Kogo dotyczy trądzik pospolity?

Na trądzik skarży się około 85% nastolatków i młodych dorosłych, jednak często problem pozostaje z nami również w późniejszych latach życia. Najczęściej trądzik obejmuje twarz (czoło, nos, policzki), szyję, ale pojawia się również na ramionach, klatce piersiowej lub plecach [1].

Trądzik bywa złożonym problemem, dlatego nie każda terapia będzie zawsze idealna dla danego pacjenta. Podłoże zmian skórnych może być następujące:

• kolonizacja skóry bakteriami,
• nadprodukcja sebum,
• zbyt szybkie złuszczanie się komórek skóry, które prowadzi do hiperkeratynizacji,
• zaburzenie układu hormonalnego, np. nieprawidłowa praca tarczycy,
• czynniki genetyczne i środowiskowe,
• dieta [1].

Pomimo tego, że trądzik pospolity sam w sobie nie jest stanem zagrażającym życiu, to jednak może obniżyć jego jakość. Zła kondycja skóry, trudno gojące się rany i blizny znacznie obniżają naszą samoocenę, co może skutkować zdenerwowaniem, złością, a nawet rozwojem depresji [1].

Jakie są mity na temat trądziku?

Mit 1. Osoby z trądzikiem nie powinny jeść czekolady i nabiału

Obecnie nie ma dowodów naukowych, które w pełni potwierdzałyby tę tezę. Chociaż z obserwacji pacjenta niekiedy można wysnuć wniosek, że niektóre produkty spożywcze mogą rzeczywiście nasilać zmiany trądzikowe, to badania naukowe do tej pory tego nie potwierdziły. O ile rezygnacja z czekolady nie odbije się na zdrowiu pacjenta, o tyle wyeliminowanie z diety nabiału, bez wprowadzenia np. innych źródeł wapnia, może mieć daleko idące konsekwencje. W obecnych zaleceniach dotyczących leczenia trądziku nie ma słowa o specjalistycznej diecie dla osób z tym schorzeniem [4,5].

Mit 2. Przyczyną trądziku jest brak higieny

Trądzik nie jest wynikiem braku higieny. Co więcej, nierzadko to właśnie pacjenci z trądzikiem zdecydowanie bardziej dbają o pielęgnację skóry, niż pozostali. Niemniej warto dodać, że nadmierne mycie wcale nie zmniejsza łojotoku, a wręcz go nasila, co z kolei przekłada się na zaostrzenie zmian trądzikowych. Pielęgnacja skóry z trądzikiem powinna być przeprowadzana z użyciem odpowiednich produktów i dostosowana indywidualnie do pacjenta [4,5].

Mit 3. Wyciskanie wyprysków przyspiesza leczenie

Wyciskanie wyprysków to jedna z gorszych rzeczy, jaką potrafimy zafundować skórze trądzikowej. Absolutnie nie wolno tego robić. Co więcej, wskazane jest, aby w ogóle nie dotykać zmian trądzikowych. Ich wyciskanie może nasilić proces zapalny i spowodować, że powstaną trwałe przebarwienia i blizny na powierzchni skóry [4,5]

Mit 4. Opalanie pomaga wyleczyć trądzik

Promieniowanie słoneczne rzeczywiście jest w stanie chwilowo poprawić stan skóry trądzikowej, poprzez zmniejszenie stanów zapalnych. Niemniej, długotrwałe wystawianie skóry na działanie promieni UV może przyczynić się do zwiększenia produkcji sebum i tworzenia się zaskórników. Co więcej, opalanie uszkadza skórę, co jest szczególnie niewskazane w przypadku, już i tak wysoce wrażliwej, skóry trądzikowej. Warto także dodać, że stosowanie retinoidów — leków powszechnie stosowanych w leczeniu trądziku — może przyczynić się do wystąpienia efektu fototoksycznego. Pacjenci stosujący te leki muszą bezwzględnie stosować filtry przeciwsłoneczne, aby zminimalizować ryzyko podrażnień skóry [4,5].

Mit 5. Trądzikiem można się zarazić

Trądzik absolutnie nie jest chorobą zakaźną. Nie ma zatem możliwości, aby przenosił się z jednej osoby na drugą, nawet przy bardzo bliskim kontakcie [4].

Trądzik młodzieńczy to choroba przewlekła, która często wymaga wdrożenia kilku metod leczenia. Osoby borykające się z tym problemem często słyszą „dobre rady” od innych ludzi dotyczące tego, co powinni zrobić, aby pozbyć się problemu. Nierzadko jednak są to powielane mity, niemające potwierdzenia w nauce.

Czy można przechytrzyć trądzik?

Z racji tego, że trądzik występuje u większości nastolatków, to ciężko wyznaczyć zasady, które będą przeciwdziałać pojawieniu się schorzenia. Jednak najważniejsza kwestia, która powinna być dla nas numerem jeden, to dbanie o prawidłową higienę i pielęgnację skóry twarzy! Paradoksalnie częste mycie twarzy mydłem spowoduje więcej złego niż dobrego.

Jednym z częstszych problemów trądziku jest nadprodukcja łojotoku. Prawidłowo pracujące gruczoły łojowe, wytwarzają niezbędną ilość sebum, które jest dla naszej skóry czymś w rodzaju warstwy ochronnej. Jednak nadmiar sebum będzie blokować ujścia gruczołów łojowych, co w efekcie przyczyni się do rozwoju grudek, krostek i innego rodzaju zmian, czyli trądziku.

Do codziennej pielęgnacji skóry twarzy wybierajmy dermokosmetyki. Pomocna może okazać się wizyta u specjalisty, aby określić rodzaj skóry. Jeśli borykamy się z trądzikiem, to warto skorzystać z dermokosmetyków przeznaczonych konkretnie do tego problemu, takich jak:

• Pharmaceris seria T,
• Iwostin Purritin,
• La Roche Posay Effaclar.
• Tołpa dermo face sebio.
• Acnosan T.
• Cetaphil PRO Oil Control Pianka do mycia.

Najlepsza maść na trądzik, czyli jaka?

Początkowe, łagodne zmiany trądzikowe mogą być leczone maściami na trądzik bez recepty.

Nadtlenek benzoilu

Nadtlenek benzoilu to lek pierwszego wyboru w łagodnym i umiarkowanym trądziku. Działa przeciwbakteryjnie w kierunku drobnoustrojów Propionibacterium acnes. Cechuje się aktywnością komedolityczną, czyli zmniejsza rogowacenie skóry, które jest przyczyną blokady ujść gruczołów łojowych. Dodatkowo nie obserwuje się rozwoju oporności bakterii na ten związek [2].

Nadtlenek benzoilu dostępny jest bez recepty w formie żelu o stężeniu 5% i 10% substancji leczniczej. Początkowo zaleca się rozpoczęcie kuracji od 5% stężenia nadtlenku benzoilu. Efekt powinien wystąpić po około 5 dniach terapii. Jeśli nie zaobserwujemy poprawy, można zwiększyć dawkę do 10% [2].

Wspomniane leki stosuje się na wcześniej umytą i osuszoną skórę. Najlepiej nanosić je bezpośrednio na zmiany trądzikowe, na noc. Preparaty z nadtlenkiem benzoilu mocno wysuszają skórę, dlatego nanoszenie zbyt dużej ilości żelu działa negatywnie na stan tkanki.

Co ciekawe, według wytycznych nadtlenek benzoilu powinien być łączony z miejscowo stosowanymi retinoidami w terapii ciężkiego trądziku [1]. O zastosowaniu retinoidów dowiesz się więcej z artykułu: Retinoidy — co należy wiedzieć o ich stosowaniu?

Dostępne preparaty: Benzacne, Akneroxid.

https://leki.pl/lek/benzacne/

Kwas azelainowy

Kolejna substancja, która kojarzona jest z trądzikiem to kwas azelainowy. Działa on przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i komedolitycznie — podobnie jak nadtlenek benzoilu. W przypadku kwasu azelainowego różnica polega na tym, że dodatkowo rozjaśnia skórę, co jest pożądane podczas przetrwałych zmian trądzikowych. Nie działa on natomiast tak mocno wysuszająco jak poprzedni lek, dlatego poleca się go dla osób z delikatniejszą cerą [2-3].

Preparaty zaleca się stosować 2 razy dziennie — rano i wieczorem. W aptekach można kupić 15% kwas azelainowy w formie żelu oraz 20% jako krem. 20% kwas azelainowy powinniśmy wybrać, jeśli dodatkowo chcemy pozbyć się przebarwień — efekt będzie szybszy.

Dostępne preparaty: Skinoren, Acne-Derm.

https://leki.pl/lek/skinoren/

https://leki.pl/lek/acne-derm/

Kwas salicylowy, cynk oraz nikotynamid

Trzecia substancja, którą można z powodzeniem stosować do leczenia trądziku, to kwas salicylowy. Według wytycznych nie działa on tak efektywnie jak dwie powyższe, jednak pomaga wielu pacjentom. Działa głównie przeciwbakteryjnie, wysuszająco i komedolitycznie.

Leki z kwasem salicylowym stosuje się zwykle dwa razy na dobę. Występuje w formie żelu, pasty lub płynu do stosowania zewnętrznego.

Preparaty z kwasem salicylowym występują najczęściej w połączeniu z cynkiem lub nikotynamidem. Nikotynamid to związek o działaniu przeciwzapalnym podobnie jak cynk [2].

Dostępne preparaty:

• • Płyn z 5% kwasem salicylowym – Salicylol.
  • Żel – Tribatic Acne.
  • Pasta cynkowa (25%) z kwasem salicylowym (2%) – Pasta Lassari.
  • Pasta cynkowa (25%).
  • Maść cynkowa (10%).
  • Żel z nikotynamidem (4%), kwasem glikolowym (1%) i kwasem salicylowym (0,5%) – Glamid
    • kwas glikolowy odpowiada za działanie złuszczające nadmiernie zrogowaciałego naskórka.

https://leki.pl/lek/salicylol/

Retinoidy

Retinoidy to zyskujące popularność pochodne witaminy A. Swoją sławę zyskały dzięki przyspieszaniu odnowy naskórka. Retinoidy wpływają na czynniki wzrostu i normalizują procesy różnicowania keratynocytów. Przez wiele osób są uważane za najmocniejsze leki na trądzik.

Do niedawna jedynym produktem z retinoidami bez recepty był żel punktowy Mediqskin Plus zawierający tretynoinę. Obecnie ta seria produktów została wycofana z oferty producenta i nie ma na rynku innych produktów dostępnych bez recepty zawierających retinoidy.

Trądzik i receptura apteczna

W aptece znajdziemy wiele leków skutecznych w walce z trądzikiem. Warto dodać, że duże znaczenie w leczeniu choroby odgrywa receptura apteczna. Leki te zawierają najczęściej kwas salicylowy, cynk, siarkę strąconą, ichtamol, rezorcynę i inne składniki pomocne w walce ze schorzeniem.

Ogromną zaletą tego rodzaju preparatów jest fakt, że są przepisywane na zlecenie lekarza konkretnie pod danego pacjenta. Dzięki temu możemy uzyskać różne stężenia substancji leczniczych, które często nie występują w lekach gotowych. Zmniejszamy również ryzyko alergii i działań niepożądanych, bo są to preparaty bez konserwantów i niepotrzebnych substancji pomocniczych.

O recepturze aptecznej dowiesz się więcej z tego artykułu: Lek recepturowy — co powinieneś o nim wiedzieć?