Co to jest kaszak?

Kaszak (łac. athaeroma), znany również pod nazwami torbiel łojowa i cysta naskórkowa, jest torbielą powstającą w okolicach mieszków włosowych i gruczołów łojowych, najczęściej w rejonie twarzy, szyi czy tułowia. Kaszak pod skórą jest efektem zaczopowania ujścia mieszka włosowego i gromadzenia się tam złuszczonego naskórka i łoju. Zdecydowanie częściej pojawia się u mężczyzn niż u kobiet. Częściej pojawia się również u młodzieży i osób pomiędzy 30 a 40 rokiem życia. Najczęściej są to niegroźne zmiany skórne, aczkolwiek niekiedy poddaje się je badaniu histopatologicznemu, w szczególności jeżeli są duże i pomimo usunięcia nawracają. Występują dwa rodzaje kaszaków. Kaszak rzekomy powstaje w wyniku nieprawidłowej higieny, gruczoł łojowy czopuje się i dochodzi do powstania kaszaka. Drugim rodzajem jest kaszak prawdziwy, który ma podłoże genetyczne [1,2].

Jak wygląda kaszak?

Kaszaki mają od kilku mm do nawet kilku cm średnicy. Mogą występować zarówno pojedynczo, jak i w grupach. Jest to wypukłość na skórze wypełniona masą łojową i rogową (białą i żółtą, płynną lub półpłynną treścią), jednak zwykle nie różni się kolorem od skóry. Na guzku często znajduje się czarna kropka będąca w rzeczywistości zapchanym mieszkiem włosowym. Sam guzek może być zarówno twardy, jak i miękki w dotyku. Najczęściej można je spotkać w okolicy twarzy, na głowie, szyi, powiece dolnej i górnej oka, za uchem, na karku, na wardze sromowej, mosznie czy pachwinach [1,2].

Dlaczego powstają kaszaki?

• nieodpowiednia higiena osobista, w szczególności miejsc owłosionych;
• stosowanie złej jakości lub źle dobranych kosmetyków;
• częste opalanie się;
• zaburzenia pracy gruczołów łojowych;
• problemy z prawidłową gospodarką hormonalną;
• wirus HPV [2].

Czy kaszak jest niebezpieczny?

Gdy zaobserwuje się na skórze wszelkiego rodzaju podejrzane grudki, torbiele czy narośla, powinno się je każdorazowo skonsultować z dermatologiem. O ile kaszaki są z reguły niegroźne, to samemu łatwo je pomylić z innymi podobnymi naroślami jak np.

• tłuszczakiem-łagodny nowotwór tkanki łącznej,
• prosakiem-mała grudka najczęściej zlokalizowana w okolicach oczu,
• ropieniem- infekcja bakteryjna w tkankach miękkich,
• nerwowłókniakiem-łagodny nowotwór utworzony z osłonek nerwów obwodowych. Kaszaki, szczególnie w okolicy miejsc intymnych, mogą nawet powodować ból podczas chodzenia. Z kolei będące w okolicach włosów mogą prowadzić np. podczas czesania do podrażnienia i uszkodzenia skóry, co może prowadzić do infekcji [1].

Jak zapobiec powstaniu kaszaków?

Najważniejsza jest odpowiednia pielęgnacja skóry. Stosowanie peelingów, które umożliwiają usuwanie złuszczających się komórek skóry. Peeling zmniejsza ryzyko zaczopowania gruczołów łojowych i pomaga utrzymać drożność kanalików gruczołów łojowych. Pielęgnacja ciała jest w szczególności ważna w przypadku osób mających skórę ze skłonnością do przetłuszczania się [3].

Jak usunąć kaszak?

W przypadku bardzo drobnych krostek na skórze mogą one nawet zniknąć samoistnie lub pod wpływem nacisku. Nie da się jednak przewidzieć, czy kaszak sam zniknie, czy będzie stale rosnąć i zwiększać swoje rozmiary. W pierwszym przypadku gruczoł łojowy oczyści się, rana zagoi i nie pozostanie żaden ślad. Dlatego w przypadku małych zmian, które nie przeszkadzają pacjentowi, lekarz może zalecić obserwację cysty. W usunięciu drobnych cyst skórnych pomocne są również zabiegi takie jak laseroterapia i krioterapia. Jednakże w przypadku większych torbieli konieczny może być zabieg chirurgiczny [3].

Kaszak — wyciskanie

Należy pamiętać, że lekarze kategorycznie odradzają samodzielnego wyciskania, nakłuwania czy rozdrapywania kaszaków. W trakcie takich zabiegów może dojść w tych miejscach do zakażenia czy powstania blizn. W przypadku nadkażenia taka zmiana staje się bolesna, zaczerwieniona, zaczyna rozwijać się stan zapalny. Lekarze radzą, żeby nie tylko nie wyciskać, ale również jak najmniej dotykać zmiany [3].

Maść na kaszaki czy napar?

Zdecydowanie najskuteczniejszą metodą pozbycia się kaszaków (szczególnie tych większych) jest zabieg chirurgiczny. W przypadku niewielkich zmian istnieje duża szansa, że znikną samoistnie. Można wspomóc ten proces, stosując okłady lub maści.

Czy jest jakaś skuteczna maść na kaszaki? Najlepsze będą preparaty o właściwościach wysuszających. Z tego względu użyć można niedrogiej i powszechnie dostępnej maści cynkowej, która ma również właściwości antyseptyczne i ściągające. Pomocna może być również maść ichtiolowa, która jest stosowana na wypryski, czyraki czy trądzik. Wykazuje ona działanie bakteriostatyczne i ułatwia pozbycie się ropy z miejsca jej występowania. Można również zastosować maści zawierające antybiotyk takie jak Maxibiotic czy Tribiotic. Nie pomogą one bezpośrednio, ale mogą zapobiec nadkażeniu.

Spróbować można również okładów z naparu ze skrzypu polnego. Taki napar sporządza się z 4 dużych łyżek ziela skrzypu, które następnie gotuje się w dwóch szklankach wody przez ok.5 min. Przygotowany w ten sposób płyn nakłada się na skórę po przestudzeniu, za pomocą waty. Należy jednak pamiętać,  że te metody nie powinny zastąpić wizyty u dermatologa, który może zalecić inny typ leczenia [3].

Co warto stosować na kaszaki?

Kaszaki są niegroźnymi zmianami skórnymi, które mogą same zniknąć lub rozwinąć się do dosyć pokaźnych rozmiarów. W zależności od ich umiejscowienia mogą stanowić nie tylko problem estetyczny, ale wręcz powodować dyskomfort. Z tego względu wiele osób decyduje się na ich usunięcie. Nie powinno się jednak robić tego samodzielnie. Ich wyciskanie może doprowadzić do zakażenia tego miejsca i stanowić poważniejszy problem, niż sam kaszak. Dlatego najlepiej udać się do dermatologa, który zaplanuję leczenie. Największe kaszaki, mające po kilka centymetrów średnicy, usuwa się chirurgicznie.