Plastry przeciwbólowe na kręgosłup i na kolano, czyli kiedy warto je stosować?

Wskazania do stosowania plastrów przeciwbólowych zależą od rodzaju plastra i jego składników. Można stosować je w krótkotrwałej terapii, mającej na celu złagodzenie bólu związanego z nagłymi nadwyrężeniami, zwichnięciami, skręceniami lub stłuczeniami powstałymi w następstwie tępych urazów. Plastry ze środkiem przeciwbólowym mogą być stosowane także w przypadku bólu o charakterze przewlekłym lub ostrym, w przypadku braku poprawy przy użyciu leków doustnych lub innych metod leczenia. Co więcej, plastry przeciwbólowe zawierające np. fentanyl są przydatne w przypadku bólu neuropatycznego lub bólu związanego z chorobą nowotworową.

Jakie są rodzaje plastrów przeciwbólowych?

Plastry przeciwbólowe dostępne są zarówno na receptę, jak i bez recepty. Dzielą się na kilka kategorii. Są to m.in. plastry rozgrzewające, chłodzące, zawierające niesteroidowy lek przeciwzapalny, plastry o działaniu przeciwbólowym ogólnoustrojowym [1].

Plastry rozgrzewające

Plastry przeciwbólowe rozgrzewające sprawdzają się najlepiej w przypadku bólu dolnej, lędźwiowej części kręgosłupa. Roślinne składniki, takie jak wyciągi z pieprzowca czy ostrej papryki, zawierają kapsaicynę, która poprawia ukrwienie skóry i działa rozgrzewająco oraz przeciwbólowo. Plastry zawierające kapsaicynę najczęściej są stosowane w bólach kręgosłupa i bólach kostno-stawowych. Plastry rozgrzewające mogą mieć w swoim składzie, zamiast kapsaicyny, substancje takie jak salicylan glikolu, tymol albo kamforę. Dzięki odpowiedniej perforacji niektóre plastry mogą działać nawet do 48 h (należy dokładnie przeczytać instrukcję).

W składzie niektórych plastrów znajduje się sproszkowane żelazo. Po naklejeniu plastra utleniania się, co powoduje stopniowe wytwarzanie ciepła i efekt rozgrzewający. W przypadku plastrów rozgrzewających należy zachować szczególną ostrożność. Niektóre plastry potrafią rozgrzać się do nawet 50°C i mogą spowodować poparzenie. Nie powinno się stosować ich podczas snu, kiedy położenie się na miejscu aplikacji plastra może spowodować niezdolność odprowadzenia ciepła i poparzenie skóry. Dlatego warto pamiętać, że część plastrów przeciwbólowych rozgrzewających można przykleić na bawełniane ubranie bezpośrednio dotykające skóry. Przed usunięciem plastra można wziąć ciepłą kąpielą, co ułatwi jego bezbolesne odklejanie [1,2].

Plastry chłodzące

Można znaleźć również plastry przeciwbólowe, które będą wywoływać przeciwny efekt do plastrów rozgrzewających. Dodatek mentolu do niesteroidowych leków przeciwzapalnych wywoła uczucie chłodu na skórze. Spowoduje to złagodzenie stanów zapalnych, które często towarzyszą urazom czy kontuzjom. Chłodzący plaster przeciwbólowy doskonale sprawdza się w przypadku np. stłuczonego kolana. Zmniejszy opuchliznę, jednocześnie hamując rozwijający się tam stan zapalny. Plastry chłodzące mogą być również stosowane w bólach głowy, migrenach i gorączce. Oprócz tego można go stosować w przypadku gorączki. Plaster chłodzący nakleja się na czoło lub kark, a mentol zapewnia przyjemne uczucie chłodzenia [1,2].

Plastry przeciwbólowe i przeciwzapalne bez recepty

Niesteroidowy lek przeciwzapalny przenika z plastra do tkanki podskórnej i uśmierza ból w miejscu aplikacji plastra. W plastrach najczęściej spotkać można diklofenak. Ze względu na jego działanie, plaster z diklofenakiem dobrze się sprawdza w przypadku stłuczenia, zwichnięcia i innych kontuzji. Osoby uczulone na aspirynę i inne leki przeciwbólowe nie powinny stosować tego typu plastrów, pomimo miejscowego stosowania. Oprócz wcześniej wymienionych powikłań skórnych, plastry zawierające niesteroidowy lek przeciwzapalny, mogą powodować m.in. duszność, nudności, osłabienie, biegunka, niestrawność, ból brzucha, obrzęk czy krwawienie. Działania te nie zdarzają się zbyt często, ale należy o nich pamiętać. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą [1,2].

Plastry przeciwbólowe na receptę

Te plastry najczęściej zawierają opioidy takie jak buprenorfina czy fentanyl. Są to bardzo silnie działające przeciwbólowo systemy transdermalne, dostępne wyłącznie na receptę. Leczenie za ich pomocą musi być przeprowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza, również ze względu na ich silne właściwości uzależniające. Z tego względu są wykorzystywane do leczenia silnego bólu o charakterze przewlekłym np. w przypadku chorób nowotworowych. Niestety, plastry z opioidami ze względu na siłę działania, dosyć często powodują działania niepożądane. Są to m.in. zmiany w biciu serca, pobudzenie, omamy, gorączkę, pocenie się, silną sztywność mięśni, pokrzywkę, obrzęk, trudności w oddychaniu i połykaniu. Z kolei w przypadku przedawkowania może dojść do problemów z oddychaniem, senności, trudności w mówieniu, zwężonych źrenice, zawrotów głowy czy nawet utraty przytomności. Taki pacjent powinien niezwłocznie przyjąć nalokson [1,2].

Jakie są zalety plastrów przeciwbólowych?

Plastry przeciwbólowe mają wiele korzyści, w tym:

• mniejsze ryzyko działań niepożądanych oraz mniejsze obciążenie dla organizmu, niż w przypadku preparatów podawanych doustnie;
• nie trzeba dostosować posiłków (leki doustne z reguły przyjmuje się po lub przed posiłkiem);
• poziom substancji czynnej utrzymuje się na odpowiednim poziomie, dzięki ciągłej aplikacji.

Jakie są wady plastrów przeciwbólowych?

Stosowanie plastrów przeciwbólowych ma też niestety pewne ograniczenia, takie jak:

• uczulenia i podrażnienia skóry w miejscu przyklejenia plastra;
• nie powinny być stosowane przez osoby mające atopowe zapalenie skóry;
• osoby otyłe mogą, ze względu na dużą ilość tkanki tłuszczowej pod skóra, nie obserwować satysfakcjonującego działania przeciwbólowego plastrów;
• należy unikać światła (słońce, solarium) w miejscu przyklejenia plastra (może dojść do reakcji nadwrażliwości).

Jakie plastry przeciwbólowe bez recepty można kupić w aptece?

Active Plast + Thermal Plaster rozgrzewający przeciwbólowy z arniką i czarcim pazurem, 1 szt

• plaster zawiera kopolimer akrylowy, wyciąg z arniki górskiej, czarci pazur, glicerynę, ekstrakt z kory wierzby białej i eter butylowy kwasu waniliowego
• można go stosować powyżej 14 roku życia;
• plaster działa maksymalnie 24 h;
• łagodzi dolegliwości związane z bólem mięśni, stawów, bólami reumatycznymi, nerwobólami oraz sztywnością karku [3].

APAP Ice plaster chłodzący na bóle głowy, 2 szt

• jest to hydrożelowy plaster zawierający mentol;
• może być stosowany przez dzieci powyżej 12 roku życia i osoby dorosłe;
• działa do 8 h;
• po przyklejeniu do skóry chłodzi, przynosząc ulgę w bólach głowy i migrenach [4].

Apap Thermal, plaster rozgrzewający, 1 szt

• plaster zawiera sproszkowane żelazo, wodę i węgiel aktywny;
• może być stosowany przez osoby powyżej 13 roku życia;
• plaster działa do 8 h, w to samo miejsce następny można przykleić dopiero po 24 h;
• łagodzi ból pleców, mięśni i stawów [4].

APTEO Plaster rozgrzewający, 1 szt

• produkt zawiera sproszkowane żelazo, wodę, węgiel aktywowany, wermikulit, chlorek sodu i kalafonię;
• plastra nie należy stosować u dzieci poniżej 12. roku życia;
• działa do 8 h;
• może być stosowany w celu łagodzenia bóli mięśni, kręgosłupa, stawów oraz reumatycznych [5].

Emla Plaster, 25 mg+25 mg, plastry lecznicze, 2 szt

• 1 plaster zawiera 25 mg lidokainy i 25 mg prylokainy;
• plastry należy przyklejać przed zabiegiem, odpowiednio do wieku jak podano w ulotce;
• są to plastry znieczulające skórę stosowane przed małymi zabiegami, takimi jak szczepienia, wkłucia czy pobranie krwi [6].

Hot Pepper, plaster rozgrzewający, 1 szt

• plaster zawiera kalafonian glycerolu, tlenek cynku, kauczuk naturalny, pigment red 166, ciekłą parafinę, ekstrakt z żywicy elemi, salicylan metylu, kamforę, lanolinę, glicerynę, ekstrakt z papryczki chilli, mentol, BHT i tymol;
• nie należy stosować plastra u dzieci poniżej 12 roku życia;
• plaster może pozostać na skórze do 12 h, kolejny w to samo miejsce można przykleić dopiero po kilku dniach;
• plaster rozluźnia, odpręża i rozgrzewa mięśnie i stawy w miejscu aplikacji [7].

Itami, 140 mg, plastry lecznicze, 5 szt

• 1 plaster zawiera 140 mg diklofenaku sodowego;
• dorośli i młodzież powyżej 16 roku życia stosują 1 plaster 2 razy na dobę (rano i wieczorem);
• plaster stosuje się miejscowo w objawowym leczeniu bólu w przebiegu nadwyrężeń, zwichnięć czy stłuczeń [8].

Nurofen Mięśnie i Stawy, 200 mg, plastry lecznicze, 4 szt

• 1 plaster zawiera 200 mg ibuprofenu;
• Młodzież powyżej 16 lat i dorośli stosują 1 plaster co 24 godziny (maksymalnie 1 plaster dziennie);
• stosuje się przy krótkotrwałym, objawowym leczeniu bólu związanego z naciągnięciem mięśni czy zwichnięciem w wyniku łagodnych urazów w okolicach stawów rąk lub nóg [9].

Olfen Patch, 140 mg, plastry lecznicze, 5 szt

• 1 plaster zawiera 140 mg diklofenaku sodowego;
• dorośli i młodzież od 16 roku życia stosują 1 plaster 2 razy na dobę (rano i wieczorem);
• wskazania analogiczne jak plastry Itami [10].

Opokan Med, plastry rozgrzewające, 10 szt

• plastry zawierają sproszkowane żelazo, wodę, sól sodową i węgiel drzewny;
• produktu nie należy stosować u dzieci poniżej 12 roku życia;
• plastry działają i mogą utrzymać się na skórze maksymalnie 12 h;
• nie należy go stosować u dzieci poniżej 12 roku życia [11].

Pyralgina Termo Hot, plaster silnie rozgrzewający, 1 szt

• plaster zawiera sproszkowane żelazo, wodę, sól, węgiel aktywowany i wermikulit;
• nie powinien być stosowany przez dzieci poniżej 12 roku życia;
• działa do 12 h;
• plaster przynosi ulgę w bólach pleców, szyi, ramion, krzyża i reumatycznych [12].

Jaki plaster przeciwbólowy wybrać?

Na rynku dostępnych jest wiele plastrów przeciwbólowych bez recepty, najwięcej jest plastrów rozgrzewających. Najzwyklejsze zawierają sproszkowane żelazo, ale dostępne są również plastry z innymi składniki m.in. kapsaicyną. Popularne są plastry zawierające diklofenak lub ibuprofen, które należą do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Te plastry sprawdzą się dobrze w przypadku bólów mięśni, stawów czy reumatycznych. W przypadku bólu głowy czy migreny warto zastosować plastry chłodzące. W przypadku bardzo silnych bóli lekarz może zalecić plastry z opioidami dostępne na receptę.

Jak bezpiecznie stosować plastry przeciwbólowe i przeciwzapalne?

Bezpieczne stosowanie płastrów przeciwbólowych wymaga przestrzegania pewnych zasad. Oto kilka wskazówek:

1. Przestrzegaj instrukcji: Dokładnie przeczytaj i postępuj zgodnie z instrukcjami stosowania dostarczonymi przez producenta na opakowaniu płastrów przeciwbólowych. Informacje te zawierają zalecenia dotyczące dawkowania, częstotliwości stosowania i czasu noszenia plastra;
2. Czystość skóry: Przed nałożeniem plastra upewnij się, że skóra jest czysta, sucha i pozbawiona jakichkolwiek kremów, olejów lub innych substancji, które mogą wpływać na przyczepność plastra;
3. Unikaj uszkodzonej skóry: Nie nakładaj płastrów na uszkodzoną skórę, otwarte rany, oparzenia lub wysypki. Upewnij się, że skóra jest zdrowa i nie ma żadnych infekcji;
4. Unikaj przegrzewania: Unikaj stosowania innych źródeł ciepła, takich jak poduszki elektryczne lub gorące kąpiele, w miejscu, gdzie nosisz plaster przeciwbólowy. Może to zwiększyć wchłanianie leku przez skórę i prowadzić do działań niepożądanych;
5. Obserwuj reakcje skórne: Po nałożeniu plastra zwróć uwagę na jakiekolwiek reakcje alergiczne lub podrażnienia skóry, takie jak zaczerwienienie, świąd, pieczenie lub wysypka. Jeśli wystąpią jakiekolwiek nieprzyjemne objawy, natychmiast zdejmij plaster i skonsultuj się z lekarzem;
6. Nie stosuj płastrów przez długi czas: Z reguły plastry przeciwbólowe są przeznaczone do krótkotrwałego stosowania. Należy unikać stosowania plastra przez długi czas bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą [13].

Jakie mogą być skutki uboczne plastrów przeciwbólowych?

Plastry przeciwbólowe mogą mieć różne skutki uboczne w zależności od rodzaju plastra i substancji czynnej, którą zawierają. Niektóre potencjalne skutki uboczne to:

1. Reakcje alergiczne: U niektórych osób stosowanie plastra przeciwbólowego może prowadzić do reakcji alergicznych, takich jak wysypka, świąd skóry, pokrzywka lub napad astmy oskrzelowej;
2. Zmiany skórne: Plastry przeciwbólowe mogą powodować podrażnienie, swędzenie, zaczerwienienie lub wysuszenie skóry w miejscu aplikacji;
3. Zaburzenia układu pokarmowego: U niektórych osób stosowanie leków przeciwbólowych w postaci plastra może prowadzić do wystąpienia nudności, wymiotów, biegunki lub zaparcia;
4. Zaburzenia neurologiczne: W niektórych przypadkach mogą wystąpić efekty uboczne związane z układem nerwowym, takie jak zawroty głowy, bóle głowy, senność, zmęczenie, problemy ze sprawnością umysłową lub zaburzenia snu [14-16].