Czym jest skurcz mięśni nóg i jak szybko im zaradzić?

Skurcze nóg to nic innego jak nagłe skurcze mięśni związane ze zmianą długości i napięcia włókien mięśniowych. Pomimo, że trwają bardzo krótko, mogą wywołać naprawdę silny ból utrzymujący się przez długi czas. W pierwszej chwili ulgę może przynieść masaż, który delikatnie rozciąganie skurczone mięśnie. Pomóc może również ciepły okład przyłożony w obolałe miejsce. Coraz częstsze skurcze nóg powinny być wskazówka do wizyty u lekarza. Bez wyeliminowania przyczyny nie będzie można im skutecznie zapobiec [1].

Jakie mogą być przyczyny skurczów mięśni?

• najczęstszą przyczyną są zaburzenia elektrolitowe, czyli  niedobór pierwiastków takich jak magnez, potas, wapń czy żelazo;
• zaburzenia elektrolitowe mogą być spowodowane złą dietą,  wysiłkiem fizycznym czy stosowaniem leków m.in. moczopędnych, leków hipotensyjnych, leków przeczyszczających, ponieważ powodują one zwiększone wydalanie wody i mikroelementów z organizmu;
• kofeina (kawa, napoje energetyczne) również powoduje wypłukiwanie minerałów z organizmu;
• choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, niewydolność żylna, choroby neurologiczne m.in choroba Parkinsona;
• podczas ciąży mogą pojawić się skurcze nóg;
• wysiłek fizyczny, w szczególności po dłuższej przerwie, ale i przewlekłe zmęczenie mięśni;
• stres bardzo niekorzystnie wpływa na skurcze mięśni;
• siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej;
• niedokrwienie kończyn, np.miażdżyca zarostowa [1,2].

Jakie są przyczyny skurczów łydek?

Nocne skurcze mięśni nóg, w tym łydek, mają charakter neurogenny. Jest to stosunkowo rozpowszechniony problem, który dotyczyć może nawet połowy osób dorosłych (szansa rośnie z wiekiem), znacznie częściej występuje u kobiet. Znacznie rzadziej, aczkolwiek odnotowuje się również takie przypadki, problem występuje u dzieci. Bezpośrednio wpływ ma postępujący z wiekiem naturalny zanik neuronów ruchowych oraz skrócenie ścięgien. Bardzo duży wpływ na powstawanie skurczów łydek mają wymienione powyżej brak aktywności fizycznej oraz niedokrwienia różnego pochodzenia. Skurcze mięśni nóg z reguły dotyczą mięśni podudzi, ale zdarzają się też w stopach i udach [2,3].

Jakie leki stosować w przypadku skurcze nóg?

Magnez i potas

Pacjenci w pierwszej kolejności w przypadku pojawienia się skurczy myślą o konieczności suplementacji magnezu i ewentualnie potasu. W takim myśleniu pomagają producenci suplementów diety, reklamując ich preparaty z magnezem i potasem jako cudowne środki na skurcze, pomimo że brak jest jednoznacznych danych mówiących o wpływie magnezu na występowanie bolesnych skurczy. Z tego względu, w przypadku wystąpienia skurczów nóg, warto zastosować również inne substancje. Nie rozwodząc się nad skutecznością magnezu, warto zauważyć, że jego suplementacja jest bezpieczna. Stosując magnez, warto zadbać o to, by był dobrze przyswajalny i był lekiem, a nie suplementem diety. Leki to m.in. Aspargin, Magne B6, Maglek B6, Magvit B6 czy Slow-Mag. Trzeba pamiętać, że sole magnezu takie jak cytryniany, mleczany czy chlorki magnezu charakteryzują się najlepszym przyswajaniem i wchłanianiem.

Potas często jest łączony z magnezem, np. w wymienionym wcześniej Asparginie. Jednak większość łączonych preparatów, mających w swojej nazwie przyciągające uwagę słowo skurcz, jest suplementami diety. Sam w sobie potas jest odpowiedzialny głównie za przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Dostępny jest praktycznie tylko jako suplementy diety, jako leki zarejestrowane są dostępne na receptę Kalipoz prolongatum i Kaldyum [2].

Witaminy

Badania naukowe wykazały, że witaminy mogą mieć wpływ na skurcze mięśni. Są to głównie witaminy z grupy B (B2, B6 czy B12), które wpływają na przewodnictwo nerwowe. Większość dostępnych preparatów to suplementy diety, ale lekiem jest na przykład Vitaminum B Compositum. Pomocna przy występowaniu skurczów mięśni może być również dodatkowa podaż witaminy E. W jej przypadku należy jednak uważać, aby nie przedawkować. O ile rozpuszczalne w wodzie witaminy z grupy B nie kumulują się w organizmie, o tyle rozpuszczalna w tłuszczach witamina E może się kumulować. Produktem leczniczym jest np. Vitaminum E 100 mg HASCO [1].

Leki flebotropowe (stosowane w leczeniu chorób żył) i kwas alfaliponowy

U części pacjentów skurcze nóg wynikają z zaburzeń krążenia obwodowego. U takich osób najlepiej sprawdzą się leki flebotropowe. Pomóc mogą preparaty zawierające diosminę takie jak Diohespan Max, hesperydyną np. Cyclo 3 Fort czy dobesylan wapnia np. Rostil. Z kolei u pacjentów cierpiących na neuropatię cukrzycową i odczuwających skurcze nóg, polecany jest kwas alfaliponowy. Jednakże bez recepty jest on jedynie dostępny  jako suplementy diety lub środki spożywcze np. Liponexin czy Axolan [1,2].

Podsumowanie

Czy można powiedzieć, że jest jakiś skuteczny lek na skurcze łydek? Czy jakieś tabletki na skurcze nóg załatwią sprawę? Problem jest bardziej złożony. Przede wszystkim zależy to od przyczyny skurczy. Przy odpowiednio zbilansowanej diecie i wysiłku fizycznym nie powinny one wystąpić, dlatego o to warto zadbać w pierwszej kolejności. Warto zadbać o suplementację witamin z grupy B i witaminy E oraz o uzupełnienie poziomu elektrolitów w organizmie. Jeżeli problem wynika z zaburzeń krążenia najlepiej sprawdzą się leki flebotropowe. Należy pamiętać, że szeroko reklamowane preparaty zawierające magnez i potas, nie mają udokumentowanego działania w tym przypadku.