolesnymi kurczami mięśni i uczuciem kłucia w kończynie oraz zaburzenia w odczuwaniu bólu czy nawet dotyku;
•  łuszcząca i wysuszona skóra na nogach;
• trudno gojące się rany z licznymi pęknięciami i ogniskami martwiczymi wraz z owrzodzeniami;
• zdeformowane kości i stawy [1].

Jak leczyć stopę cukrzycową?

Leczenie zaawansowanej stopy cukrzycowej jest czasochłonne, drogie i nie zawsze skuteczne. Niestety w wielu przypadkach kończy się amputacją kończyny. Takie leczenie z reguły przeprowadzane jest w szpitalach lub innych wyspecjalizowanych jednostkach ochrony zdrowia. Pacjent powinien stosować specjalistyczne wkładki lub obuwie ortopedyczne. Również często przeprowadzane są zabiegi usuwania odcisków czy modzeli oraz zabiegi naczyniowe.

O leczeniu decyduje lekarz, jednakże najczęściej zaczyna się od próby wyrównania cukrzycy. Jest to związane z zastosowaniem odpowiedniego leczenia  np. wprowadzeniem insulinoterapii. Dodatkowo ważne jest, aby pacjent poprawił swój ogólny stan zdrowia. W tym zagadnieniu  mieści się zwiększenie aktywności fizycznej, poprawa diety oraz rezygnacja z używek, takich jak np. palenie papierosów. Często tacy pacjenci cierpią również na nadciśnienie tętnicze. Nie mniej ważne jak wyrównanie cukrzycy, jest uregulowanie ciśnienia krwi u takiego pacjenta.

Oprócz wprowadzenia farmakoterapii lekarz powinien poświęcić odpowiednią ilość czasu takiemu pacjentowi, edukować go i zachęcić do zmiany stylu życia. Pacjent z nadwagą powinien rozważyć możliwość skorzystania z porady profesjonalnego dietetyka. Wyżej wymienione czynności mają na celu redukcję zagrożenia amputacji kończyny. Doraźne leczenie powikłań stopy cukrzycowej najczęściej obejmuje specjalne opatrunki oraz antybiotyki. Amputacja kończyny lub jej części jest ostatecznością i stosuję się ją tylko, gdy dojdzie do zaawansowanej martwicy tkanek i stanu zapalnego kości [1,2].

Skuteczny lek na stopę cukrzycową – czy istnieje?

W leczeniu stopy cukrzycowej stosuje się następujące metody:

• tlenoterapia hiperbaryczna;
• czynniki wzrostu przyspieszające gojenie;
• substytuty skóry;
• terapia larwalna z użyciem larw Lucilia Sericata;
• amputacja kończyny (w ostateczności) [1].

Najczęściej wykorzystywane preparaty:

• na rany stosuje się specjalistyczne opatrunki np. Atrauman Ag, Aquacel Ag czy  Bactigras;
• na zakażenia rany stosuje się antybiotyki np. amoksycylina z kwasem klawulanowym (np. Amoksiklav)  czy cefuroksym (np. Zinnat);
• maści na stopę cukrzycową w celu profilaktyki np. PODORTIC Limonit, Prodiab, Oxedermil, Ziaja Med Kuracja Ultranawilżająca czy GEHWOL Lipidro, w przypadku ran np. Karnosil hydro żel naprawczy czy Cicatridinia [1,2].

Podsumowanie

Stopa cukrzycowa jest jednym z najpoważniejszych powikłań cukrzycy, a z pewnością  jednym z tych, których najbardziej obawiają się pacjenci. Pomimo edukacji pacjentów i wysiłków podjętych przez lekarzy i różne organizacje, aby jak najrzadziej dochodziło do amputacji kończyny, dane nie są korzystne. Co roku w Polsce odbywa się ok. 6 tys. amputacji kończyn u cukrzyków. Dlatego warto zapobiegać i stosować profilaktykę, kiedy jest to jeszcze możliwe.

Niestety nie istnieje cudowny lek na cukrzycę i stopę cukrzycową. Dlatego, aby przeciwdziałać jej niekorzystnym powikłaniom i nie dopuścić do rozwoju stopy cukrzycowej, leczenie należy traktować jako szereg działań, a nie poszukiwać cudownego leku. Przede wszystkim należy uregulować cukrzycę i często występujące równocześnie nadciśnienie, zadbać o odpowiednią dietę i nawilżenie stóp, stosując odpowiednie maści i kremy.

W przypadku powstawania ran należy stosować specjalistyczne kremy lub plastry, w  razie potrzeby zastosować antybiotykoterapię. A to wszystko pod kontrolą lekarza. Przy odpowiednim leczeniu i profilaktyce stopa cukrzycowa nie powinna zakończyć się najgorszym scenariuszem – amputacją lub zgonem.