Kwas gamma-aminomasłowy – działanie

Kwas gamma-aminomasłowy (GABA) to aminokwas niebiałkowy. Występuje w organizmie ludzkim, a największe jego stężenia można znaleźć, np. w mózgu [1].

Za co odpowiada i jak działa kwas gamma-aminomasłowy? GABA jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Moduluje przewodnictwo nerwowe, ale również odpowiada za rozwój neuronów, czyli struktur najważniejszych dla naszego układu nerwowego. Działanie kwasu gamma-aminomasłowego na nasz organizm można określić jako relaksacyjne i uspokajające [1,2].

Jakie są objawy niedoboru GABA?

Jeśli w organizmie mamy prawidłowy poziom GABA, to wszystko pracuje fizjologicznie i bez problemów. Warto pochylić się nad objawami niedoboru GABA, bo dzięki temu zrozumiemy, za co tak faktycznie ten związek odpowiada.

GABA i zaburzenia neurologiczne

Liczne badania dowiodły, że kwas gamma-aminomasłowy wpływa na poprawę pamięci i wzmacnia funkcje poznawcze. GABA przyczynia się do ograniczenia neurodegeneracji, a co za tym idzie rozwoju wielu chorób. Zablokowanie lub zaburzenie działania struktur związanych z GABA może prowadzić do:

• utraty pamięci,
• bezsenności,
• depresji,
• zaburzeń funkcji poznawczych [1,3].

W skrajnych przypadkach jego niedobór może być składową rozwoju choroby Alzheimera, demencji, padaczki lub stwardnienia rozsianego [2].

Wiele badań (w tym niektóre na ludziach) wskazuje, że suplementacja GABA poprawia jakość snu, skraca czas zasypiania, poprawia funkcje poznawcze i wpływa uspokajająco na człowieka [1,4].

Czy GABA pomaga na nerwicę? W przypadku tej choroby niezbędna jest konsultacja psychiatryczna, jednak biorąc pod uwagę działanie relaksacyjne i uspokajające GABA, można stwierdzić, że GABA będzie pozytywnie wpływać na osoby z nerwicą.

Układ sercowo-naczyniowy

Istnieją badania, niestety głównie na zwierzętach, które miały na celu ocenić wpływ GABA na ciśnienie tętnicze krwi. Wynika z nich, że GABA blokuje w pewnym stopniu jeden z receptorów odpowiedzialnych za rozwój nadciśnienia tętniczego. To doniesienia, które trudno odnieść w 100% do organizmu ludzkiego, jednak można sądzić, że objawem niedoboru GABA może być podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi [1,3]

GABA i cukrzyca

GABA, a szczególnie naturalne produkty bogate w GABA, przyczyniają się do obniżenia poziomu glukozy we krwi oraz stymulują procesy odpowiedzialne za wydzielanie insuliny. GABA obniża insulinooporność i zapobiega uszkodzeniom trzustki [1,3,5].

Oczywiście nie znaczy to, że przyjmowanie GABA zastąpi wizytę u diabetologa i stosowanie leków przeciwcukrzycowych, ale może okazać się korzystne w prewencji cukrzycy.

GABA i inne narządy

Suplementacja GABA wpływa pozytywnie na jelita. Dowiodły tego badania na zwierzętach. Przyjmowanie kwasu gamma-aminomasłowego prowadziło do zwiększenia długości kosmków jelitowych oraz pogrubienia śluzówki jelit i ich ścian [1].

GABA ma bardzo szerokie działanie. Wykazuje efekt przeciwzapalny, antyalergiczny i antyoksydacyjny. Niedobory GABA mogą wpływać negatywnie na funkcjonowanie nie tylko trzustki, ale również wątroby i nerek. Czy w takim razie kwas gamma-aminomasłowy ma skutki uboczne [1]?

Kwas gamma-aminomasłowy i skutki uboczne. Co może spowodować?

Czy kwas gamma-aminomasłowy ma skutki uboczne? Generalnie to preparat dość bezpieczny.

W amerykańskiej Farmakopei można znaleźć badania nad skutkami ubocznymi GABA. Wynika z nich, że nie zaobserwowano niebezpiecznych efektów przy stosowaniu do 18 g na dobę GABA przez 4 dni oraz do 120 mg na dobę przez 12 tygodni [6].

Najczęstszym działaniem niepożądanym przy długotrwałym stosowaniu było niewielkie obniżenie ciśnienia krwi [6].

Inne skutki uboczne obserwowano przy długim stosowaniu GABA w dużych dawkach (od 5 do 10 g na dobę). W tym przypadku badania doświadczali uczucia pieczenia w gardle, które szybko mijało [6].

Nie ma informacji na temat stosowania GABA u kobiet w ciąży i karmiących piersią, dlatego w takich przypadkach należy zachować ostrożność.

Ile GABA przyjmować?

Ile GABA przyjmować, aby uzyskać zamierzone efekty? Ciężko odpowiedzieć na to pytanie. Wiemy, że przyjmowanie nawet dużych ilości GABA krótkoterminowo (kilkanaście gramów przez kilka dni) jest stosunkowo bezpieczne.

Długoterminowe badania wskazują na bezpieczeństwo przyjmowania 120 mg GABA dziennie.

W dostępnych preparatach najczęściej znajdziemy GABA w ilości od 250 mg do 750 mg w kapsułce.

Najrozsądniejsze wydaje się być przyjmowanie GABA w ilości od 100 mg do 3000 mg na dobę, najlepiej w 2 lub 3 podzielonych dawkach [6].

Jakie są źródła kwasu gamma-aminomasłowego w jedzeniu?

Wszelkie preparaty – jeżeli jest taka możliwość – lepiej przyjmować ze źródeł naturalnych. Gdzie znajduje się kwas gamma-aminomasłowy w jedzeniu?

Spore ilości GABA znajdziemy, np. w:

• zielonej herbacie,
• kimchi,
• soi,
• warzywach kiszonych – głównie kapuście, ale również burakach i ogórkach,
• naturalnym zakwasie
• szpinaku,
• produktach mlecznych poddanych fermentacji, tj. kefirach i jogurtach naturalnych,
• dojrzałych pomidorach [1,6].

Jakie są leki z kwasem gamma-aminomasłowym?

Niestety w aptece nie znajdziemy leków z kwasem gamma-aminomasłowym. Istnieją jedynie suplementy diety. Tabela 1. przedstawia wybrane preparaty z GABA.

Tabela 1. Preparaty z GABA dostępne w aptekach.