„Może nie pomoże, ale przynajmniej nie zaszkodzi” — tak często pacjenci mówią o preparatach opartych na surowcach roślinnych. Nie jest to jednak prawda (czytaj także: Leki ziołowe w ciąży — zioła zakazane i dozwolone). Wiele leków ziołowych posiada udokumentowane działanie terapeutyczne. Jednocześnie ekstrakty roślinne mogą być groźne dla zdrowia. Jednym z potencjalnych niebezpieczeństw są interakcje z innymi lekami. W niniejszym artykule przedstawione są jedynie przykłady ryzykownych kombinacji preparatów. Podczas łączenia leków z preparatami ziołowymi, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Niebezpieczne interakcje ziół z lekami są niestety częstsze, niż może się to wydawać.

Leki ziołowe w ciąży — zioła zakazane i dozwolone

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum)

Uzyskany w wyniku ekstrakcji alkoholem suchy ekstrakt z dziurawca może redukować objawy depresji o małym i umiarkowanym nasileniu [1]. Należy jednak pamiętać o tym, aby nie łączyć preparatów opartych na zielu Hypericum perforatum z lekami przeciwdepresyjnymi. Substancje zawarte w dziurawcu wchodzą w niebezpieczne interakcje z substancjami zaliczanymi do SSRI (inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny), MAOI oraz trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. Konsekwencją takiego połączenia może być zespół serotoninowy, którego objawami są między innymi halucynacje, bóle głowy, drgawki, sztywność mięśni i gorączka. Stan ten może doprowadzić nawet do śmierci. Ryzykowne jest również łączenie dziurawca z suplementacją tryptofanem [2].

Ekstrakt z dziurawca może również obniżać skuteczność działania innych leków. Dotyczy to między innymi leków przeciwzakrzepowych, przeciwwirusowych i antybiotyków. Przyjmowanie preparatów opartych na zielu dziurawca zmniejsza również skuteczność hormonalnych środków antykoncepcyjnych [1].

Stosowanie suplementacji dziurawcem przez osoby po przeszczepie, przyjmujące leki immunosupresyjne, grozi odrzuceniem przeszczepu [1].

Czym lek roślinny różni się od ziołowego suplementu?

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) 

Kozłek lekarski zawiera walepotriaty, które są substancjami mającymi powinowactwo do receptorów benzodiazepinowych w mózgu. Dzięki ich obecności waleriana wykazuje działanie uspakajające i przeciwlękowe. Z tego względu kozłek lekarski może wchodzić w interakcje z lekami o podobnym mechanizmie działania. Łączenie preparatów opartych na walerianie z lekami przeciwdrgawkowymi lub uspokajającymi prowadzi do zwiększenia siły ich działania oraz nasilenia efektów ubocznych. Kozłek lekarski wzmacnia również działania niepożądane leków przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych i neuroleptycznych [2].

Napar, odwar, macerat — postacie leków z surowców roślinnych

Żeń-szeń właściwy (Panax ginseng)

Suplementy zawierające ekstrakt z żeń-szenia przeznaczone są dla osób pragnących poprawić swoje funkcje kognitywne oraz samopoczucie. Warto jednak zaznaczyć, że obecnie brakuje dowodów na ich skuteczność u pacjentów z demencją [5]. Żeń-szeń posiada również potwierdzone w testach na zwierzętach właściwości afrodyzjakalne [4].

Leki roślinne vs leki syntetyczne. Kto wygra?

Roślina ta zawdzięcza swe korzystne właściwości zawartości triterpenowych saponin nazywanych ginsenozydami. Substancje te mają także wpływ na układ sercowo-naczyniowy. W konsekwencji tego mogą niestety wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi, zwiększając ryzyko krwawień. Preparaty oparte na żeń-szeniu mogą również wchodzić w interakcje z lekami przeciwcukrzycowymi, nasilając obniżanie poziomu cukru we krwi. Połączenie ekstraktu z tej rośliny z lekami przeciwdepresyjnymi grozi wspomnianym przy dziurawcu zespołem serotoninowym [2]. Interakcje ziół z lekami przeciwdepresyjnymi są częste i mogą prowadzić do niebezpiecznych konsekwencji. 

Leki roślinne stosowane w chorobach serca i nadciśnieniu

Groźne dla zdrowia i życia interakcje między suplementami zawierającymi żeń-szeń i niektórymi lekami:

• leki przeciwdepresyjne: ryzyko zespołu serotoninowego,
• haloperidol: zaburzenia rytmu serca,
• benzodiazepiny: psychoza, sedacja, halucynacje [6].

Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)

Leki i suplementy zawierające ekstrakt z miłorzębu usprawniają krążenie mózgowe, zapobiegają zwapnieniu naczyń, wspierają pamięć i ułatwiają koncentrację. Zalecane są w stanach obniżonej wydolności intelektualnej oraz zaburzeniach ukrwienia mózgowego [3].

Stosowanie preparatów opartych na miłorzębie w połączeniu z lekami przeciwzakrzepowymi może być niebezpieczne ze względu na to, że substancje czynne zawarte w surowcu roślinnym nasilają ich aktywność. Może w wyniku tego dojść do ryzykownych krwawień i wylewów. Takie interakcje ziół z lekami potrafią być niebezpieczne dla życia. Miłorząb zwiększa również działanie przeciwzakrzepowe kwasu acetylosalicylowego (aspiryny). W trakcie suplementacji Ginkgo biloba należy zachować ostrożność przy stosowaniu leki diuretycznych, przeciwdepresyjnych oraz niektórych przeciwbólowych, takich jak ibuprofen i diklofenak ze względu na zwiększone ryzyko efektów ubocznych [2].

https://leki.pl/poradnik/ziolowe-leki-uspokajajace-profil-dzialania/