Niedobór żelaza jest najczęstszym niedoborem pojedynczego pierwiastka u dzieci. Jeżeli utrzymuje się odpowiednio długo i dochodzi do wyczerpania zapasów tkankowych, rozwija się niedokrwistość z niedoboru żelaza. Szczyt zwiększonego zapotrzebowania organizmu na żelazo przypada między 6. a 20. miesiącem życia dziecka, a następnie w okresie dojrzewania. Niedobory tego pierwiastka stwierdza się u 7-38% dzieci w wieku 1-2 lat [1].

Jak niedobór żelaza może wpłynąć na rozwój dzieci?

Wyniki badań wskazują, że niedobór żelaza w okresie niemowlęcym może istotnie wpłynąć na rozwój psychomotoryczny. Dzieci, u których rozpoznano niedobór żelaza lub niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza w okresie niemowlęcym, cierpiały na zaburzenia zachowania i gorsze wyniki w ocenie funkcji poznawczych w wieku szkolnym. Co więcej, suplementacja żelaza w 1. roku życia przynosi korzyści dzieciom z niedoborem żelaza lub niedokrwistością, ponieważ w okresie szybkiego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego niedobór tego pierwiastka istotnie zaburza metabolizm w neuronach, wytwarzanie neurotransmiterów, mielinizację oraz funkcjonowanie pamięci. Dlatego żelazo dla niemowląt jest tematem, którym warto się zainteresować [1].

Jak rozpoznać niedobór żelaza u dzieci? Objawy

Głównymi objawami niedoborów żelaza lub niedokrwistości są:

• osłabienie oraz łatwa męczliwość;
• upośledzenie koncentracji i uwagi, a także trudności szkolne;
• bóle i zawroty głowy;
• kołatanie serca, duszności;
• bladość skóry i śluzówek wewnątrz jamy ustnej i/lub spojówek;
• słaby apetyt [1,2].

Ile żelaza potrzebują dzieci?

Jeżeli u dziecka nie stwierdzono niedoboru żelaza, nie należy suplementować tego pierwiastka. Donoszone zdrowe niemowlęta mają wystarczające zapasy żelaza na pierwsze 4-6 miesięcy życia. Starsze niemowlęta, które ukończyły 6. miesiąc życia, potrzebują około 11 mg żelaza/kg masy ciała na dobę. Jest to czas, w którym do diety malucha zaczyna się wprowadzać pokarmy stałe, dlatego warto pamiętać, aby w codziennym jadłospisie dziecka uwzględnić pokarmy bogate w żelazo. U starszych dzieci całkowite zapotrzebowanie na żelazo powinno pochodzić z diety. Maluchy między 1. a 3. rokiem życia potrzebują 5,8-9 mg żelaza/kg masy ciała na dobę, między 4. a 8. rokiem życia ilość ta wynosi 6,1-10 mg, a 10-13 latkowie potrzebują go 8-11 mg [3].

Kiedy należy stosować żelazo u dzieci?

Wskazaniami bezwzględnymi do suplementacji żelaza są dzieci:

• urodzone przedwcześnie;
• urodzone o czasie z małą masą urodzeniową (2000–2500 g);
• z ciąż mnogich;
• ze zmniejszonym stężeniem Hb w okresie noworodkowym;
• narażone na straty krwi w okresie okołoporodowym;
• matek z niedokrwistością podczas ciąży.

Natomiast do wskazań względnych należą:

• nawracające zakażenia układu oddechowego i pokarmowego;
• okres szybkiego wzrostu;
• upośledzone łaknienie;
• skłonność do krwawień/obfite miesiączki u dziewczynek w okresie pokwitania;
• dzieci z nadwagą lub otyłością [1,3].

Jakie preparaty z żelazem są dostępne w aptece?

Wybierając odpowiedni preparat z żelazem dla dzieci, warto postawić na lek, nie zaś suplementy diety. Można nabyć także witaminy z żelazem dla dzieci. Status leku jest gwarantem jakości i bezpieczeństwa.

Żelazo dla dzieci na receptę — lek:

• Ferrum Lek syrop: 1 ml syropu zawiera 10 mg żelaza w postaci kompleksu wodorotlenku żelaza(III) z polimaltozą.

Żelazo dla dzieci bez recepty — lek:

Obecnie na rynku nie istnieje żaden lek w formie łatwej do podania dzieciom (czyli żelazo do picia), który można kupić bez przepisu lekarza. Dostępne są wyłącznie tabletki:

• Ascofer w formie tabletek powlekanych. 1 tabletka zawiera 23,2 mg żelaza (Fe (II)).

Suplementy diety i żywność specjalnego przeznaczenia medycznego — płyny, roztwory i krople doustne:

• Innofer, zawiesina doustna: 1 ml zawiesiny zawiera 20 mg żelaza w stanie wolnym;
• Innofer Baby, zawiesina doustna: 1 ml zawiesiny 10 mg żelaza w stanie wolnym;
• ActiFerol Fe, krople doustne: 5 kropli zawiera 2,5 mg żelaza (difosforan żelaza (III), (pirofosforan żelaza (III));
• DICOFer Start, krople: 1 ml zawiera 10 mg żelaza (pirofosforan żelaza).

Suplementy diety i żywność specjalnego przeznaczenia medycznego — saszetki:

• Olimp Chela-Ferr Easy: 1 saszetka zawiera 30 mg żelaza (diglicynian) oraz 40 mg witaminy C;
• Actiferol Fe: 1 saszetka zawiera 7/15/30 mg żelaza (pirofosforan żelaza);
• Actiferol Fe Start: 1 saszetka zawiera 7 mg żelaza (pirofosforan żelaza), a także 1,4 mg witaminy B6, 2,5 µg witaminy B12, 20 mg witaminy C, 200 µg kwasu foliowego;
• Dicofer Junior: 1 saszetka zawiera 30 mg żelaza (pirofosforan żelaza) oraz 80 mg witaminy C.

Jak naturalnie podnieść poziom żelaza u dziecka?

Aby naturalnie podnieść poziom żelaza u dziecka, istnieje kilka strategii żywieniowych, które mogą być pomocne:

1. Włącz do diety składniki bogate w żelazo: Pomocne mogą być produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, drób, ryby i jaja, które zawierają żelazo hemowe. Ważne jest również spożywanie pokarmów roślinnych bogatych w żelazo niehemowe, takich jak szpinak, brokuły, soczewica, fasola czy pełnoziarniste produkty zbożowe.
2. Dodaj witaminę C: Witamina C zwiększa przyswajalność żelaza roślinnego. Możesz dodać do posiłków owoce takie jak cytrusy, kiwi, truskawki, maliny oraz warzywa takie jak papryka czerwona, brokuły lub natkę pietruszki.
3. Unikaj produktów, które mogą hamować wchłanianie żelaza: Niektóre produkty, takie jak kawa, herbata oraz nabiał, mogą ograniczać wchłanianie żelaza. Dlatego warto ograniczyć spożycie tych produktów w pobliżu posiłków bogatych w żelazo.