Choroby serca

Do najczęściej występujących schorzeń serca możemy zaliczyć niewydolność serca oraz chorobę wieńcową.

Niewydolność serca

Wiąże się z uszkodzeniem mięśnia sercowego lub jego zastawek. W konsekwencji dochodzi do upośledzenia pompowania krwi do tkanek, niedotlenienia narządów i zaburzenia ich funkcji.

Do przyczyn powstania niewydolności serca zaliczamy:

• nadciśnienie tętnicze,
• chorobę niedokrwienną serca (najczęściej będącą wynikiem miażdżycy naczyń krwionośnych),
• wady zastawek serca,
• przebyty zawał serca.

Osoby cierpiące na niewydolność serca mogą odczuwać:

• osłabienie, szybkie męczenie się będące wynikiem niedotlenienia mięśni szkieletowych,
• duszność pojawiająca się początkowo podczas wysiłku fizycznego, w późniejszych etapach choroby nawet w czasie spoczynku,
• obrzęki w obrębie kostek nóg [1].

Choroba wieńcowa

Choroba niedokrwienna serca cechuje się niedostatecznym ukrwieniem serca na skutek zwężenia światła naczyń wieńcowych odpowiedzialnych za odżywianie mięśnia sercowego. W obrazie klinicznym tej choroby wyróżniamy dławicę piersiową (dusznica bolesna) oraz zawał serca. Zazwyczaj choroba wieńcowa powstaje na skutek miażdżycy. Obecność blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń wieńcowych prowadzi do zwężania ich światła i niedokrwienia serca [2].

Nadciśnienie tętnicze

O występowaniu nadciśnienia tętniczego mówimy wtedy, gdy ciśnienie tętnicze przyjmuje wartości 140/90 mm Hg lub więcej. Obecnie za prawidłowe wartości uznaje się pomiar w granicach 120–129/80–84 mm Hg (czytaj więcej: Nadciśnienie tętnicze — charakterystyka i diagnoza).

Nadciśnienie tętnicze krwi zazwyczaj wiąże się z nieodpowiednim stylem życia oraz błędami żywieniowymi. Czynniki predysponujące do wystąpienia tej choroby to przede wszystkim: palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, stres i niewłaściwa dieta [3].

Co to jest dieta DASH? Czy rzeczywiście obniża ciśnienie krwi?

Fitoterapia chorób układu sercowo-naczyniowego

Terapie surowcami roślinnymi w chorobach układu sercowo-naczyniowego towarzyszyły człowiekowi od wieków. Obecnie nadal mogą być rekomendowane, niezależnie od leczenia konwencjonalnego. Zioła w połączeniu z odpowiednią dietą i zdrowym stylem życia mogą odegrać istotną rolę w leczeniu niewydolności serca, choroby wieńcowej oraz nadciśnienia tętniczego. Ten aspekt ma szczególne znaczenie w zwalczaniu lżejszych postaci tych schorzeń. Pamiętajmy, że stosowanie leków roślinnych wraz z lekami syntetycznymi lub indywidualnie wymaga skonsultowania z lekarzem, lub farmaceutą. Poniżej wymieniono kilka surowców roślinnych mających potwierdzoną skuteczność terapeutyczną w leczeniu powyższych schorzeń [4].

Kwiatostan głogu (Crataegi folium cum flore)

Kwiatostan głogu  jest bogaty w związki flawonoidowe, które rozkurczają mięśnie gładkie naczyń krwionośnych. Prowadzi to do łagodnego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Ponadto spadek napięcia ścian tętnic powoduje zmniejszenie bólu oraz uczucia duszności. Poprawa ukrwienia serca umożliwia dostarczenie do niego niezbędnej ilości tlenu oraz usunięcie szkodliwych metabolitów. Dodatkowo obecne w surowcu procyjanidyny zwiększają kurczliwość mięśnia sercowego. Skutkuje to wzrostem objętości wyrzutowej i zmniejszeniem częstotliwość skurczów serca. Preparaty zawierające wyciągi z kwiatostanu głogu mogę być zalecane osobom cierpiącym na niewydolność serca, chorobę wieńcową, przejściowe kołatania serca na tle nerwowym oraz nadciśnienie tętnicze. Potwierdzono, że długotrwałe stosowanie tego surowca jest bezpieczne. Jest to surowiec, który z powodzeniem może być stosowany w geriatrii, w chorobach serca „starczego”. Preparaty z głogiem występują w formie tabletek, kropli, herbatek, które można stosować od 12. roku życia. Najpopularniejsze z nich to: krople nasercowe, Cardiol C, Neocardina, Intractum Crataegi, Cravisol [4-10].

Czosnek pospolity (Allium sativum L.)

Jest panaceum na różne dolegliwości. Działanie lecznicze czosnku jest związane z obniżaniem ciśnienie tętniczego krwi oraz wzmacnianiem siły skurczów serca przy jednoczesnym spadku ich częstotliwości. Czosnek obniża również poziom „złego” cholesterolu LDL oraz trójglicerydów we krwi, stąd wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe. Ponadto wpływa na poprawę działania układu odpornościowego. Czosnek zaleca się osobom z nadciśnieniem tętniczym, chorobą wieńcową, łagodną postacią hiperlipidemii i hipercholesterolemii. Czosnek może być zalecany w celu profilaktyki miażdżycy. Wg badania klinicznego dawka 600-900 mg  sproszkowanego czosnku na dobę jest w stanie obniżyć skurczowe ciśnienie tętnicze krwi o 11 mm Hg i ciśnienia rozkurczowego o 5 mm Hg w ciągu 3 miesięcy. Stosowanie czosnku może powodować działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego takie jak zgaga, nudności, czy wzdęcia [4-5,10,13].

Niektóre dane donoszą, iż czosnek może wpływać na krzepnięcie krwi. Przeglądy systematyczne oraz badania in vitro nie wykazały tego efektu. Stąd też czosnek nie wpływa na działanie syntetycznych leków przeciwzakrzepowych [14].

Przykładowe preparaty dostępne na rynku to: Alliofil, Alliomint, Tabletki z czosnku Labofarm, Naturell czosnek.

Ziele serdecznika (Leonuri cardiacae herba)

Ziele serdecznika reguluje czynność układu przewodzącego serca, obniża ciśnienie tętnicze krwi. Ponadto wykazuje działanie uspokajające oraz rozkurczowe w obrębie przewodu pokarmowego. Preparaty zawierające ekstrakty z ziela serdecznika mogą być stosowane w łagodnym nadciśnieniu tętniczym, w nerwicach sercowo-naczyniowych, w tachykardii na tle nerwowym. Ponadto ziele serdecznika stosowane jest w nadpobudliwości nerwowej oraz w stanach skurczowych przewodu pokarmowego. Surowiec jest składnikiem preparatów w wersji tabletek lub herbatek. Występuje m.in. w tabletkach uspokajających Labofarm i w tabletkach tonizujących Labofarm [4-5,11].

Ziele konwalii (Convallariae maialis herba)

Ziele konwalii to surowiec bogaty w glikozydy kardenolidowe, które zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego i wydłużają odstępy czasu pomiędzy kolejnymi skurczami. Preparaty zawierające ekstrakty z ziela konwalii stosuje się w niewydolności serca oraz tachykardii. Ekstrakty z ziela konwalii są składnikiem kropli takich jak: Cardiol C, Krople nasercowe, Neocardina [4,9].

Ziele miłka wiosennego (Adonidis vernalis herba)

Ziele zawiera liczne glikozydy kardenolidowe, które powodują zwiększenie siły mięśnia sercowego oraz wydłużają przerwy pomiędzy kolejnymi skurczami. Surowiec wykazuje również lekkie działanie uspokajające. Preparaty z tym surowcem zaleca się w łagodnej, przewlekłej niewydolności serca głównie u osób starszych oraz w tachykardii (częstoskurczu) pochodzenia nerwowego. Ziele miłka wykorzystuje się głównie do produkcji nalewki — Tinctura Adonidis vernalis  stosowanej w recepturze aptecznej [4].

Ziele jemioły (Viscum herba)

Wyciągi wodne i alkoholowe z ziela jemioły wpływają na obniżenie ciśnienia tętniczego poprzez zmniejszenie napięcia ścian naczyń krwionośnych. Dodatkowo surowiec ten ma działanie uspokajające. Najpopularniejsze preparaty z zielem jemioły to: Venoforton oraz „Intractum Visci” PhytoPharmu. Oprócz tego jest to składnik herbatek zawierających mieszanki ziół na obniżenie ciśnienia krwi [4,12].