Prawdopodobne przyczyny napięciowego bólu głowy

Napięciowy ból głowy ma charakter samoistny – oznacza to, że w tym przypadku zwykle nie obserwuje się zmian w obrębie poszczególnych struktur mózgu. Wśród głównych przyczyn występowania tej dolegliwości wymienia się m.in.: przewlekły stres, stany lękowe, brak odpowiedniej higieny snu, a nawet zbyt długie przebywanie w pozycji siedzącej. Te i inne czynniki wzmagają napięcie mięśni szkieletowych w rejonie głowy, a to generuje dolegliwości bólowe.

Jednak napięciowy ból głowy może równie dobrze wynikać ze zmiany pogody, przegrzania organizmu, a także palenia papierosów czy spożywania alkoholu [2].

Napięciowy ból głowy a migrena

Jak więc widzimy, napięciowy ból głowy może mieć różną etiologię, co bardzo często utrudnia wykluczenie czynnika prowokującego dolegliwości. Kłopotliwe jest również zdiagnozowanie schorzenia. Choć ból jest najczęściej obustronny, u niewielkiego odsetka pacjentów występuje on tylko po jednej stronie (podobnie jak w przypadku migreny). Jednak napięciowy ból głowy — w porównaniu do bólu migrenowego — jest łagodniejszy i zwykle nie towarzyszą mu nudności ani wymioty. Ma on charakter uciskowy, rzadziej rozpierający (migrena to typowo pulsujący ból), a podjęcie aktywności fizycznej nie nasila objawów (Czytaj także: Jak zwalczyć ból migrenowy? Kilka wskazówek).

Co ważne, w trakcie ataków napięciowego bólu głowy może wystąpić fotofobia (światłowstręt) oraz fonofobia (lęk przed dźwiękami) [2].

Rodzaje bólów głowy

Niespecyficzność objawów nastręcza wielu trudności w prawidłowym zdiagnozowaniu choroby. Pomocna może okazać się jednak klasyfikacja ICHD (ang. International Classification od Headache Disorders — Międzynarodowa Klasyfikacja Bólów Głowy), która wyróżnia trzy podtypy napięciowego bólu głowy:

• epizodyczny, rzadki — co najmniej 10 epizodów bólowych w ciągu roku;
• epizodyczny, częsty — przynajmniej 10 epizodów bólowych w ciągu roku (1-14 dni w miesiącu przez co najmniej 90 dni w roku);
• przewlekły — epizody bólowe występują nie rzadziej niż 15 dni w miesiącu (ponad 90 dni w roku).

Ataki trwają średnio od 30 minut do kilku godzin, a niekiedy nawet kilka dni. Zdarza się, że pacjent odczuwa ciągły, nieprzerwany ból — wówczas może to być oznaką rozwinięcia się podtypu przewlekłego [2].

Jak leczyć napięciowy ból głowy?

Jak wspomniałam wcześniej, określenie jednoznacznej przyczyny występowania napięciowych bólów głowy jest bardzo trudne, a niekiedy wręcz niemożliwe. Z tego powodu stosuje się wyłącznie leczenie objawowe, polegające na łagodzeniu symptomów choroby [2].

Częste bóle głowy są silnym czynnikiem stresogennym, a to dodatkowo nasila dolegliwości i utrudnia terapię. Właśnie z tego powodu jednym z pierwszych kroków leczenia mogą być techniki relaksacyjne, które zmniejszają ból lub całkowicie go znoszą [3]. Skuteczny okazuje się tzw. EMG biofeedback — technika rejestrująca poziom napięcia mięśni. Regularny trening działa rozluźniająco i tym samym łagodzi lub eliminuje dolegliwości bólowe [4,5]. Wykazano, że wyraźną ulgę przynosi także akupunktura oraz zabiegi fizjoterapeutyczne [6-8].

Jakie tabletki złagodzą napięciowy ból głowy?

Wymienione wyżej techniki relaksacyjne przynoszą ulgę jedynie wtedy, gdy są wykonywane regularnie i przez określony czas. Jednak co robić w przypadku, gdy napięciowe bóle głowy utrudniają normalne funkcjonowanie? W takich sytuacjach zalecane jest doraźne leczenie farmakologiczne polegające na przyjęciu jednego z leków analgetycznych przerywających atak:

• paracetamolu w dawce 500-1000 mg (Apap);
• ibuprofenu w dawce 200-800 mg (Ibuprom, Nurofen, Ibum);
• ketoprofenu w dawce 25-50 mg (Ketonal);
• naproksenu w dawce 375-550 mg (Aleve);
• kwasu acetylosalicylowego w dawce 500-1000 mg (Aspirin);
• diklofenaku potasowego w dawce 12,5-25 mg (Voltaren Acti Forte).

Dawkę leku należy dostosować w taki sposób, aby była jednocześnie skuteczna i dobrze tolerowana. Pamiętajmy, że zarówno paracetamol, jak i wymienione niżej niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą wywoływać szereg działań niepożądanych m.in. ze strony przewodu pokarmowego (Czytaj także: Najlepszy lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy).

Co ciekawe, początkowo nie zaleca się przyjmowania leków złożonych zawierających kofeinę (Panadol Extra, Coffepirine). Substancja ta co prawda zwiększa efekt działania paracetamolu czy ibuprofenu, ale jednocześnie może nasilać bóle głowy wynikające z długotrwałego stosowania preparatów tego typu [2,9].

Jak zapobiegać atakom bólu napięciowego?

Niekiedy bywa, że pacjent zmaga się z przewlekłym napięciowym bólem głowy. Wówczas warto rozważyć wdrożenie terapii profilaktycznej polegającej na przyjmowaniu leków zapobiegających atakom. Leczenie zapobiegawcze opiera się na zażywaniu środków przeciwdepresyjnych. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że leki te mają wielokierunkowe działanie i udowodnioną skuteczność, a ich stosowanie nie jest zarezerwowane jedynie dla osób mających problemy natury psychologicznej.

I tak substancją leczniczą pierwszego rzutu jest amitryptylina (Amitriptylinum VP). Z kolei lekami drugiego rzutu są mirtazapina (Mirtagen, Mirtor), wenlafaksyna (Alventa, Oriven) i klomipramina (Anafranil). Badania wykazały także pozytywne efekty podczas stosowania tizanidyny (Sirdalud, Tizanor), czyli leku zmniejszającego napięcie mięśni szkieletowych [2,9].

Pamiętajmy, że działanie na własną rękę nie przyniesie oczekiwanego rezultatu. Jeśli więc cierpimy na częsty ból głowy, skierujmy swoje kroki do lekarza pierwszego kontaktu bądź specjalisty z zakresu neurologii. Tylko właściwa opieka medyczna pozwoli nam zmniejszyć ból lub całkowicie się go pozbyć.