Witamina C, tuż obok witamin z grupy B, jest związkiem rozpuszczalnym w wodzie. Większość zwierząt posiada wyspecjalizowane narzędzia do „samodzielnej” syntezy kwasu askorbinowego. My tego nie mamy. Naczelne, w tym właśnie człowiek, utracili zdolność do syntezy kwasu askorbinowego, ze względu na brak odpowiednich enzymów. W związku z tym człowiek MUSI dostarczać tę witaminę do organizmu wraz z pożywieniem. To jedyna droga, aby uzupełnić jej poziom w organizmie.

Jakie są funkcje witaminy C w organizmie?

Jedną z najważniejszych funkcji witaminy C jest udział w syntezie i metabolizmie niezbędnych do życia aminokwasów takich jak tyrozyna, prolina, tryptofan, lizyna czy karnityna. Umożliwia także przekształcanie cholesterolu w kwasy żółciowe, dzięki czemu przyczynia się do obniżenia jego poziomu. Dodatkowo kwas askorbinowy ma silne działanie antyoksydacyjne, przez co chroni nasz organizm przed destruktywnym działaniem toksyn, wolnych rodników i zanieczyszczeń środowiska.

Witamina C jest kofaktorem dla żelaza w procesie syntezy kolagenu. Oznacza to, że bez udziału kwasu askorbinowego nie ma możliwości powstawania kolagenu [1-3].

Wykorzystanie witaminy C w medycynie

Przeziębienie

Twierdzenie, jakoby wit. C miałaby stymulować naszą odporność, obiegło już cały świat. Słusznie — teza ta została potwierdzona licznymi badaniami. Chociaż nie trudno znaleźć przeciwników tej teorii, to ilość publikacji naukowych potwierdzających korzystny wpływ kwasu askorbinowego na układ immunologiczny jest przeważająca. Witamina ta wywiera wpływ na wrodzoną i nabytą odporność organizmu. Ma zdolność zwiększania aktywności makrofagów, granulocytów oraz limfocytów T — komórek, biorących udział w reakcji obronnej naszego organizmu. Co więcej, kwas askorbinowy zmniejsza wytwarzanie cytokin prozapalnych. Dzięki takim właściwościom witamina ta skraca czas trwania objawów przeziębienia (katar i kaszel), a także redukuje stopień ich nasilenia. Dodatkowo regularna suplementacja kwasem askorbinowym u osób szczególnie narażonych na jej niedobory — u osób aktywnych fizycznie lub poddanych ciągłemu stresowi — zmniejsza ryzyko rozwoju infekcji górnych dróg oddechowych [8].

Choroby nowotworowe

Działanie antyoksydacyjne witaminy C skłoniło świat naukowy do rozpoczęcia badań nad ustaleniem potencjalnego działania przeciwnowotworowego kwasu askorbinowego. Początkowo sprawdzano wpływ witaminy na komórki rakowe in vitro. Jednak dalsze ustalenia nie pozwoliły jednoznacznie określić wpływu na terapię nowotworową. Przy dzisiejszym stanie wiedzy należy trzymać się konwencjonalnych terapii, ponieważ bardzo popularne wlewy ultradawek witaminy C mogą powodować zaostrzenie choroby [1,2].

Jakie są skutki niedoboru witaminy C?

Najpoważniejszym skutkiem niedoboru witaminy C jest szkorbut. Choć choroba ta w krajach rozwiniętych niemal już nie występuje, to zapisała się na kartach historii, zwłaszcza podczas dalekich wypraw morskich. Pokonała ona bowiem rzeszę marynarzy, udających się w odległe rejsy transoceaniczne, a jej przyczyna długo nie była jasna. Sam szkorbut objawia się głównie samoistnymi krwawieniami, przede wszystkim z dziąseł, oraz trudno gojącymi się ranami. Niedobory witaminy C mogą spowodować także stany zapalne dziąseł oraz wybroczyny na skórze [1,4].

Źródła witaminy C w pożywieniu. Co ma najwięcej witaminy C?

Najbogatszym źródłem kwasu askorbinowego są owoce i warzywa. Odpowiednio zbilansowana dieta jest w stanie w pełni zapewnić pełne zapotrzebowanie na tę witaminę. Największą zawartość znajdziemy w owocach cytrusowych, truskawkach, czerwonej i zielonej papryce, pomidorach, brokułach czy brukselkach. Ze względu na to, że witamina C rozkłada się pod wpływem wysokich temperatur, bardzo istotne jest to, aby pamiętać o 5 porcjach świeżych warzyw lub owoców dziennie [1,5].

Ile witaminy C dziennie powinniśmy spożywać?

Wybierając odpowiedni lek z witaminą C, należy oszacować swoje zapotrzebowanie. Średnie dzienne zapotrzebowanie u poszczególnych grup pacjentów wygląda następująco:

• dzieci do 3. roku życia: 40 mg;
• dzieci od 4. do 12. roku życia: 50 mg;
• dzieci od 12. do 18. roku życia: 65-75 mg;
• dorośli mężczyźni: 90 mg;
• dorosłe kobiety: 75 mg;
• kobiety ciężarne: 85 mg;
• kobiety karmiące piersią: 120 mg.

W trakcie infekcji zapotrzebowanie organizmu na witaminę C znacznie wzrasta. Chociaż związek ten może być magazynowany „na zapas” w leukocytach, to w trakcie trwania infekcji jest on bardzo szybko zużywany. Niezbędne jest zatem jego stałe dostarczanie do organizmu. Co więcej, osoby o zwiększonej aktywności fizycznej, dużej ekspozycji na stres oraz cierpiące na choroby przewlekłe również mają większe zapotrzebowanie na tę witaminę. Kwas askorbinowy w większej ilości powinny przyjmować także kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także osoby palące papierosy i spożywające duże ilości alkoholu [1,6].

Przedawkowanie witaminy C – czy nadmiar witaminy C jest szkodliwy?

Pacjenci w trakcie przeziębienie czy grypy często stosują jednorazowo 1000 mg, czyli uderzeniową dawkę witaminy C. Warto jednak mieć na uwadze, że maksymalna dzienna dawka witaminy C nie powinna przekraczać 1000 mg. Należy także pamiętać, że długotrwała suplementacja kwasem askorbinowym może powodować odkładanie kamieni nerkowych lub zaburzenia żołądkowo-jelitowe [1,6].

Lewoskrętna witamina C? Rozwiewamy wątpliwości

O lewoskrętnej wit. C można znaleźć obszerne artykuły na paramedycznych stronach internetowych. Jest ona opisywana jako ta lepsza wersja „zwykłej” witaminy. Jest to nieprawdziwa, a wręcz szkodliwa dla nieświadomych pacjentów informacja.  Jej zadaniem jest wyłącznie wyciągnięcie pieniędzy z naszych portfeli, bowiem „lewoskrętna witamina C” potrafi kosztować naprawdę majątek. Kwas askorbinowy występuje w postaci dwóch izomerów: kwasu L(+)-askorbinowego oraz D(-)-askorbinowego. Litera L oraz D nie mają nic wspólnego z kierunek skręcania światła spolaryzowanego. Oznaczają one natomiast położenie podstawnika przy ostatnim chiralnym atomie węgla. Interpretowanie litery „L” na początku nazwy jako kierunek skręcania światła jest błędne. Tymczasem znaki „+” i „-” w nawiasach rzeczywiście dotyczą skręcania światła. ”+” oznacza skręcanie światła w prawo, zaś „-” w lewo. Niemniej, forma D(-)-askorbinowego jest nieaktywna biologicznie, mówiąc kolokwialnie, nie działa.

Aktywna forma to kwas L(+)-askorbinowy — jak widać po symbolu w nawiasie, skręca ona światło spolaryzowane w prawo. Wniosek z tego jest prosty: kwas askorbinowy o prozdrowotnym działaniu na nasz organizm jest wyłącznie prawoskrętny [7,8].

Lepsza naturalna czy syntetyczna witamina C?

Każdy lek z dopiskiem „naturalny” zyskuje w naszych oczach. Niemniej, warto sobie uzmysłowić, że pod względem chemicznym witamina C zsyntetyzowana w laboratorium jest tożsama z wit. C wyekstrahowaną z np. owoców dzikiej róży. Gdy przyjmujemy tabletkę z kwasem askorbinowym, nasz organizm nie potrafi rozróżnić, skąd on pochodzi. Całe szczęście! To po prostu nie ma znaczenia. Naturalny kwas askorbinowy wykazuje identyczną skuteczność terapeutyczną jak ten wytworzony syntetycznie. Warto jednak zaznaczyć, że witamina ta dostarczana do organizmu w trakcie spożywania surowych owoców lub warzyw jest znacznie lepiej przyswajalna niż ta z tabletek [7,8].

Lepszy lek czy suplement z witaminą C?

Ilość dostępnych preparatów z witaminą C na rynku może przyprawić o zawrót głowy. Niemniej, ich mnogość może mieć także pewne zalety. Jedną z nich jest możliwość wyboru. Na aptecznych półkach warto zatem szukać produktów o statusie leku, nie zaś suplementu diety. Lek gwarantuje jakość i bezpieczeństwo, w odróżnieniu od wszelkich suplementów, które nie podlegają żadnym rygorystycznym badaniom przed wprowadzeniem ich na rynek. Dlatego staraj się wybierać witaminę C lek, a nie suplement diety.

Wybierając odpowiedni produkt, warto także sprawdzić jego dawkę, gdyż, tak jak wspomniano powyżej, pacjenci mogą mieć różne zapotrzebowanie.

Jakie preparaty z witaminą C są dostępne na rynku?

Witamina C w formie leku może występować w różnych postaciach: kroplach, tabletkach doustnych, czy tabletkach musujących. Obecny rynek jest bogaty w różne postaci leków z kwasem askorbinowym. Przedstawiono je poniżej.

Ascorvita, tabletki musujące, lek bez recepty

Skład

• 1 tabletka zawiera 1000 mg witaminy C.

Stosowanie

• Najczęściej stosuje się 1 raz dziennie po 1 tabletce rozpuszczonej w ½ szklanki wody lub soku.

Wskazania

• Stany niedoborów lub zwiększonego zapotrzebowania na witaminę C.

O produkcie

• Zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jakości i bezpieczeństwa;
• Wygodna postać tabletki musującej;
• Proste dawkowanie;
• 1 opakowanie zawiera 20 tabletek musujących — wystarcza na 20 dni stosowania;
• produkt nie zawiera cukru, może być stosowany przez diabetyków;
• nie stosować u dzieci poniżej 12. roku życia;
• nie stosować w kamicy nerkowej;
• zawiera aspartam — nie stosować u chorych na fenyloketonurię;
• Należy zachować ostrożność, stosując lek w ciąży i w trakcie karmienia piersią;
• Lek nie ma wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Rutinoscorbin Witamina C Forte, kapsułki o przedłużonym uwalnianiu, lek bez recepty

Skład

• 1 kapsułka zawiera 500 mg witaminy C.

Stosowanie

• Dzieci od 6. do 12. roku życia: 1 kapsułka dziennie. Dorośli i dzieci powyżej 13. roku życia: 1-2 kapsułki dziennie.

Wskazania

• Lek stosuje się w zapobieganiu i leczeniu stanów niedoboru witaminy C; w celu utrzymania odporności na infekcje oraz zmniejszania dolegliwości związanych z przeziębieniem i skrócenia czasu trwania choroby; w leczeniu i profilaktyce paradontozy, próchnicy, zapalenia dziąseł, szkorbutu; a także pomocniczo w: w stanach obniżonej odporności organizmu, w leczeniu niedokrwistości.
  

O produkcie

• Zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jakości i bezpieczeństwa;
• Proste dawkowanie;
• Dość duża kapsułka do połknięcia;
• Nie wolno stosować leku u dzieci poniżej 6. roku życia;
• Lek należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek;
• Pacjenci z  zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy lub niedoborem sacharazy–izomaltazy, nie powinni przyjmować tego leku;
  
• Nie swierdzono wpływu leku na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych;
• Należy zachować ostrożność, stosując u kobiet ciężarnych i karmiących piersią.

RutiMax Ce 200, tabletki o przedłużonym uwalnianiu, suplement diety

Skład

• 1 tabletka zawiera 200 mg witaminy C oraz 30 mg rutyny.

Stosowanie

•  1 tabletka dziennie. Tabletkę należy połknąć w całości, nie rozgryzać.

Wskazania

• Wspieranie odporności.

O produkcie

• Produkt zarejestrowany jako suplement diety. Suplementy diety nie podlegają ścisłej kontroli, jak leki;
• Brak informacji dotyczącej przeciwwskazań, działań niepożądanych i interakcji;
• Brak informacji o wpływie na zdolność prwadzenia pojazdów;
• Kobiety ciężarne i karmiące piersią nie mogą stosować produktu bez uprzedniej konsultacji z lekarzem;
• Nie wolno stosować u dzieci;
• Proste dawkowanie;
• 1 opakowanie zawiera 20 tabletek;
• Tabletek nie wolno kruszyć ani rozgryzać.

Vitaminum C Teva, 200 mg, tabletki powlekane, lek bez recepty

Skład

• 1 tabletka zawiera 200 mg witaminy C.

Stosowanie

• Dzieci powyżej 5. roku życia: 1 tabletka dziennie. Dorośli: do 3 tabletek dziennie.

Wskazania

• Lek stosuje się w profilaktyce i uzupełnianiu niedoboru witaminy C w organizmie w okresach rekonwalescencji po chorobach infekcyjnych, gojeniu ran po oparzeniach oraz u osób palących papierosy. Lek można stosować także pomocniczo w leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza, w stanach zapalnych skóry oraz błon śluzowych układu oddechowego, pokarmowego i moczowego.

O produkcie

• Zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jakości i bezpieczeństwa;
• Proste dawkowanie;
• Małe tabletki, łatwe do połknięcia;
• Należy zachować ostrożność podczas stosowania w ciąży lub w trakcie karmienia piersią;
• Lek nie ma wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych;
• Lek zawiera laktozę.

Acerola Plus, tabletki do ssania, suplement diety

Skład

• 1 tabletka zawiera 50 mg witaminy C, 2,5 mg biflawonoidów cytrusowych, 1,25 mg rytyny.

Stosowanie

• 2 tabletki dziennie.

Wskazania

• Wspomaganie pracy układu odpornościowego.

O produkcie

• Produkt zarejestrowany jako suplement diety. Suplementy diety nie podlegają ścisłej kontroli, jak leki;
• Brak informacji dotyczącej przeciwwskazań, działań niepożądanych i interakcji;
• Brak informacji o wpływie na zdolność prwadzenia pojazdów;
• Brak informacji o stosowaniu przez kobiety ciężarne i karmiące piersią;
• Produkt nie zawiera glutenu, laktozy i cukru;
• Produkt jest odpowiedni dla diabetyków i wegan;
• Wyłącznie dla osób dorosłych.

Ibuvit C, krople, lek bez recepty

Skład

• Każda kropla zawiera 5 mg kwasu askorbowego.

Stosowanie

• Zazwyczaj stosuje się następujące dawkowanie: niemowlęta i dzieci do 2 lat: 5 do 8 kropli na dobę, dodane do napoju lub pokarmu; dzieci od 2 do 11 lat: 10 kropli na dobę; młodzież od 12 do 17 lat: 15 do 20 kropli na dobę.

Wskazania

• Wskazaniem do stosowania kroploi jest zapobieganie i leczenie stanów niedoboru witaminy C, w przypadkach, kiedy stosowanie odpowiedniej diety nie jest wystarczające.
  

O produkcie

• Zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jakości i bezpieczeństwa;
• Forma kropli ułatwia podanie leku małym dzieciom;
• Stosować ostrożnie u kobiet ciężarnych i karmiących piersią;
• Brak wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Juvit C, krople, lek bez recepty

Skład

• Każda kropla zawiera 5 mg kwasu askorbowego.

Stosowanie

• Lek należy stosować według następujące dawkowania: niemowlęta i małe dzieci do końca 24 miesiąca życia: 5-8 kropli raz na dobę
  dodane do pokarmu lub napoju. Dzieci od 3 r.ż. do 11 r.ż.: 10 kropli raz na dobę. Młodzież od 12 r.ż. i dorośli: 15-20 kropli raz na dobę.

Wskazania

• Lek Juvit C przeznaczony jest do leczenia stanów niedoboru witaminy C i profilaktyki chorób wywołanych niedoborem witaminy C.

O produkcie

• Zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jakości i bezpieczeństwa;
• Forma kropli ułatwia podanie leku małym dzieciom;
• Leku nie należy podawać dzieciom z nadmiernym wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego;
• U pacjnetów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej produkt może powodować hemolizę krwinek czerwonych;
• Stosować ostrożnie u kobiet ciężarnych i karmiących piersią;
• Brak wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Cebion, krople, lek bez recepty

Skład

• 1 kropla zawiera 5 mg kwasu askorbowego.

Stosowanie

• Lek należy stosować według następujące dawkowania: niemowlęta i małe dzieci do końca 24 miesiąca życia: 5-8 kropli raz na dobę
  dodane do pokarmu lub napoju. Dzieci od 3 r.ż. do 11 r.ż.: 10 kropli raz na dobę. Młodzież od 12 r.ż. i dorośli: 15-20 kropli raz na dobę.

Wskazania

• Lek stosuje się w celu zapobiegania i leczenia stanów niedoboru witaminy C.

O produkcie

• Zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jakości i bezpieczeństwa;
• Forma kropli ułatwia podanie leku małym dzieciom;
• Lek można stosować w ciąży lub podczas karmienia piersią wyłącznie pod nadzorem lekarza;
• Krople nie wpływają na zdolność prowadzenia pojazdów.

Oleofarm C-Vitum Long Active 500 mg, kapsułki, suplement diety

Skład

• 1 kapsułka zawiera 500 mg witaminy C.

Stosowanie

• 1-2 kapsułki dziennie, w trakcie posiłku.

Wskazania

• Wsparcie układu odpornościowego. Ochrona przed stresem oksydacyjnym.

O produkcie

• Produkt zarejestrowany jako suplement diety. Suplementy diety nie podlegają ścisłej kontroli, jak leki;
• Brak informacji dotyczącej przeciwwskazań, działań niepożądanych i interakcji;
• Brak informacji o wpływie na zdolność prwadzenia pojazdów;
• Brak informacji o stosowaniu przez kobiety ciężarne i karmiące piersią;
• Produkt przeznaczony tylko dla dorosłych;
• Proste dawkowanie;
• 1 opakowanie zawiera 30 kapsułek;
• Nie stosować u osób mających predyspozycje do tworzenia kamieni nerkowych lub chorujących na kamice nerkową.

Protego Witamina C 1000, proszek, suplement diety

Skład

• 1 porcja zawiera 1000 mg witaminy C.

Stosowanie

• 1 porcja dziennie, najlepiej w trakcie posiłku. Proszek należy rozpuścić w 200 ml wody i wypić.

Wskazania

• Wsparcie układu odpornościowego.

O produkcie

• Produkt zarejestrowany jako suplement diety. Suplementy diety nie podlegają ścisłej kontroli, jak leki;
• Brak informacji dotyczącej przeciwwskazań, działań niepożądanych i interakcji;
• Brak informacji o wpływie na zdolność prwadzenia pojazdów;
• Nie stosować w ciąży i w trakcie karmienia piersią;
• Suplement tylko dla osób dorosłych.

Jak bezpiecznie stosować witaminę C? 5 wskazówek

Aby bezpiecznie stosować witaminę C, należy przestrzegać kilku zaleceń. Oto kilka wskazówek:

1. Dawkowanie: Dawkę witaminy C należy dostosować do indywidualnych potrzeb i zaleceń lekarza lub farmaceuty.
2. Naturalne źródła: Staraj się uzyskać witaminę C z naturalnych źródeł, takich jak owoce i warzywa, które są bogate w tę witaminę. Dbanie o różnorodną dietę zawierającą świeże produkty spożywcze pomoże dostarczyć odpowiednią ilość witaminy C.
3. Suplementacja: Jeśli potrzebujesz suplementacji witaminą C, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, aby ustalić odpowiednią dawkę. Unikaj przekraczania zalecanej dawki, ponieważ wysokie dawki mogą prowadzić do skutków ubocznych.
4. Interakcje z lekami: Jeśli przyjmujesz jakiekolwiek leki, szczególnie leki na receptę, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, aby sprawdzić, czy nie ma żadnych interakcji między witaminą C a innymi lekami, które przyjmujesz.
5. Skutki uboczne: U większości osób suplementacja witaminą C jest dobrze tolerowana, ale w niektórych przypadkach może powodować efekty uboczne, takie jak ból żołądka, biegunka lub zgaga. Jeśli doświadczasz jakichkolwiek nieprzyjemnych objawów po przyjęciu witaminy C, skonsultuj się z lekarzem.