Czym jest promieniowanie UV?

Promieniowanie UV to promieniowanie słoneczne, które składa się z trzech typów promieni o różnej długości fal: UVA, UVB i UVC. Filtry przeciwsłoneczne ograniczają przenikanie promieniowania UV przez skórę. Najkrótszy zakres fal reprezentuje promieniowanie UVC, które nie dociera do powierzchni ziemi. Promieniowanie UVB to krótkie fale, które przenikają do warstwy rogowej naskórka. Najdłuższe z promieni UVA, wnikają w głąb skóry, wywołując istotne zmiany w jej strukturze [3,8].

Dlaczego należy unikać promieniowania UV?

         Działanie promieni słonecznych prowadzi do następujących zmian:

• UVC — silny rumień, uszkodzenie DNA [3].
• UVB — rumień, oparzenia, aktywacja genów odpowiedzialnych za powstawanie zmian nowotworowych, uszkodzenie DNA [8].
• UVA — fotoalergie, fotoodczyny, fotostarzenie skóry poprzez niszczenie struktury kolagenu, uszkodzenie drobnych naczyń krwionośnych, zaburzenie ukrwienia skóry, powstawanie wolnych rodników i wzrost ryzyka powstawania nowotworów [2].

W jaki sposób filtry przeciwsłoneczne chronią przed promieniowaniem?

Ochronę przed promieniowaniem UV zapewniają preparaty (emulsje, mleczka, kremy) z filtrami fotoprotekcyjnymi [4]. Istnieją dwa typy filtrów:

• Fizyczne (mineralne) — zawierają mikrocząsteczki, które odbijają promieniowanie z powierzchni skóry. Zaletą tego typu filtrów przeciwsłonecznych jest to, że nie wnikają w głąb skóry, dlatego poleca się je dzieciom oraz alergikom. Lekkie zabarwienie skóry oraz szybkie ścieranie po aplikacji można zaliczyć do wad produktów z filtrami mineralnymi [1].
• Chemiczne — zawierają substancje, które pochłaniają promieniowanie UV i zamieniają je na energię cieplną. Filtry chemiczne wnikają w głębsze warstwy skóry, dlatego też mogą powodować alergie [4].

Najczęściej spotykane na rynku są kosmetyki zawierające jednocześnie filtry chemiczne i fizyczne. Połączenie dwóch typów ochrony przeciwsłonecznej w jednym preparacie zwiększa skuteczność działania i minimalizuje ryzyko alergii [1,5].

UWAGA! Kosmetyki przeciwsłoneczne nie gwarantują całkowitej ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym. Należy pamiętać, aby podczas opalania osłonić wszelkie znamiona i zmiany skórne  (np. plasterkiem) [5,6].

Co oznacza skrót SPF na opakowaniu kremu przeciwsłonecznego?

SPF (Sun Protection Factor) to współczynnik, który określa siłę działania preparatu ochronnego. Wartość współczynnika określa, ile razy więcej dawki promieniowania może przyjąć skóra po zastosowaniu preparatu z filtrem przeciwsłonecznym. Skala SPF obejmuje wartości od 6 do 50. Każdy preparat do opalania posiada informację o wartości SPF [8]. Poniżej przedstawiam skalę SPF i odpowiadający jej stopień ochrony przed promieniowaniem słonecznym:

• 6-10 SPF — niska ochrona
• 15-25 SPF — średnia ochrona
• 30-50 SPF —  wysoka ochrona
• 50+ SPF — bardzo wysoka ochrona. [6]

(czytaj także: Zalecenia Komisji UE w sprawie skuteczności produktów ochrony przeciwsłonecznej i odnoszących się do nich oświadczeń)

Kto szczególnie powinien stosować filtry przeciwsłoneczne?

Na promieniowanie słoneczne szczególnie narażone są niemowlęta, dzieci oraz osoby starsze. W obu przypadkach skóra nie zapewnia optymalnej ochrony przed promieniowaniem, co grozi poparzeniem, a w przyszłości zwiększoną skłonnością do powstania nowotworów. Dla dzieci bez problemów skórnych (np. atopowe zapalenie skóry) zalecane są preparaty z filtrem przeciwsłonecznym SPF30 (czytaj także: Atopowe zapalenie skóry u dzieci). Osoby starsze powinny stosować preparaty z filtrem SPF50, aby dodatkowo zapobiegać fotostarzeniu skóry. Filtr SPF15 jest wystarczający dla codziennej ochrony skóry osób dorosłych. Przy dłuższej ekspozycji zalecane są kremy z filtrem SPF30. Należy pamiętać, że przy doborze preparatu trzeba dodatkowo uwzględnić: typ karnacji, skłonność do alergii, stosowane leki i stan kondycji skóry. Zakup preparatu najlepiej skonsultować z lekarzem lub farmaceutą [2,7] (czytaj także: Farmaceuta źródło rzetelnej informacji o leku).