Jakie są przyczyny wzdętego brzucha?

W warunkach fizjologicznych w naszych jelitach jest około 200 ml gazów, przy czym aż 90% stanowi azot (jego głównym źródłem jest wdychane powietrze), zaś pozostałe 10% przypada na dwutlenek węgla, tlen, metan oraz wodór. Dziennie usuwamy około 700 ml gazów jelitowych, jednak ich całkowita objętość jest uzależniona od ilości resztek pokarmowych, które nie uległy strawieniu, a także intensywności procesu fermentacji bakteryjnej.

Wzdęcia brzucha to dolegliwość, która jest najczęściej opisywana jako powiększenie obwodu brzucha, a także odczuwanie nadmiernej ilości gazów w jelitach. U źródeł tego problemu może leżeć wiele zaburzeń związanych m.in. z motoryką przewodu pokarmowego. I tak, wzdęcia mogą towarzyszyć zespołowi jelita drażliwego, nietolerancji składników pokarmowych (np. laktozy), niedrożności jelita grubego, celiakii, zaparciom, zespołowi przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). Co więcej, do rozwoju wzdęć może dochodzić w wyniku przyjmowania niektórych leków, m.in. antydepresantów oraz blokerów kanału wapniowego [1].

Jak dieta wpływa na wzdęcia i gazy?

Dieta może mieć istotny wpływ na wzdęcia. Niektóre produkty spożywcze mogą powodować wzdęcia u jednych osób, ale nie u innych. Zazwyczaj wzdęcia to wynik nadmiernego gromadzenia się gazów w przewodzie pokarmowym. Oto kilka sposobów, jak dieta może wpłynąć na wzdęcia:

• Spożywanie dużych ilości pokarmów bogatych w błonnik, takich jak warzywa, owoce i pełnoziarniste produkty zbożowe, może zwiększyć ryzyko wzdęć, ponieważ bakterie w przewodzie pokarmowym zwiększą wytwarzanie gazów podczas trawienia błonnika;
• Spożywanie produktów mlecznych u osób z nietolerancją laktozy może spowodować wzdęcia, bóle brzucha oraz biegunkę. Jest to wynik trudności w trawieniu laktozy przez organizm;
• Spożywanie pokarmów bogatych w węglowodany proste może zwiększyć ilość gazów powstających w jelicie;
• Spożywanie gazowanych napojów, takich jak Coca-Cola czy piwo, może zwiększyć ryzyko wzdęć z powodu pęcherzyków powietrza w napojach [7].

Lek na wzdęcia bez recepty — co możesz kupić w aptece?

Espumisan, kapsułki

Espumisan — preparat zawierający symetykon (dimetykon poddany aktywacji dwutlenkiem krzemu), substancję, która “rozbija” pęcherzyki gazów zawartych w trawionym pokarmie poprzez zmniejszanie ich napięcia powierzchniowego. Dzięki takiemu mechanizmowi uwolnione gazy mogą być usunięte ze światła jelit lub wchłonięte przez ich ścianę. Co ważne, symetykon nie działa ogólnoustrojowo, a jedynie powierzchniowo, a to oznacza, że nie wpływa na funkcje fizjologiczne człowieka.

Espumisan jest dostępny w postaci kapsułek (40 mg), kropli doustnych (40 mg/ml oraz 100 mg/ml). Kapsułki można przyjmować już od 6. roku życia (dawkowanie: 2 kapsułki 3-4 razy na dobę), krople zaś od 1. miesiąca życia (dawkowanie jest uzależnione od stężenia preparatu oraz wieku pacjenta). Preparat może być stosowany pomocniczo we wzdęciach, a także jako lek ułatwiający usuwanie gazów przed badaniami diagnostycznymi (np. gastroskopią, ultrasonografią, RTG) [2].

Esputicon, kapsułki

Esputicon — lek zawiera dimetykon (jedną ze składowych symetykonu), który podobnie jak wspomniany symetykon posiada właściwości zmniejszające napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu znajdujących się w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu zmniejsza ich średnicę i ułatwia wchłanianie przez ścianę jelit. Dimetykon jest bezpieczny — nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Może być stosowany w przypadku uporczywych wzdęć u dzieci (także w przypadku kolek) oraz osób dorosłych, a także w trakcie przygotowywania pacjenta do badań diagnostycznych. Esputicon jest dostępny w postaci kapsułek (50 mg) oraz kropli doustnych (20 mg). Formę stałą mogą przyjmować osoby od 14. roku życia, płynna zaś może być podawana dzieciom od 1. miesiąca życia [3].

Duspatalin Gastro, tabletki

Duspatalin Gastro — lek zawierający mebewerynę, substancję zaliczaną do spazmolityków muskulotropowych. Substancja lecznicza działa rozkurczowo na mięśniówkę przewodu pokarmowego. Mechanizm działania mebeweryny jest złożony. Uważa się, że jej właściwości rozkurczowe są powiązane m.in. z blokadą wychwytu katecholamin (np. noradrenaliny), a także zmianami dotyczącymi wchłaniania wody przez ścianę jelit. Substancja lecznicza reguluje motorykę przewodu pokarmowego, nie doprowadzając jednak do “rozleniwienia” jelit. Dzięki temu można ją stosować u osób borykających się m.in. ze wzdęciami, a także zaburzeniami prawidłowego rytmu wypróżnień.

Mebeweryna jest na ogół dobrze tolerowana i nie wywołuje ogólnoustrojowych skutków ubocznych. Duspatalin Gastro występuje w postaci tabletek (135 mg), które można przyjmować od 10. roku życia. Zalecane dawkowanie to 3 tabletki na dobę w dawkach podzielonych [4].

Tribux Bio, tabletki

Tribux Bio — preparat leczniczy zawierający maleinian trimebutyny — substancję leczniczą oddziałującą na obwodowe receptory opioidowe. Ze względu na to, że trimebutyna nie jest selektywna względem konkretnych receptorów opioidowych (w przeciwieństwie do np. kodeiny), działa zarówno hamująco, jak i pobudzająco na perystaltykę jelit. Dzięki temu reguluje czynność przewodu pokarmowego, a jej działanie jest zauważalne już po ok. 30 minutach od przyjęcia preparatu. Wśród wskazań do stosowania trimebutyny można wymienić wzdęcia, nudności, bóle brzucha, a także zaburzenia przewodu pokarmowego wywołane sytuacją stresową.

Trimebutyna bardzo dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, przez co może wywoływać działanie ogólnoustrojowe charakteryzujące się sennością i znużeniem, bólami i zawrotami głowy, a także uczuciem zimna lub ciepła.

Tribux Bio występuje w postaci tabletek (100 mg) i może być stosowany od 12. roku życia. Co ważne, preparat należy przyjmować maksymalnie 3 dni – jeśli objawy nie ustępują, warto skontaktować się z lekarzem [5].

Oleomint, kapsułki

Oleomint — roślinny produkt leczniczy zawierający miętowy olejek eteryczny (Mentha x piperita L., aetheroleum) zamknięty w kapsułkach dojelitowych. Preparat jest skuteczny w objawowym leczeniu stanów skurczowych przewodu pokarmowego, które objawia się wzdęciami i bólami brzucha (także wywołanymi zespołem jelita drażliwego).

Dawkowanie leku Oleomint opiera się na przyjmowaniu 1 kapsułki maksymalnie 3 razy na dobę (dzieci powyżej 8. roku życia) lub 1 do 2 kapsułek 3 razy w ciągu doby (powyżej 12. roku życia). Całkowity czas trwania kuracji nie powinien przekroczyć 3 miesięcy [6].

Jakie są domowe sposoby na wzdęcia i gazy?

Oto domowe sposoby na wzdęcia, które mogą pomóc w łagodzeniu tej dolegliwości:

1. Zioła i herbatki: Napary z ziół, takich jak mięta, imbir, kminek  mogą pomóc w złagodzeniu wzdęć;
2. Ciepło: Stosowanie ciepłego kompresu na brzuchu może pomóc rozluźnić mięśnie i zmniejszyć wzdęcia;
3. Unikanie gazotwórczych pokarmów: Unikaj spożywania pokarmów, które mogą powodować większe ilości gazów, takich jak warzywa strączkowe, cebula, kapusta, gazowane napoje i produkty mleczne;
4. Regularna aktywność fizyczna: Wypróbowanie łagodnych ćwiczeń fizycznych, takich jak spacer, może pomóc w przyspieszeniu trawienia i złagodzeniu wzdęć;
5. Masaż brzucha: Delikatny masaż brzucha w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara może wspomagać proces trawienia i zmniejszać wzdęcia.

Dieta likwidująca wzdęcia. Na co zwrócić uwagę?

Przy wzdęciach można spróbować stosować dietę, która może pomóc w złagodzeniu objawów. Oto kilka zaleceń dotyczących diety przy wzdęciach:

1. Unikaj pokarmów, które mogą powodować wzdęcia — pewne pokarmy mogą zwiększać produkcję gazów w jelitach, co może prowadzić do wzdęć. Należy unikać produktów takich jak cebula, kapusta, brokuły, warzywa strączkowe, gazowane napoje;
2. Skoncentruj się na spożywaniu łatwo przyswajalnych pokarmów — wybieraj pokarmy łatwostrawne, takie jak gotowane warzywa, chude białko, np. ryby i kurczak, oraz owoce o niskiej zawartości fruktozy, takie jak arbuz czy banany;
3. Spożywaj produkty bogate w błonnik — błonnik może pomóc w regulacji funkcji układu pokarmowego i zapobieganiu zaparciom, co może pomóc w zmniejszeniu wzdęć. Jednak należy to robić stopniowo, aby organizm mógł się do tego przyzwyczaić;
4. Zadbaj o dobrą hydratację — picie odpowiedniej ilości wody może zapobiegać zaparciom oraz pomagać w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego. Woda także może wspomóc eliminację gazów z organizmu;
5. Zmniejsz spożycie pokarmów wysokotłuszczowych i ciężkich — spożywanie potraw bogatych w tłuszcze i ciężkostrawne może spowalniać trawienie i przyczyniać się do wzdęć. Warto wybierać lżejsze, łatwostrawne posiłki [8].

Czy ćwiczenia fizyczne pomagają na wzdęcia?

Badania sugerują, że ćwiczenia fizyczne mogą pomóc w przypadku wzdęć. Wykazano, że umiarkowane ćwiczenia mogą pomóc w wydaleniu nadmiaru gazu i stolca, co może zmniejszyć objawy wzdęć. Co ciekawe, najlepsze wyniki w przypadku wzdęć można osiągnąć poprzez wykonywanie ćwiczeń rozciągających, które poprawiają kondycję kręgosłupa.  Zaleca się wykonywanie około 30 minut umiarkowanych ćwiczeń, takich jak chodzenie czy jazda na rowerze, oraz dodanie kilku pozycji jogi do rutyny treningowej [9].

Kiedy skonsultować się z lekarzem w przypadku wzdęć i gazów?

W większości przypadków wzdęcia są zwykle niegroźne. Jednak istnieją sytuacje, w których warto skonsultować się z lekarzem. Są to:

1. Jeśli wzdęcia są nagłe, występują wraz z intensywnym bólem brzucha, wymiotami, biegunką lub utratą wagi, mogą to być objawy poważniejszego stanu, takiego jak zakażenie jelitowe, choroba zapalna jelit lub niedrożność jelit;
2. Jeśli wzdęcia są częste i utrzymują się przez dłuższy czas, mogą one być objawem przewlekłych schorzeń, takich jak zespół jelita drażliwego lub zapalenie okrężnicy;
3. Jeśli wzdęciom towarzyszą niepokojące objawy, takie jak utrata apetytu, zmiana rytmu wypróżnień, obecność krwi w stolcu lub utrata masy ciała, należy skonsultować się z lekarzem, gdyż mogą to być objawy poważniejszych problemów zdrowotnych [10].