Łupież skóry owłosionej głowy — przyczyny

Łupież skóry owłosionej głowy objawia się nadmiernym  drobnopłatowym złuszczaniem naskórka w obrębie skóry głowy. Wyróżniamy następujące jego rodzaje:

• łupież suchy (zwykły) — złuszczanie białych suchych płatów naskórka;  jest często wynikiem przesuszenia skóry głowy, np. poprzez nadużywanie produktów do stylizacji włosów,
• łupież mokry — towarzyszy mu łojotok, łuski mają żółtawy odcień, zazwyczaj występuje także świąd skóry głowy; pojawiają się objawy stanu zapalnego.

Łupież suchy często przechodzi w łupież mokry, zwłaszcza kiedy nie jest leczony.

Przyczyny łupieżu na głowie to najczęściej grzyby, drożdżaki z gatunku Malassezia furfur. Mikroorganizmy te żywią się wydzieliną z gruczołów łojowych (sebum) i występują naturalnie u zdrowych ludzi (czytaj także: Grzybica stóp i paznokci — przyczyny oraz leczenie). Problem pojawia się w momencie, gdy powstają warunki do ich nadmiernego wzrostu. Dzieje się tak w przypadku m.in. niedostatecznego dbania o higienę, niedożywienia i niedoborów witamin, czy długotrwałej antybiotykoterapii. Czynniki prowokujące łupież to także m.in.: zmiany hormonalne, predyspozycje genetyczne, stres i przemęczenie [1,2].

Leczenie łupieżu skóry owłosionej głowy

Preparaty przeciwłupieżowe zazwyczaj występują w postaci szamponów leczniczych i to właśnie po nie najczęściej sięgamy w pierwszej kolejności. Jeśli leczenie na własną rękę nie przynosi efektów, należy udać się do dermatologa. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie badania mykologicznego, aby potwierdzić zakażenie grzybicze i zidentyfikować gatunek grzyba, który je powoduje.

Leczenie łupieżu skóry głowy często wymaga wielokierunkowego podejścia: zastosowania preparatów o różnym działaniu: przeciwgrzybiczym, cytostatycznym, czy złuszczającym.

Substancje o działaniu przeciwgrzybiczym

• ketokonazol (Nizoral, Nizax Active) — lek przeciwgrzybiczy, hamujący syntezę ergosterolu komórek grzyba, który jest kluczowym składnikiem jego błony komórkowej. W celu leczenia łupieżu szampony z tym składnikiem stosuje się 2 razy w tygodniu przez okres ok. 2-4 tygodni,
• siarczek selenu (Capitis duo, Selsun blue) — oprócz działania przeciwgrzybiczego, wykazuje też efekt cytostatyczny na komórki naskórka, spowalniając tempo ich regeneracji, redukując tym samym powstawanie łupieżu,
• cyklopiroksolamina (Pirolam) — substancja gromadzi się w komórkach grzyba i wiąże się sposób nieodwracalny z jego strukturami komórkowymi. Działa grzybobójczo oraz grzybostatycznie. Dodatkowo łagodzi świąd towarzyszący łupieżowi i reguluje procesy rogowacenia naskórka,
• pirytionian cynku (Catzy Healing) — oprócz działania przeciwgrzybiczego wykazuje również efekt bakteriobójczy [1,2].

Substancje keratolityczne (złuszczające martwy naskórek)

Złuszczanie martwego naskórka to ważny etap w leczeniu łupieżu. Pozbycie się go powoduje oczyszczenie skóry głowy z wszelkich zanieczyszczeń jak brud, czy kurz, ale także z chorobotwórczych drobnoustrojów. Pozwala również na normalizację pracy gruczołów łojowych.

W tym celu oprócz szamponów można stosować specjalnie peelingi do skóry głowy. Składniki, które pomagają w złuszczaniu martwego naskórka:

• kwas salicylowy — w preparatach do skóry głowy o działaniu złuszczającym występuje w stężeniu 3% (Paraderm Salic),
• mocznik — w produktach o działaniu złuszczającym w stężeniu 10% (Oillan med+).

Preparaty roślinne

• olejek z drzew herbacianego — najważniejszym związkiem występującym w olejku, który odpowiada za działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne jest terpinen-4-ol. Należy pamiętać, że nierozcieńczony olejek nie może być stosowany dłużej niż 2 dni. Zazwyczaj zaleca się używanie go w stężeniach mieszaniny 1-10%,
• preparaty z wyciągiem z pokrzywy (Szampon pokrzywowy) — działają przeciwłojotokowo oraz antybakteryjnie. Regulują wytwarzanie sebum i są szczególnie polecane w przypadku łupieżu tłustego,
• preparaty z wyciągiem z łopianu (Szampon łopianowy) — surowcem leczniczym jest korzeń łopianu. Związki w nim zawarte (m.in. inulina, glikozydy, saponiny, olejek eteryczny, siarka, fosfor), wykazują działanie antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne. Skuteczny przede wszystkim przy leczeniu łupieżu związanego z łojotokiem.

Inne preparaty wspomagające leczenie

• ichtiol (ExoTar) — pozyskiwany z łupków bitumicznych. Preparaty zawierające ten składnik mają charakterystyczny zapach asfaltu. Działa przeciwzapalnie i bakteriostatycznie, a także łagodzi świąd [2,3,4].

W walce z łupieżem należy także zadbać o odpowiednią higienę — dezynfekcję grzebieni, szczotek do włosów, na których mogą przenosić się grzyby powodujące łupież. Warto także dokładnie osuszyć skórę głowy po umyciu — najlepiej chłodnym nawiewem suszarki — wilgoć może sprzyjać rozwojowi mikroorganizmów. Dieta bogata w witaminy i mikroelementy także jest istotna — nie tylko podczas walki z łupieżem.