Jak objawia się ŁZS?

Łojotokowe zapalenie skóry jest chorobą zapalną. Do jej najbardziej charakterystycznych objawów należą rumień, świąd, a także łuszczenie się naskórka. Częściej chorują mężczyźni, a nasilenie objawów choroby obserwuje się szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Symptomy choroby najczęściej można dostrzec na skórze owłosionej głowy. Mogą pojawić się także na twarzy, klatce piersiowej, plecach i w pachwinach. Można pomylić je m.in. z łuszczycą, jednak ŁZS w porównaniu do niej, zazwyczaj występuje na większym obszarze skóry, a także różni się obrazem w badaniu histopatologicznym (czytaj także: Łupież skóry owłosionej głowy — przyczyny i leczenie).

U niemowląt ŁZS najczęściej pojawia się na skórze owłosionej głowy jako tzw. ciemieniucha, w postaci białych lub żółtych, tłustych łusek. W tym przypadku schorzenie zazwyczaj ustępuje samoistnie  [1].

Jakie są przyczyny ŁZS?

Za przyczynę łojotokowego zapalenia skóry uznaje się nadmierną aktywność gruczołów łojowych. Jednocześnie udział w występowaniu ŁZS ma lipofilny drożdżak, Malassezia furfur, który naturalnie występuje na naszej skórze. Najprawdopodobniej u niektórych osób powoduje on nieswoistą odpowiedź immunologiczną, która uruchamia kaskadę zmian w obrębie skóry.

Przyczyn łojotokowego zapalenia skóry upatruje się również w czynnikach środowiska takich jak zanieczyszczenie powietrza, podrażnienie skóry przez produkty kosmetyczne czy też nadmierne promieniowanie słoneczne [1,2].

Jak leczyć ŁZS? 

Leczenie jest stosunkowo trudne, ponieważ zmiany chorobowe często nawracają. Podstawą jest terapia miejscowa (szampony, maści, kremy, lotiony, roztwory), natomiast w cięższych przypadkach dopuszcza się także stosowanie leków doustnych. Przy wyborze preparatów miejscowych, warto zwrócić uwagę na właściwości zastosowanych w nich podłoży:

• maści — wpływają na uwodnienie warstwy rogowej skóry, dzięki czemu zwiększają penetrację składników aktywnych; szczególnie zaleca się je do stosowania w przypadku ognisk hiperkeratolitycznych (miejsca z nadmiernym rogowaceniem naskórka) ze skłonnością do lichenifikacji (wzmożone zgrubienie i szorstkość skóry),
• kremy — ze względu na swój hydrofilowy charakter, słabiej penetrują, wgłąb skóry; sprawdzą się w przypadku aktywnych stanów zapalnych, gdzie dodatkowo występują wysięki,
• lotiony, roztwory — działają przede wszystkim powierzchownie, sprawdzą się do zastosowania na obszarze skóry owłosionej głowy [3].

Leczenie miejscowe

Wśród preparatów, które stosuje się najczęściej, można wyróżnić:

• Szampony lecznicze — stosowane w przypadku pojawienia się objawów w obrębie skóry owłosionej głowy,  mogą zawierać:  ketokonazol o działaniu przeciwgrzybiczym (Nizoral, Zoxin-med, Nizax Activ), siarczek selenu (Selsun blue, Capitis duo), pirokton olaminy (Octopirox).
• Maści lub kremy o działaniu przeciwgrzybiczym z ketokonazolem (Nizoral) 

• Leki o działaniu przeciwzapalnym — z uwagi na możliwość wystąpienia działań niepożądanych, powinno się je stosować przez jak najkrótszy czas;  

• • glikokortykosteroidy — klasyczna metoda terapii z wykorzystaniem tej grupy leków polega na stosowaniu początkowo silnego steroidu, a następnie zastąpienie go słabszym (wg klasyfikacji amerykańskiej glikokortykosteroidy podzielono na 7 grup, gdzie I grupa to preparaty najsilniejsze np. Dipropionian betametazonu (Diprolene), a VII grupa to leki najsłabsze np. Hydrokortyzon (Maxicortan)); glikokortykosteroidów nie stosuje się na zmiany występujące w obrębie twarzy, ze względu na często występujące powikłania. Należą do nich m.in. ścieńczenie skóry, rozszerzenie naczyń krwionośnych czy też wykwity w postaci grudek lub krostek.
  • inhibitory kalcyneuryny — pimekrolimus (Elidel krem) lub takrolimus (Protopic maść) — są lekami drugiego rzutu, dobrze tolerowanymi przez pacjentów, jednak nie posiadają rejestracji przez FDA w terapii tego schorzenia; można je bezpiecznie stosować  m.in. w przypadku pojawienia się zmian zapalnych na twarzy.

• Preparaty o działaniu keratolitycznym: kwas salicylowy, mocznik — pomocne w usunięciu zewnętrznej warstwy nadmiernie namnażającej się warstwy rogowej naskórka,
• Inne preparaty stosowane w leczeniu ŁZS: olejek z drzewa herbacianego, dziegcie (ExoTar szampon), emolienty (przede wszystkim w przypadku ciemieniuchy u niemowląt, zmiękczają powstałe na skórze łuski, które później można łatwo usunąć) [1,3].

Leczenie doustne

Jeśli preparaty miejscowe okażą się nieskuteczne, należy rozważyć terapią doustnymi lekami przeciwgrzybiczymi. Wśród nich najczęściej stosowane to ketokonazol (Ketoconazole HRA) i itrakonazol (Itrax, Orungal) [1].

Czy dieta może mieć wpływ na występowanie ŁZS?

Najnowsze doniesienia wskazują, że sposób odżywiania może wpływać na ryzyko wystąpienia ŁZS. Badania wykazały, że dieta bogata w czerwone mięso, a także produkty o znacznym stopniu przetworzenia, istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia tej choroby. Zależność tę udało się wykazać w grupie badanych kobiet. Natomiast osoby, które spożywały dużo owoców, były mniej podatne na zachorowanie aż o 25% w porównaniu do grupy kontrolnej. Hipoteza związana z korzystnym wpływem diety bogatej w owoce może być uzasadniona faktem, że produkty te są niezwykle zasobne w witaminy oraz minerały, antyoksydanty, a także inne związki bioaktywne, które mogą zredukować stany zapalne [4].