Opryszczka wargowa — czym jest?

Opryszczka wargowa wywoływana jest przez infekcję wirusem opryszczki zwykłej (Herpes simplex virus 1, HSV-1). To zakaźna choroba wirusowa, którą można zarazić się poprzez np. bliski kontakt z zainfekowaną osobą, np. poprzez pocałunki [1].

Wirus opryszczki pospolitej najczęściej wywołuje zmiany na ustach, czyli opryszczkę albo “zimno”. Zmiany skórne mają charakter pęcherzyków z żółtym nalotem i widocznym, czerwonym rumieniem wokół. Po pewnym czasie – najczęściej około 5. do 7. dni – pęcherzyki pękają i goją się. Może pojawić się strup [1].

Opryszczka może pojawić się również na błonie śluzowej jamy ustnej po jej wewnętrznej stronie. Czasami zmiany dotykają także narządów płciowych [1].

Jak wyleczyć opryszczkę?

Niestety opryszczka pospolita ma charakter nawrotowy. Pacjenci często skarżą się na ponowne pojawianie się zmian, które mogą występować nawet kilka razy do roku. Prawdopodobieństwo nawrotu zwiększa stres, przewlekłe zmęczenie lub nadmierna ekspozycja skóry na promienie słoneczne bądź nagłe zmiany temperatury [1].

Opryszczki tak naprawdę nie da się raz na zawsze wyleczyć, jednak istnieją skuteczne preparaty, które stosuje się w trakcie pojawienia się zmian.

Ważne jest szybkie rozpoczęcie terapii

Im szybciej rozpoczniemy terapię, tym większa szansa na szybkie pozbycie się opryszczki wargowej. Najlepiej włączyć leki w tzw. okresie prodromalnym.

Okres prodromalny to czas jeszcze przed pojawieniem się zmiany skórnej w pełnej postaci. Pacjent może doświadczać wtedy uczucia pieczenia, swędzenia, zaburzenia czucia lub bólu w miejscu, gdzie zwykle pojawia się opryszczka [1].

Co jeśli zbyt późno podamy leki?

Opryszczka wargowa to choroba samoograniczająca się. Leki przeciwwirusowe działają najlepiej w okresie prodromalnym. Podane później mogą nie osiągnąć tak efektywnego działania. Jednak opryszczka nawet bez leczenia, po kilku dniach powinna sama zniknąć, ale wtedy mogą pojawić się komplikacje, np. blizny. Z tego względu warto włączyć leczenie już po pojawieniu się pierwszych objawów. Natomiast nie ma sensu zażywać leków prewencyjnie, jeśli nie doświadczamy żadnych objawów [1].

Leki na opryszczkę

Podstawowym lekiem do leczenia opryszczki wargowej jest acyklowir. To lek przeciwwirusowy, który blokuje dalszą replikację, czyli powstawanie wirusów. Działa aktywnie w komórkach objętych zakażeniem. Występuje w formie tabletek, zawiesiny i kremu lub żelu [2].

Lek u dorosłych podaje się w następującym schemacie:

• 200 mg (1 tabletka) 5 razy dziennie (co 4 godziny) z przerwą nocną przez 5 dni [2].

U pacjentów z niedoborami odporności można zwiększyć dawkę jednorazową do 400 mg. Schemat dawkowania pozostaje taki sam [2].

Jeśli chodzi o dzieci od 2. roku życia, to leczenie opryszczki wargowej wygląda podobnie jak u dorosłych. Dzieciom poniżej 2. roku życia rekomenduje się podawanie połowy dawki dla dorosłych. Dawkę powinno się dobierać względem masy ciała pacjenta: 20 mg acyklowiru na kilogram masy ciała [2].

Opryszczkę można także smarować kremami z acyklowirem. Krem należy nanieść bezpośrednio na zmianę i jej okolicę 5 razy dziennie, co 4 godziny (z wyłączeniem nocy), maksymalnie przez 5 dni [3].

Tabela 1. Dawkowanie acyklowiru u dorosłych i dzieci [2,3].

Tabela 2. Leki z acyklowirem dostępne w aptekach.

Opryszczka a karmienie piersią

Jak powinna postępować matka przy opryszczce wargowej i karmieniu piersią? Czy można karmić piersią przy aktywnej opryszczce?

Dziecko może zarazić się wirusem opryszczki pospolitej poprzez kontakt ze zmianami skórnymi matki. Jeśli okolice sutka i piersi są pozbawione widocznej opryszczki, to nie ma przeciwwskazań do karmienia piersią [4].

W jaki sposób karmić dziecko, jeśli matka cierpi na opryszczkę? Istnieje kilka rozwiązań:

• Jeśli opryszczka pojawiła się na sutku, to najbezpieczniej będzie zrezygnować z karmienia dziecka piersią aż do całkowitego wyleczenia. W tym czasie można przejść na gotowe produkty, tzw. mleko w proszku.
• Jeśli opryszczka występuje jedynie na jednej piersi, to można karmić dziecko drugą piersią. Należy wykazać się tutaj ostrożnością, aby dziecko nie dotknęło przez przypadek zmian skórnych na zmienionej chorobowo piersi, bo w taki sposób może się zarazić opryszczką.
• Nie zaleca się używania laktatorów na piersi z opryszczką. Samo mleko nie zawiera wirusa, jednak może się nim nadkazić poprzez bezpośredni kontakt ze zmianą.
• W przypadku opryszczki wargowej a karmienia piersią nie ma ryzyka zarażenia dziecka. Należy unikać bezpośredniego kontaktu z opryszczką, np. nie całować w tym czasie dziecka [4,5].

Heviran a karmienie piersią

A co jeśli matka zdecyduje się na przyjmowanie acyklowiru podczas karmienia piersią? Badania pokazują, że acyklowir podawany doustnie przedostaje się do mleka matki. Matka, karmiąc dziecko, dostarcza mu acyklowir w dawce do około 0,3 mg na kilogram masy ciała dziecka. To niewielka ilość, jednak należy mieć to na uwadze [2].

Jak w takim razie powinna zachować się matka podczas terapii Heviranem i karmieniem piersią? Do organizmu dziecka z mlekiem matki przenika około 1% dawki przewidzianej dla dziecka. Badania pokazują, że doustne przyjmowanie acyklowiru przez matkę nie stanowi niebezpieczeństwa dla dziecka [6].

Hascovir a karmienie piersią

Acyklowir występuje także w formie kremu lub żelu do stosowania miejscowego, np. w Hascovir lipożel lub Hascovir pro. Acyklowir w największej ilości przenika do mleka matki po podaniu doustnym. Miejscowe stosowania jest znacznie bezpieczniejsze, chociaż przypadkowo matka może przyjąć pewną część leku podanego miejscowo, np. poprzez oblizywanie warg [6].

Opryszczka a karmienie piersią – co wybrać?

Podczas karmienia piersią najlepiej będzie skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem terapii acyklowirem w formie doustnej. Czasami zmiany są na tyle małe, że nie potrzeba leczenia. Wtedy dobrym wyborem będzie stosowanie ochronnych plastrów hydrokoloidowych na opryszczkę, np. Heviran Comfort lub Compeed. Są one w 100% bezpieczne dla dziecka.

Jeśli musimy rozpocząć leczenie opryszczki i karmimy piersią, to bezpieczniej będzie rozpocząć terapię od kremu, gdyż więcej acyklowiru przenika do mleka matki po podaniu doustnym.