Skąd pochodzi czarnuszka?

Wśród wielu gatunków czarnuszki na szczególną uwagę zasługują trzy z nich: czarnuszka siewna (Nigella sativa L.), damasceńska (Nigella damascena L.) i polna (Nigella arvensis L.). To one znalazły zastosowanie jako przyprawy, ale także naturalne surowce lecznicze. Czarnuszka najprawdopodobniej wywodzi się z terenów Europy południowo-wschodniej. Dziko występuje także w Północnej Afryce i niektórych krajach azjatyckich, gdzie od lat jest stosowana w medycynie ludowej [1,2].

„Złoto faraonów”, czyli olej z czarnuszki

Kto chociaż raz spróbował nasion czarnuszki lub tłoczonego z nich oleju, na pewno na długo zapamiętał jej wyrazisty smak, gorzkawy o charakterze korzennym. Nie bez powodu olej z czarnuszki nazywany jest złotem faraonów. Jego miodowa barwa, przechodząca w ciemny brąz, może przywodzić na myśl właśnie złoto. W starożytnym Egipcie stosowano go na wiele różnych dolegliwości zdrowotnych, a także jako cenny surowiec kosmetyczny. 

Olej zawiera około 85% nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym przede wszystkim kwas linolowy,  α-linolenowy, oleinowy. Występują w nim także związki sterolowe, a jednym z ważniejszych jest α-sitosterol. Oprócz tego również tokoferole i biopierwiastki jak żelazo, cynk, wapń miedź, fosfor, a także flawonoidy (głównie glikozydy kwercetyny i kemferolu). Na szczególną uwagę zasługuje olejek eteryczny, który zawiera m.in.tymochinon i nigellon [1-3].

Co z tą odpornością? Czy czarnuszka pomoże?

Tymochinon, zawarty w olejku eterycznym w dużej mierze wpływa na właściwości immunomodulujące. Oznacza to zdolność do stymulacji lub hamowania aktywności wyspecjalizowanych komórek układu odpornościowego. Warto bowiem zaznaczyć, że zarówno zbyt słabe jak i zbyt silne działanie układu immunologicznego nie jest sytuacją korzystną. W pierwszym przypadku jesteśmy bardziej podatni na wszelkiego rodzaju infekcje, natomiast kiedy układ odpornościowy działa za bardzo, mogą występować alergie. Regularne stosowanie oleju z czarnuszki pozwala na uregulowanie pracy układu immunologicznego.

Wykazano, że składniki aktywne zawarte w oleju z czarnuszki, stymulują aktywność cytotoksyczną komórek NK tzw. „naturalnych zabójców”. Pobudzają także do działania makrofagi oraz limfocyty. Działanie immunoregulujące jest wywierane także poprzez wpływ na ekspresję cytokin (TNF-α) oraz interleukiny 6 (IL-6) [3,4].

Czytaj także: 10 sposobów na wzmocnienie odporności.

Jaki olej wybrać?

Idealnym wyborem będzie olej z czarnuszki niefiltrowany, nierafinowany tłoczony na zimno. Najlepiej spożywać olej tuż po jego tłoczeniu. Im świeższy, tym bogatszy w cenne składniki aktywne. Można dodawać go do posiłków, aby zamaskować jego charakterystyczny i nie wszystkim odpowiadający smak [2].

Na co jeszcze może pomóc olej z czarnuszki?

Olej z czarnuszki jest szeroko rozpowszechniony w niektórych tradycyjnych systemach medycyny jak m.in. Ayurveda. Tradycyjnie stosowany jest w dolegliwościach związanych z układem oddechowym (m.in. stany zapalne górnych dróg oddechowych), w chorobach skórnych jak np. trądzik, grzybice, łuszczyca (czytaj także: Trądzik i 5 skutecznych leków bez recepty). Wzmaga także apetyt i pomaga w problemach trawiennych. Wykazuje także działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Miejscowo olej stosowano także jako środek antyseptyczny. Olej z czarnuszki jest także cenionym surowcem kosmetycznym, stosowanym m.in. w celu wzmocnienia włosów oraz paznokci [3].