Kaszel to fizjologiczny odruch naszego organizmu. Umożliwia usunięcie nadmiaru wydzieliny lub ciała obcego z dróg oddechowych. Ze względu na charakter, można wyróżnić kaszel suchy — nieproduktywny, oraz kaszel mokry — produktywny. Ustalenie rodzaju kaszlu jest niezbędne do wdrożenia odpowiedniego leczenia. Nie ma bowiem leków uniwersalnych, a kaszel mokry i suchy mają inne mechanizmy powstawania, w związku z czym ich leczenie wymaga podjęcia różnych kroków. Leki na mokry kaszel różnią się zatem znacznie mechanizmem działania, nawet w obrębie swojej grupy [1,2].

Czym się charakteryzuje mokry kaszel?

Cechą charakterystyczną kaszlu produktywnego jest odkrztuszanie zalegającego śluzu. Odruch ten jest naszym sojusznikiem w walce z infekcjami, gdyż wraz z wydzieliną usuwamy z dróg oddechowych także patogenne drobnoustroje. Często pacjenci odczuwają obecność wydzieliny w okolicach gardła, a sam śluz może przybierać różne barwy: od przezroczystej do nawet zielonkawej. Kaszel mokry nie ma charakteru napadowego, niemniej często nasila się w nocy, a dokładniej po przyjęciu pozycji leżącej, ze względu na gromadzenie się wydzieliny w oskrzelach [3].

Czy mokry kaszel oznacza koniec infekcji?

Mokry kaszel nie zawsze oznacza koniec infekcji. Infekcje układu oddechowego, takie jak przeziębienie lub grypa, często prowadzą do początkowo suchego kaszlu, który może później stać się mokry. Kaszel mokry jest wynikiem akumulacji śluzu i flegmy w drogach oddechowych. Jest to naturalna reakcja organizmu, mająca na celu oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny oraz obcych drobnoustrojów.

Przejście z kaszlu suchego na kaszel mokry może wskazywać, że organizm walczy z infekcją. Kaszel mokry jest bardziej produktywny, ponieważ pomaga w usuwaniu zalegającego śluzu i flegmy z płuc i oskrzeli. Jednak sam kaszel mokry niekoniecznie oznacza pełne wyleczenie. Infekcje układu oddechowego mogą trwać przez pewien czas, a kaszel może utrzymywać się nawet po ustąpieniu innych objawów. Dlatego ważne jest, aby nadal dbać o zdrowie, stosować się do zaleceń lekarza i monitorować objawy. Jeśli kaszel mokry nie ustępuje lub pojawiają się inne niepokojące objawy, warto skonsultować się z lekarzem.

Ile trwa mokry kaszel?

Mokry kaszel może trwać różnie w zależności od przyczyny i indywidualnego organizmu. Nie ma ustalonego jednoznacznego czasu trwania mokrego kaszlu, ponieważ może on być objawem różnych schorzeń, takich jak infekcje dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli czy astma.

Jeśli mokry kaszel trwa dłużej niż trzy tygodnie lub jest nasilający się, może być wskazaniem do skonsultowania się z lekarzem. Lekarz będzie w stanie ocenić przyczynę kaszlu i zalecić odpowiednie leczenie, jeśli będzie to konieczne.

Jakie są leki na mokry kaszel?

Leki na mokry kaszel można podzielić na dwie główne grupy: leki wykrztuśne oraz sekretolityczne. Ze względu na mechanizm działania, można je podzielić na mniejsze podgrupy.

Leki wykrztuśne

Związki wykrztuśne dzielą się na:

Leki wykrztuśne o działaniu odruchowym — są to związki, które drażnią błonę śluzową żołądka, w efekcie czego następuje odruchowe zwiększone wydzielanie wodnistego (rozrzedzonego) śluzu w oskrzelach. Na wyróżnienie zasługuje:

• korzeń wymiotnicy;
• saponiny występujące w korzeniu lukrecji, pierwiosnka, żywokostu, czy mydlnicy;
• benzoesan sodu.

Leków tych nie należy stosować w czasie trwania choroby wrzodowej, gdyż mogą zaostrzyć przebieg choroby. Związki te są głównie stosowane w naparach i mieszankach ziołowych oraz nalewkach.

Leki wykrztuśne działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe — leki te, po podaniu doustnych, wydzielają się przez gruczoły oskrzelowe, pobudzając je tym samym do produkcji rozrzedzonego i wodnistego śluzu. Taka płynna wydzielina jest łatwiejsza do usunięcia z dróg oddechowych. W tej grupie wyróżnia się:

• jodek potasowy: najczęściej jest stosowany w postaci inhalacji jodowo-solankowych oraz w formie 3-5% roztworów;
• związki kreozotu, np. sulfagwajakol, guajazyl. Występują w następujących preparatach: Sirupus Sulfoguaiacoli, Guajazyl syrop.
• olejki eteryczne: występują w różnych postaciach, jednak najskuteczniejsze są w postaci inhalacji. Przy kaszlu najefektywniejsze są olejki: sosnowy, eukaliptusowy, tymiankowy, miętowy.

Leki zmieniające odczyn wydzieliny oskrzelowej — wpływają one na pH wydzieliny oskrzelowej, dzięki czemu ją upłynniają i ułatwiają jej usunięcie. Wyróżnia się:

• wodorowęglan sodowy;
• chlorek amonowy.

Obie te substancje zazwyczaj występują jako dodatek do innych leków na kaszel mokry [4].

Leki sekretolityczne

Inną grupą związków stosowaną w leczeniu objawowym produktywnego kaszlu są leki sekretolityczne. Stanowią one główną grupę leków używanych obecnie w celu łagodzenia tego dokuczliwego schorzenia. Podobnie jak leki wykrztuśne, upłynniają one wydzielinę zalegającą w oskrzelach, jednak na drodze innego mechanizmu. O ile leki wykrztuśne opisane powyżej wpływają bezpośrednio na ilość wody w wydzielinie, o tyle leki sekretolityczne zmieniają skład śluzu.

Leki sekretolityczne również można podzielić na mniejsze podgrupy. Są to:

Leki mukolityczne — ich działanie oparte jest na zmniejszaniu ilości mukoprotein zawartych w wydzielinie. Wykazują najsilniejsze działanie, które jest uzależnione od dawki leku i podaży wody. Przy stosowaniu leków z tej grupy jest zatem niezwykle ważne odpowiednie nawodnienie organizmu i często picie płynów. W tej grupie wyróżnia się:

• pochodne cysteiny: acetylocysteinę (ACC), karbocysteinę (Flegamax, Pecto Drill), erdosteinę (Erdomed);
• bromheksynę (Flegafortan, Flegamina, Flegatussin);
• ambroksol — metabolit bromheksyny (Ambroksol Hasco, Ambrosol Teva, Deflegmin, Envil kaszel; Flavamed, Mucosolvan).

Detergenty

Detergenty — niech was nie zmyli ich nazwa! Choć słowo to kojarzymy głównie ze środkami czystości, to ich zastosowanie nie ogranicza się tylko do tego. Detergenty to związki zmniejszające napięcie powierzchniowe, m.in. w pęcherzykach płucnych. Przedstawicielami tej grupy są surfaktanty, które zawierają naturalne lipidy i białka wytwarzane w drogach oddechowych. Ich obecność jest konieczna do utrzymania prawidłowego funkcjonowania pęcherzyków płucnych. Detergenty stosuje się przede wszystkim w warunkach szpitalnych [4].

Jakie są domowe sposoby na mokry kaszel?

Leki opisane powyżej są skuteczne w łagodzeniu mokrego kaszlu. Niemniej, aby usprawnić proces oczyszczania dróg oddechowych, można posiłkować się także prostymi, „domowymi” metodami. Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu i zwiększyć podaż wody. Ułatwi to rozrzedzenie zalegającego śluzu, a tym samym łatwiej będzie go odkrztusić. Co więcej, pomocne mogą być także inhalacje solą fizjologiczną, bądź jej hipertonicznym roztworem. Odkładaniu się wydzieliny sprzyja pozycja leżąca, dlatego, o ile pozwala na to stan zdrowia pacjenta, warto zadbać o umiarkowaną aktywność fizyczną.