W trakcie omdlenia dochodzi do chwilowego zmniejszenia przepływu krwi przez mózg i jego niedotlenienia. Skutkuje to przejściową utratą przytomności. Omdlenie często jest mylone z zasłabnięciem, jednak w jego przebiegu pacjent jest cały czas świadomy. Omdlenie ma gwałtowny początek i zazwyczaj samoistnie szybko ustępuje. Często pacjenci czują, że za chwilę stracą przytomność — taki stan nazywany jest stanem przedomdleniowym [1,2]. 

Omdlenie — jakie są jego przyczyny?

Nie da się jasno określić jednej przyczyny omdleń. Mogą one być wynikiem m.in. poniższych sytuacji:

• sytuacji stresowej i silnych emocji;
• przebywania w dusznym pomieszczeniu;
• złej techniki oddychania w maseczce ochronnej;
• zmęczenia, niedożywienia;
• nadmiernego wysiłku fizycznego;
• silnego bólu;
• zbyt szybkiej zmianie pozycji ciała z leżącej na stojącą;
• schorzeń sercowo-naczyniowych;
• odwodnienia. (Czytaj także: Nadciśnienie tętnicze – charakterystyka i diagnoza)

Co więcej, omdlenia częściej dotyczą osób starszych, zwłaszcza po 70. roku życia, co prawdopodobnie wynika ze współistniejących chorób oraz z dużej ilości przyjmowanych leków [3].

Jak pomóc osobie, która zemdlała?

Pierwszym krokiem, jaki powinniśmy wykonać, widząc osobę z utratą przytomności, sprawdzanie pisowni, jest sprawdzenie, czy poszkodowany oddycha. Należy odchylić głowę pacjenta do tyłu, zbliżyć ucho do jego twarzy i nasłuchiwać przez 10 sekund. W tym czasie powinniśmy usłyszeć 2 oddechy. Jeśli po tym czasie nie słyszymy oddechu, wówczas należy szybko wezwać karetkę pogotowia oraz rozpocząć resuscytację. 

Jeżeli pacjent oddycha, należy położyć go w pozycji bocznej bezpiecznej lub na plecach z uniesionymi nogami. Jeśli do zdarzenia doszło w dusznym pomieszczeniu, o ile jest to możliwe, należy poszkodowanego przetransportować na zewnątrz. Jeśli jednak nie ma takiej możliwości, należy takiej osobie zapewnić dostęp świeżego powietrza, otwierając okno i odsuwając zgromadzone osoby od pacjenta tak, by miał dużo wolnej przestrzeni wokół siebie. (Czytaj także: Udar. Czy wiesz, jak się objawia i jak udzielić pierwszej pomocy?)

Jeśli pacjent długo nie odzyskuje przytomności, musimy na bieżąco kontrolować, czy oddycha [1].

Życie to nie film, czyli czego nie robić w trakcie omdlenia

Chociaż akcje ratownicze na ekranach telewizorów zapierają często dech w piersiach, to należy pamiętać, że są jedynie fikcją i tworem wyobraźni autora. Nie stosujmy tych samych metod, co aktorzy w mrożących krew w żyłach filmach. Nie polewamy poszkodowanego wodą i nie policzkujemy go — absolutnie nie pomożemy mu w ten sposób [1]. 

Pamiętaj o sobie i swoim bezpieczeństwie

W trakcie udzielania pomocy nie można jednak zapomnieć o swoim zdrowiu i bezpieczeństwie. W czasach pandemii jest to szczególnie ważne, dlatego warto zadbać, aby niosąc pomoc, założyć maseczkę ochronną i, jeśli to możliwe, również rękawiczki jednorazowe. Należy mieć na uwadze, że każda osoba może być potencjalnie zarażona. Pomijając kwestię pandemii SARS-CoV-2, zdrowie ratującego jest równie ważne, co poszkodowanego. Pamiętajmy, że jeśli ratownikowi coś się stanie, wówczas nie będzie on w stanie nikomu już pomóc.