Łożysko — najważniejsze funkcje

Łożysko jest narządem powstającym razem z rozwijającym się płodem. Przede wszystkim stanowi ono połączenie między układem krwionośnym matki oraz dziecka (czytaj także: Jak przygotować się do ciąży?). Do najważniejszych funkcji, jakie pełni, należą:

• dostarczanie do wzrastającego płodu wszelkich składników odżywczych oraz tlenu;
• usuwanie szkodliwych składników przemiany materii;
• pełnienie funkcji wydzielniczej (wydziela, m.in. progesteron, gonadotropinę kosmówkową ludzką, czy estrogeny);
• pełnienie funkcji ochronnej dla rozwijającego się płodu — chroni go przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi [3];

Łożysko przodujące — patofizjologia

Łożysko przodujące definiuje się jako nieprawidłowe umiejscowienie łożyska w ścianie macicy. Patologiczność takiego stanu polega na ulokowaniu się tego narządu w okolicach ujścia wewnętrznego szyjki macicy. W zależności od tego, jaka jej część zostaje nim zakryta, wyróżnia się łożysko:

• centralnie przodujące: łożysko lokuje się tuż nad ujściem wewnętrznym szyjki macicy. W ten sposób prawie w całości je przykrywa;
• przodujące brzeżnie: w tym przypadku łożysko styka się brzegiem z ujściem wewnętrznym szyjki macicy;
• niskoschodzące: łożysko znajduje się bliżej niż 2 centymetry od ujścia wewnętrznego szyjki macicy.

Łożysko przodujące może nawet dotyczyć 1% wszystkich ciąż. Największe zagrożenie niesie ze sobą wystąpienie łożyska centralnie przodującego, co może bezpośrednio zagrażać życiu i zdrowiu dziecka oraz matki [2].

Za etiologią łożyska przodującego stoi prawdopodobnie występowanie zmian w obrębie błony śluzowej jamy macicy. Zmiany te nie pozwalają na zagnieżdżenie się zarodka we właściwym miejscu, a tym samym prawidłowy rozwój łożyska. Im jest ich więcej, bądź są bardziej rozległe, miejsce zagnieżdżenia zarodka przesuwa się do miejsca, gdzie błona śluzowa macicy ma właściwą strukturę. Przez to zarodek może zagnieździć się nawet w dolnym odcinku jamy macicy. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest rozwój łożyska przodującego [4].

Łożysko przodujące — czynniki ryzyka

Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia łożyska przodującego zaliczymy wszelkie schorzenia, które wpływają negatywnie na strukturę błony śluzowej macicy. Są to przede wszystkim:

• wielorództwo;
• ciąża wielopłodowa;
• wcześniejsze operacje w obrębie jamy macicy (w tym cięcia cesarskie przy poprzednich porodach);
• wiek pacjentki >30 lat;
• palenie papierosów;
• wystąpienie wad rozwojowych u płodu [2].

Objawy i diagnostyka łożyska przodującego

Rozpoznania łożyska przodującego można dokonać dopiero w 3. trymestrze ciąży. Wcześniej mówi się tylko i wyłącznie o zwiększonym ryzyku jego wystąpienia. Najczęstszym objawem łożyska przodującego jest plamienie oraz krwawienie z dróg rodnych, które występuje najczęściej po 32. tygodniu ciąży. Jednak jeśli pojawi się ono wcześniej, również nie należy bagatelizować takiego objawu i czym prędzej zgłosić się do swojego lekarza ginekologa. Innymi objawami mogącymi wskazywać na wystąpienie łożyska przodującego mogą być miękki brzuch, a także brak napięcia mięśniowego w jego obrębie [2,4].

Rozpoznanie łożyska przodującego przebiega tylko i wyłącznie na podstawie przeprowadzonego badania USG. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, badanie określające położenie łożyska przeprowadza się ok. 20. i 30. tygodnia ciąży. Ponadto zaleca się, aby badanie USG było wykonane przezpochwowo [5].

Łożysko przodujące — powikłania

Największym zagrożeniem związanym z łożyskiem przodującym jest duże ryzyko wystąpienia masywnego krwotoku, który może okazać się ogromnym zagrożeniem zarówno dla matki, jak i dziecka. Konieczne wtedy staje się wykonanie cesarskiego cięcia. Działanie takie obarczone jest ryzykiem:

• wcześniactwa;
• niedotlenienia dziecka;
• powstaniem wad rozwojowych dziecka;
• zgonem dziecka i matki [4];

Łożysko przodujące może również prowadzić do wystąpienia łożyska wrośniętego. Polega ono na penetracji kosmków łożyska w głąb błony śluzowej macicy, czasami nawet wychodząc poza jej obręb. W takim przypadku jedyną szansą na uratowanie zdrowia i życia matki jest tylko i jedynie operacyjne usunięcie macicy (czytaj też: Jakie ryzyko niesie ze sobą palenie papierosów w ciąży?) [2].

Łożysko przodujące — profilaktyka

Po rozpoznaniu łożyska przodującego kobieta spodziewająca się dziecka musi stosować się do kilku zaleceń:

• unikać jakiegokolwiek wysiłku fizycznego, w tym nawet tak prozaicznych czynności jak sprzątania;
• zrezygnować ze współżycia seksualnego, aby nie prowokować macicy do skurczu;
• stosować dietę lekkostrawną, bogatą w błonnik, aby unikać problemów związanych z zaparciami [4].

Co więcej, od 32. tygodnia ciąży stosuje się leki tokolityczne zapobiegające wywołaniu przedwczesnego porodu. Także stosowana jest sterydoterapia mająca na celu przyspieszenie rozwoju układu oddechowego dziecka i tym samym zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań wynikających ze zbyt wczesnego porodu. Łożysko przodujące stanowi wskazanie do rozwiązania ciąży poprzez wykonanie cesarskiego cięcia (czytaj też: Suplementacja kobiet w ciąży) [6].

Łożysko przodujące jest istotnym powikłaniem ciąży, które może wpływać zarówno na zdrowie jak i życie dziecka oraz matki. W związku z tym nie należy bagatelizować jakichkolwiek symptomów mogących wskazywać na jego wystąpienie. W przypadku stwierdzenia niepokojących objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza, a następnie stosować się do wszelkich zaleceń.