Kaszel to mimowolny odruch lub świadome działanie wydechowe, którego celem jest usunięcie z dróg oddechowych zalegającej wydzieliny lub ciała obcego. Jest to jeden z podstawowych fizjologicznych mechanizmów obronnych, oczyszczający drogi oddechowe. Powstaje na drodze drażnienia receptorów zlokalizowanych m.in. w gardle, krtani i oskrzelach. W zależności od źródła i nasilenia kaszlu, stosuje się różne leki na suchy kaszel [1].

Ze względu na charakter, kaszel można podzielić na:

• suchy — jego przyczyną mogą być infekcje wirusowe, przyjmowanie niektórych leków (głównie inhibitorów konwertazy angiotensyny stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego), astma, niewydolność serca, czy choroby śródmiąższowe płuc;
• mokry — występuje często w przebiegu POChP i mukowiscydozy [2]. (Czytaj także: Kaszel w przebiegu Covid-19 – aktualne zalecenia)

Czym charakteryzuje się uporczywy suchy kaszel?

Kaszel suchy cechuje się brakiem zalegającej i odkrztuszanej wydzieliny. Pacjentom często towarzyszy uczucie łaskotania i drapania w okolicach tchawicy. Często rozpoczyna się od chrząkania i pokasływania, które niwelują odczuwany dyskomfort w gardle. Ma on charakter napadowy, niezależnie od pory dnia. Zazwyczaj kaszel suchy występuje w pierwszych dniach trwania infekcji — po kilku dniach najczęściej przechodzi w kaszel mokry [2,3]. (Czytaj także: Kaszel – przyczyny i sposób leczenia)

Jak działają leki hamujące uporczywy suchy kaszel?

Substancje o działaniu przeciwkaszlowym można podzielić na dwie grupy:

1. hamujące czynność ośrodka oddechowego (tzw. leki działające ośrodkowo);
2. działające obwodowo, poprzez hamowanie impulsów w zakończeniach nerwowych dróg oddechowych [4,5].

Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo

Wśród leków hamujących czynność ośrodka oddechowego należy wyróżnić trzy związki: kodeinę, dekstrometorfan oraz butamirat.

Kodeina wykazuje działanie przeciwkaszlowe, uspokajające, a co ciekawe — również przeciwbólowe, gdyż w wyniku różnych przemian w organizmie może być przekształcona do morfiny. Jej wskazaniem do stosowania jest leczenie kaszlu nieproduktywnego, czyli bez odkrztuszanej wydzieliny. Kodeina nie może być stosowana przez dzieci poniżej 12. roku życia, kobiety ciężarne i karmiące [4,6].

Dekstrometorfan, choć budową jest zbliżony do kodeiny, nie posiada komponenty przeciwbólowej. Działa przede wszystkim przeciwkaszlowo oraz słabo uspokajająco. Lek ten można stosować u dorosłych i dzieci już od 7. roku życia [4,7].

Butamirat to nieopioidowy lek przeciwkaszlowy. Poza działaniem hamującym odruch kaszlu związek ten w nieznacznym stopniu rozkurcza także mięśnie oskrzeli. Przeznaczony jest dla pacjentów już od 2. roku życia [4,8].

Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo

Głównym przedstawicielem tej grupy jest lewodropropizyna. Związek ten znosi skurcz oskrzeli, a jego wskazaniem do stosowania jest leczenie nieproduktywnego kaszlu. Dawka leku uzależniona jest od masy ciała pacjenta [4,9].

Syropy z lewodropropizyną mogą być stosowane u pacjentów z kaszlem suchym na noc. Podanie syropów na suchy kaszel przed pójściem spać zmniejsza problemy z zasypianiem oraz nocne wybudzanie spowodowane napadami kaszlu.

Co jeszcze na suchy kaszel?

W leczeniu suchego kaszlu można także posiłkować się lekami pochodzenia naturalnego. Na uwagę zasługują zwłaszcza trzy następujące surowce roślinne:

• korzeń prawoślazu (Althaeae radix) — ze względu na dużą zawartość śluzu, działa on osłaniająco i powlekająco na błony śluzowe w jamie ustnej i gardle;
• liść babki lancetowatej (Plantaginis Lanceolatae folium) — związki czynne zawarte w tym surowcu również wykazują działanie osłaniające, ale także przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i ściągające. Surowiec ten jest zalecany w nieżytach błony śluzowej jamy ustnej i gardła i w kaszlu;
• kwiat dziewanny (Verbasci flos) — śluzy zawarte w tym surowcu wykazują działanie osłaniające i powlekające, dzięki czemu mogą łagodzić uczucie drapania i łaskotania, często występujące w przebiegu suchego kaszlu [4].

Powyższe surowce występują w formie sypkich ziół lub gotowych syropów.

Powyższe leki mają udowodnione działanie przeciwkaszlowe i ich stosowanie przynosi zazwyczaj oczekiwane rezultaty zdrowotne. Niemniej, jeśli kaszel utrzymuje się dłużej niż 8 tygodni, należy zwrócić się do lekarza w celu szerszej diagnostyki. Kaszel suchy może być bowiem objawem wielu chorób albo działaniem niepożądanym niektórych leków.

Jakie leki na suchy kaszel można kupić w aptece?

Solvetusan, syrop, lek

Skład

• 10 ml syropu zawiera 60 mg lewodropropizyny.

Stosowanie

• Dzieci w wieku powyżej 2 lat: 10–20 kg – 3 ml syropu 3 razy na dobę; 21–30 kg – 5 ml syropu 3 razy na dobę; 31–40 kg – 8 ml syropu 3 razy na dobę. Dorośli i młodzież powyżej 12. roku życia: 10 ml syropu do 3 razy na dobę.
  

Wskazania

• syrop stosuje się w objawowym leczeniu nieproduktywnego kaszlu.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• maksymalny czas trwania leczenia nie powinien przekraczać 7 dni;
• nie stosować w ciąży i w trakcie karmienia piersią;
• syrop zawiera 4 g sacharozy w 10 ml. Należy to wziąć pod uwagę u pacjentów z cukrzycą;
• syrop zawiera metylu parahydroksybenzoesan i propylu parahydroksybenzoesan, które mogą powodować reakcje alergiczne;
• syrop zawiera alkohol benzylowy, który może powodować reakcje alergiczne;
• należy zachować ostrożność podczas prowadzenia pojazdów mechanicznych, w trakcie kuracji syropem Solvetusan.

Solvetusan, tabletki, lek

Skład

• 1 tabletka zawiera 60 mg lewodropropizyny.

Stosowanie

• Dorośli i dzieci o masie ciała powyżej 30 kg powinni stosować 1 tabletkę do 3 razy na dobę w odstępach co najmniej 6 godzin.

Wskazania

• tabletki stosuje się w objawowym leczeniu nieproduktywnego kaszlu.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• maksymalny czas trwania leczenia nie powinien przekraczać 7 dni;
• nie stosować w ciąży i w trakcie karmienia piersią;
• tabletka zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu na tabletkę, to znaczy lek uznaje się za „wolny od sodu”;
• należy zachować ostrożność podczas prowadzenia pojazdów mechanicznych, w trakcie kuracji lekiem Solvetusan.

Levopront, syrop, lek

Skład

• 10 ml syropu zawiera: 60 mg lewodropropizyny.

Stosowanie

• Dzieci powyżej 2 lat: 10-20 kg – 3 ml syropu 3 razy na dobę; 20-30 kg – 5 ml syropu 3 razy na dobę. Dorośli powinni stosować 10 ml syropu do 3 razy na dobę.

Wskazania

• syrop wskazany jest w leczeniu objawowym nieproduktywnego kaszlu.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• nie stosować w ciąży i w trakcie karmienia piersią;
• Levopront zawiera 4 g sacharozy w 10 ml syropu. Należy o tym pamiętać, stosując go u osób chorych na cukrzycę;
  
• lek zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu na 10 ml syropu to znaczy lek uznaje się za „wolny od sodu”;
• syrop zawiera metylu parahydroksybenzoesan i propylu parahydroksybenzoesan, które mogą powodować reakcje alergiczne;
• stosując lek Levopront, należy zachować szczególną ostrożność w trakcie prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Sinecod, syrop, lek

Skład

• 1 ml syropu zawiera 1,5 mg butamiratu cytrynianu.

Stosowanie

• Dzieci w wieku od 3 do 6 lat powinny stosować 5 ml syropu  3 razy na dobę. Dzieci w wieku od 6 do 12 lat powinny stosować 10 ml syropu 3 razy na dobę. Młodzież w wieku powyżej 12 lat powinna stosować 15 ml syropu 3 razy na dobę. Z kolei dorośli powinni stosować 15 ml syropu 4 razy na dobę.

Wskazania

• Syrop jest wskazany do objawowego leczenia kaszlu różnego pochodzenia.

O produkcie

• syropu nie powinno się stosować u dzieci poniżej 3. roku życia;
• syrop zawiera 284 mg sorbitolu w 1 ml;
• lek zawiera małe ilości etanolu (alkoholu), mniej niż 100 mg na dawkę;
• syrop zawiera śladowe ilości sodu, tj.  mniej niż 1 milimol sodu (23 mg) sodu na dawkę. Uznaje się za „wolny od sodu”;
  
• syrop można stosować w ciąży i w trakcie karmienia piersią wyłącznie za zgodą lekarza;
• lek może wywoływać senność. Nie wolno wówczas prowadzić pojazdów mechanicznych.

PlantagoPharm, syrop, lek

Skład

• 1 ml syropu  zawiera 101,2 mg płynnego wyciągu z Plantago lanceolata L., folium (liść babki lancetowatej).

Stosowanie

• Dzieci w wieku od 3 do 4 lat powinny przyjmować 3 razy na dobę po 5 ml syropu. Dzieci w wieku od 5 do 11 lat powinny przyjmować 3 razy na dobę po 10 ml syropu. Młodzież w wieku powyżej 12 lat oraz dorośli powinni przyjmować 3 do 4 razy na dobę po 10 ml syropu.

Wskazania

• syrop stosowany jako środek łagodzący w objawowym leczeniu podrażnienia jamy ustnej i gardła oraz związanego z nim suchego kaszlu.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• syrop nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 3. roku życia;
• lek zawiera 1,8%  etanolu, jednak ta ilość nie będzie powodowała zauważalnych skutków;
  
• dawka 5 ml zawiera 3,48 g sacharozy, co odpowiada 0,29 jednostki chlebowej. Informację tę powinni wziąć pod uwagę pacjenci z cukrzycą;
• syrop zawiera sacharozę. Pacjenci z dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy lub niedoborem sacharazy–izomaltazy, nie powinni go stosować;
• lek zawiera benzoesan sodu;
• syrop zawiera glukozę. Pacjenci z zespołem złegowchłaniania glukozy–galaktozy, nie powinni przyjmować tego leku;
  
• nie jest zalecane stosowanie tego leku u kobiet w ciąży i karmiących piersią;
• syrop zawiera alkohol w związku z czym nie jest wskazane prowadzenie pojazdów mechanicznych.

Tussi Drill, syrop, lek

Skład

• 5 ml  syropu zawiera 5 mg dekstrometorfanu bromowodorku.

Stosowanie

• 1 łyżeczka miarowa zawiera 5 ml syropu.

Wskazania

• syrop stosuje się doraźnie w suchym kaszlu.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• leku nie wolno stosować u dzieci poniżej 6. roku życia;
• nie stosować w trakcie karmienia piersią;
• syrop zawiera parahydroksybenzoesany, które mogą wywołać reakcje alergiczne;
• syrop zawiera glukozę. Pacjenci z zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy, nie powinni przyjmować tego leku;
• lek  zawiera mniej niż 1 mmol sodu (23 mg) na dawkę (5 ml syropu), to znaczy syrop uznaje się za „wolny od sodu”;
• podczas stosowania syropu należy unikać nadużywania alkoholu oraz podawania preparatów zawierających alkohol;
  
• po syropie może wystąpić nadmierna senność i zawroty główy. Wóczas nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych.

Supremin, syrop, lek

Skład

• 5 ml syropu zawiera 4 mg butamiratu cytrynianu.

Stosowanie

• Dzieci w wieku od 2 do 6 lat: 4 mg (1 łyżeczka miarowa) 3 razy na dobę. Dzieci w wieku od 6 do 12 lat: 8 mg (2 łyżeczki miarowe) 3 razy na dobę. Dzieci w wieku powyżej 12 lat 12 mg (3 łyżeczki miarowe) 3 razy na dobę. Dorośli 12 mg (3 łyżeczki miarowe) 4 razy na dobę.

Wskazania

• syrop stosuje się w ostrym, suchym kaszlu.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• nie stosować u pacjentów z fenyloketonurią;
• nie stosować dłużej niż kilka dni;
• syrop  zawiera 12,5 mg aspartamu w 5 ml syropu;
• ze względu na obecność parahydroksybenzoesanów, syrop może powodować reakcje alergiczne;
• ze względu na obecność maltitolu, lek nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją fruktozy;
• syrop zawiera 6,2 mg alkoholu (etanolu) w 5 ml syropu, co jest równoważne 0,16 % v/v. Taka ilość alkoholu w tym leku nie będzie powodowała zauważalnych skutków;
• syrop zawiera: glikol propylenowy, alkohol benzylowy, kwas benzoesowy;
• lek zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu na 5 ml syropu, to znaczy produkt uznaje się za „wolny od sodu”;
• nie wolno stosować syropu w I trymestrze ciąży. W II i III można go stosować wyłącznie za zgodą lekarza;
• nie zaleca się prowadzenia pojazdów mechanicznych po zastosowaniu syropu.

Contril, syrop, lek

Skład

• 10 ml syropu zawiera 60 mg lewodropropizyny.

Stosowanie

• Dzieci powyżej 2 lat: 10-20 kg – 3 ml syropu 3 razy na dobę; 20-30 kg – 5 ml syropu 3 razy na dobę. Dorośli powinni stosować 10 ml syropu do 3 razy na dobę.

Wskazania

• syrop stosuje się w leczeniu objawowym nieproduktywnego kaszlu.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• maksymalny czas trwania leczenia nie powinien przekraczać 7 dni;
• nie stosować w ciąży i w trakcie karmienia piersią;
• Contril zawiera 4 g sacharozy w 10 ml syropu. Należy to wziąć pod uwagę u pacjentów z cukrzycą;
• ze względu na obecność parahydroksybenzoesanów, syrop może powodować reakcje alergiczne;
• po syropie może wystąpić nadmierna senność. Nie wolno wóczas prowadzić pojazdów mechanicznych.

Unituss Junior, syrop, lek

Skład

• 10 ml syropu zawiera: 60 mg lewodropropizyny.

Stosowanie

• Dzieci powyżej 2 lat: 10-20 kg – 3 ml syropu 3 razy na dobę; 20-30 kg – 5 ml syropu 3 razy na dobę. Dorośli powinni stosować 10 ml syropu do 3 razy na dobę.

Wskazania

• objawowe leczenie nieproduktywnego kaszlu.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• maksymalny czas trwania leczenia nie powinien być dłuższy niż 7 dni;
• nie wolno stosować leku w ciąży i w trakcie karmienia piersią;
• 10 ml syropu zawiera aż 4 gramy sacharozy. Należy to wziąć pod uwagę u pacjentów z cukrzycą;
• ze względu na obecność parahydroksybenzoesanów, syrop może powodować reakcje alergiczne;
• po syropie może wystąpić nadmierna senność. Nie wolno wóczas prowadzić pojazdów mechanicznych.

Thiocodin, tabletki, lek

Skład

• 1 tabletka zawiera 15 mg kodeiny fosforanu półwodnego i 300 mg sulfogwajakolu.

Stosowanie

• u dzieci powyżej 12. roku życia i u dorosłych należy stosować 1 tabletkę trzy razy na dobę, nie częściej niż co 4 do 6 godzin.

Wskazania

• tabletki stosuje się w leczeniu suchego, uporczywego kaszlu bez odkrztuszania wydzieliny.

O produkcie

• zawiera substancję czynną o potwierdzonej skuteczności terapeutycznej;
• zarejestrowany jako lek, co gwarantuje jakość produktu;
• nie stosować u dzieci poniżej 12. roku życia;
• nie stosować u kobiet w ciąży oraz u kobiet karmiących piersią;
• lek zawiera kodeinę. Należy sprawdzić, czy inne stosowane leki nie zawierają kodeiny, aby uniknąć uzależnienia;
• u osób uprawiających sport lek może powodować pozytywny wynik testów antydopingowych;
• podczas stosowania leku Thiocodin, nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych.