Co to jest ChAD?

Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), określana także mianem zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, jest chorobą, która charakteryzuje się występowaniem epizodów depresji, manii, hipomanii lub epizodów mieszanych (maniakalnych i depresyjnych). Zazwyczaj między tymi epizodami występują okresy tak zwanej remisji, czyli całkowitego braku objawów albo występowania objawów, które posiadają niewielki stopień nasilenia.

Choroba ta najczęściej rozpoczyna się w młodym wieku (przed 35 rokiem życia) i jest drugą co do częstości występowania, przyczyną niezdolności do pracy z powodów psychiatrycznych. Na przebieg i rokowanie choroby afektywnej dwubiegunowej kluczowy wpływ ma odpowiednio wczesne rozpoznanie (ze względu na trudności diagnostyczne choroby, szacuje się, że około 1/3 pacjentów jest błędnie diagnozowana) i szybko wdrożone leczenie, które stosowane będzie w sposób systematyczny. Zatem skuteczna, efektywna i bezpieczna terapia możliwa jest jedynie, kiedy przez cały czas leczenia utrzymana jest ścisła współpraca pacjenta  z lekarzem prowadzącym [1].

Jak wygląda  klasyczne leczenie ChAD?

Stosowane leczenie zależne jest od fazy choroby oraz od stanu, w jakim znajduje się pacjent [2]:

• sole litu (węglan litu) – stosowany w epizodach maniakalnych, ale również w celu ich zapobiegania. Lek ten normalizuje i stabilizuje nastrój,
• walproiniany – wykazują lepsze działanie w przypadku profilaktyki epizodów manii niż depresji,
• karbamazepina – charakteryzuje się działaniem przeciwdrgawkowym oraz stabilizującym nastrój. Podobnie jak walproiniany, powinna być stosowana, w profilaktyce przy współistniejącej atypowości, na przykład w stanach mieszanych albo w sytuacji uzależnienia od substancji psychoaktywnych,
• atypowe leki neuroleptyczne (leki przeciwpsychotyczne II generacji): klozapina, olanzapina, kwetiapina, lamotrygina, arypiprazol.
• chlorpromazyna – znajduje zastosowanie w leczeniu epizodów manii różnego rodzaju.

Jakie są nowe leki na ChAD?

Farmakoterapia choroby afektywnej dwubiegunowej to bardzo skomplikowany proces. Dlatego też ciągle prowadzone są badania nad nowymi lekami, które dawałyby pozytywne efekty zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu poszczególnych epizodów choroby [3,4]:

• kariprazyna (Reagila) – jest atypowym lekiem przeciwpsychotycznym, stosowanym  w leczeniu epizodów maniakalnych lub mieszanych. Działania niepożądane, które pojawiają się najczęściej w trakcie stosowania tego leku to: niezamierzone drżenie, niewyraźna mowa, mimowolne ruchy mięśni, uczucie ciągłego przymusu poruszania się (akatyzja).
• lumateperon (Caplyta) – atypowy lek przeciwpsychotyczny. Został zatwierdzony  w 2021r. przez FDA (Agencja Żywności i Leków) do leczenia schizofrenii oraz depresji w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej u dorosłych. Stosowany  w monoterapii lub jako terapia wspomagająca.
• memantyna – w badaniach przedklinicznych lek ten wykazał działanie przeciwmaniakalne. W połączeniu z lekiem normotymicznym (stabilizującym nastrój) może wykazywać działanie przeciwdepresyjne i prokognitywne.
• asenapina (Sycrest) – należy do atypowych leków przeciwpsychotycznych. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że lek zmniejsza nasilenie objawów manii oraz objawów mieszanych.
• olanzapina + samidorfan (Lybalvi) – nowy atypowy lek przeciwpsychotyczny, stosowany raz dziennie. Zatwierdzony w 2021r. przez FDA do leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej u dorosłych. Samidorfan zapewnia skuteczność olanzapiny przy jednoczesnym zmniejszeniu przyrostu masy ciała, który powodowany jest właśnie przez olanzapinę.