Za wystąpienie grzybicy pochwy odpowiadają drożdżaki Candida albicans. Jest to wynik zaburzenia mikroflory pochwy.  Do zakażenia może dojść podczas dzielenia się wspólnymi przedmiotami z osobą zainfekowaną, podczas wizyty w saunie czy na basenie. Zarazić się można również podczas seksu bez zabezpieczenia z chorą osobą czy nie dbając o odpowiednią higienę miejsc intymnych. Co ciekawe, do infekcji może dojść również w przypadku noszenia ciasnej, źle dopasowanej, syntetycznej bielizny [1]. Niezmiernie ważne jest szybkie podjęcie leczenia.  Czy jedynym wyjściem jest wizyta u lekarza? Czy oczekując na wizytę u lekarza, możemy sami się wspomóc lekami na grzybicę pochwy bez recepty?

Jakie są objawy grzybicy pochwy?

Do najczęstszych objawów sygnalizujących nam, że być może mamy do czynienia z grzybicą pochwy należą:

• pieczenie i świąd;
• upławy i nieprzyjemny zapach;
• ból podczas oddawania moczu [1,2].

Gdy zaobserwujemy takie objawy, należy udać się do lekarza, aby rozpocząć odpowiednie leczenie.

Jak diagnozuje się grzybicę pochwy?

Grzybicę pochwy można diagnozować na podstawie objawów oraz przeprowadzając badanie wydzieliny pochwy. Objawy mogą się nasilać podczas oddawania moczu, stosunku lub kąpieli.

Aby potwierdzić diagnozę, lekarz może wykonać badanie mikroskopowe lub kulturę mikroorganizmów z pobranej wydzieliny pochwy. Badanie mikroskopowe polega na analizie próbki pod mikroskopem, aby zidentyfikować obecność grzybów. Natomiast kultura mikroorganizmów polega na umieszczeniu próbki na podłożu i obserwowaniu wzrostu grzybów przez kilka dni.

W przypadku wątpliwości co do diagnozy, lekarz może zlecić inne badania, takie jak testy serologiczne czy badanie histopatologiczne.

Proszę pamiętać, że najważniejsze jest skonsultowanie się z lekarzem, który będzie w stanie postawić właściwą diagnozę i zlecić odpowiednie badania.

Jakie są przyczyny grzybicy pochwy?

Czynnikiem wywołującym grzybicę pochwy są najczęściej drożdżaki z rodzaju Candida. Rozwijają się one w obrębie jelita grubego, skąd przenoszą się do pochwy. Organizm kobiety posiada naturalne mechanizmy obrony przed zakażeniem grzybiczym, aczkolwiek w niektórych przypadkach zostają one zaburzone. Do czynników, które wpływają na rozwój grzybicy, należą:

• nadmiar cukrów w diecie;
• nieprawidłowa higiena miejsc intymnych;
• zaburzenia odporności;
• zmiany hormonalne (ciąża, połóg, choroby hormonalne, ale także okres rozrodczy);
• duża aktywność seksualna;
• antybiotykoterapia;
• stosowanie tamponów [3].

Leki na grzybicę pochwy – jaki preparat będzie najsilniejszy?

Kobiety powinny przede wszystkim dbać o odpowiednią profilaktykę, unikać potencjalnych miejsc, gdzie można się zarazić czy nosić luźną, bawełnianą bieliznę. Ważne jest również dbanie o odpowiednią higienę miejsca intymnych. Grzybica pochwy jest szczególnie groźna dla kobiet w ciąży. Powinny się one skonsultować z lekarzem prowadzącym. Również w przypadku pozostałych kobiet warto skonsultować się z ginekologiem. Jednakże ze względu na dokuczliwe objawy, aby jak najszybciej je złagodzić, warto zainteresować się lekami na grzybicę pochwy dostępnymi w aptece bez recepty [2].

Leki bez recepty na grzybicę pochwy

Klotrymazol

Jest to substancja przeciwgrzybicza o szerokim spektrum działania. Hamuje syntezę ergosterolu, co powoduje zaburzenia przepuszczalności błony komórkowej grzyba, uszkodzenie kwasów nukleinowych i w efekcie obumarcie komórki grzyba. Stosowany jest w leczeniu kandydoz skóry, błon śluzowych zewnętrznych narządów płciowych i pochwy. Znajduje również zastosowanie w leczeniu innych zakażeń grzybiczych skóry, w tym opornych na nystatynę oraz łupieżu pstrego [2]. Kiedy i jak stosuje się leki z klotrimazolem?

 Kremy z klotrymazolem

• • klotrymazol działa przeciwgrzybiczo i może być stosowany w leczeniu grzybic i kandydoz wywołanych przez pleśniaki czy dermatofity;
  • preparaty zawierają 10 mg klotrymazolu w 1 g kremu;
  • można je stosować w przypadku grzybicy rąk, stóp, tułowia, nóg, łupieżu pstrego oraz zakażeń drożdżakami zewnętrznych narządów płciowych (wag sromowych, napletka żołędzi);

• preparat Clotidal można stosować w przypadku grzybicy pochwy;

• • jeżeli lekarz nie zalecił inaczej, stosuje się 2-3 razy na dobę smarując zakażone miejsca;

• Clotidal w przypadku zakażenia pochwy stosuje się zgodnie z ulotką, stosując dołączony aplikator;

• jeżeli objawy nie ustąpią po tygodniu, należy udać się do lekarza;
• nawet po ustąpieniu objawów należy kontynuować leczenie do łącznego okresu 2-4 tygodni od rozpoczęcia kuracji;
• dostępne preparaty to m.in. Clotrimazolum GSK, Clotrimazolum Hasco, Clotidal (krem dopochwowy), Clotrimazolum Aflofarm czy Clotrimazolum Ziaja [4, 5, 6, 7, 8].

Pomimo że kupić można wiele kremów zawierających klotrymazol, to tylko Clotidal zawiera odpowiedni aplikator i jest zarejestrowany jako krem dopochwowy. Z tego względu w przypadku grzybicy pochwy należy zgodnie ze wskazaniami wybrać właśnie ten preparat. Pozostałe można użyć tylko w przypadku grzybicy występującej na zewnętrznych narządach płciowych.

Kapsułki dopochwowe zawierające klotrymazol

• bez recepty dostępny jest preparat Canesten (na receptę występuje lek Clotrimazolum GSK tabletki dopochwowe);
• jedna kapsułka dopochwowa zawiera dużą dawkę 500 mg klotrymazolu;
• wskazany do stosowania w przypadku zakażeń pochwy i żeńskich zewnętrznych narządów płciowych wywołanych przez grzyby wrażliwe na klotrymazol;
• jest to dawka uderzeniowa, więc stosuje się tylko jedną tabletkę zgodnie z instrukcją w ulotce [9].

Clotidal MAX, 500 mg tabletki dopochwowe, lek dostępny bez recepty

Skład

• 1 tabletka dopochwowa zawiera 500 mg klotrymazolu (Clotrimazolum).

Stosowanie

• kobiety od 16 roku życia stosują 1 tabletkę dopochwową jednorazowo przed snem;
• dziewczynki w wieku 12-15 lat mogą stosować preparat tylko i wyłącznie po konsultacji z lekarzem;
• jeżeli nie ma poprawy po tygodniu stosowania, należy skonsultować się z lekarzem.

Wskazania

• Lek przeznaczony jest do miejscowego leczenia ginekologicznych infekcji grzybiczych.

O produkcie

• nie wolno stosować preparatu w przypadku uczulenia na którykolwiek składnik preparatu;
• tampony, płukanie pochwy, środki plemnikobójcze i inne produkty do stosowania dopochwowego nie powinny być stosowane jednocześnie z tymi tabletkami dopochwowymi;
• dodatkowo niezawodność i skuteczność antykoncepcyjna środków antykoncepcyjnych, takich jak lateksowe prezerwatywy i krążki dopochwowe, może być zmniejszona;
• nie należy stosować leku w trakcie pierwszych trzech miesięcy ciąży (po 3 miesiącu ciąży należy skonsultować się z lekarzem);
• nie zaleca się stosować preparatu w trakcie karmienia piersią.

Clotrimazolum GSK krem, lek dostępny bez recepty

Clotrimazolum GSK, krem, 10 mg/g

Clotrimazolum Hasco krem, lek dostępny bez recepty

Clotrimazolum Hasco, krem, 10 mg/g

Canesten 500 mg kapsułki dopochwowe miękkie, lek dostępny bez recepty

Skład

• 1 kapsułka dopochwowa miękka zawiera 500 mg klotrymazolu.

Stosowanie

• dziewczęta powyżej 16 roku życia i dorosłe kobiety stosują 1 kapsułkę umieszczając ją głęboko w pochwie przed snem.
• stosowanie leku należy zakończyć przed rozpoczęciem miesiączki i nie stosować w czasie  menstruacji.
• jeśli objawy nie ustąpią po 7 dniach, należy niezwłocznie skonsultować się  z lekarzem.

Wskazania

• Zakażenia wywoływane przez grzyby (zazwyczaj Candida), które wykazują wrażliwość na klotrymazol i powodują pieczenie, upławy i swędzenie żeńskich zewnętrznych narządów płciowych oraz pochwy.

O produkcie

• nie należy stosować leku u osób z nadwrażliwością na klotrymazol lub jakikolwiek inny składnik leku;
• podczas terapii tym lekiem nie należy stosować tamponów, środków plemnikobójczych i innych dopochwowych produktów;
• dodatkowo podczas terapii powinno powstrzymać się od stosunków płciowych, aby nie zarazić partnera;
• jednocześnie trzeba pamiętać, że skuteczność antykoncepcyjna lateksowych środków antykoncepcyjnych (prezerwatywy czy krążki domaciczne) będzie zmniejszona;
• nie wolno stosować tabletek dopochwowych w trakcie pierwszych trzech miesięcy ciąży,;
• po 3 miesiącu ciąży lub w przypadkach karmienia piersią należy skonsultować się z lekarzem.

Fentikonazol

Substancja o szerokim spektrum działania przeciwgrzybiczego oraz działająca przeciwbakteryjnie na bakterie Gram-dodatnie. Hamuje działanie enzymów utleniających, co skutkuje kumulacją nadtlenków i obumarciem komórek grzyba. Lek może być stosowany tylko miejscowo w leczeniu drożdżycy błon śluzowych narządów płciowych, upławach, zapaleniach pochwy i sromu [2].

Kapsułki dopochwowe z fentikonazolem

Gynoxin Optima

• 3 kapsułki dopochwowe zawierające po 200 mg fentikonazolu każda;
• 1 kapsułka dopochwowa przed snem przez 3 kolejne dni zgodnie z ulotką [9].

Gynoxin Uno

• 1 kapsułka dopochwowa zawierająca 600 mg fentikonazolu;
• 1 kapsułka dopochwowa jednorazowo przed snem zgodnie z ulotką [10].

Obydwa preparaty zalecane są w grzybiczych zapaleniach pochwy i sromu oraz zakażeniach mieszanych.

Gynoxin Optima 200 mg kapsułki dopochwowe miękkie, lek dostępny bez recepty

Gynoxin Optima, kapsułki dopochwowe, 200 mg

Krem dopochwowy z fentikonazolem

Gynoxin Optima, krem dopochwowy, 2%

Globulki i tabletki stosowane profilaktycznie w grzybicy pochwy

Albivag Kadefarm globulki dopochwowe, wyrób medyczny

Skład

• 1 globulka zawiera łącznie 2 g składników takich jak kwas borny, terpinen-4-ol, hialuronian sodu, owies zwyczajny, olej ryżowy, witamina E i półsyntetyczne glicerydy.

Stosowanie

• W przebiegu infekcji grzybiczej stosuje się 1 globulkę dziennie, przez 15 dni, a w nawracających infekcjach 1 globulkę dwa razy w tygodniu, przez 8 tygodni.

Wskazania

• terapia pomocnicza przy nawracającej kandydozie sromu i pochwy;
• wspomagająco przy świądzie, zaczerwienieniu lub podrażnieniu spowodowanych infekcjami grzybiczymi pochwy;
• pomocniczo w reakcjach alergicznych spowodowanych przez Candida w obrębie pochwy.

O produkcie

• może być stosowany w kombinacji z innymi produktami przeciwgrzybiczymi (jako preparat wspomagający leczenie);
• tylko 1 globulka dziennie.
• w przeciwieństwie do preparatów  z klotrimazolem lub azotanem fentikonazolu jest stosowany raczej wspomagająco;
• kobiety w ciąży i karmiące powinny skonsultować się z lekarzem przed jego użyciem.

Infectvagin globulki dopochwowe, wyrób medyczny

Skład

• Globulka dopochwowa zawiera hydrolizat kolagenu, glikolowy ekstrakt ze skrzypu polnego, poliheksametylen biguanidu, kwas mlekowy i wodę oczyszczoną.

Stosowanie

• Stosuje się 1 globulkę dopochwową wieczorem, przed snem.

Wskazania

• pomocniczo w leczeniu stanów zapalnych pochwy o etiologii bakteryjnej, grzybiczej lub mieszanej;
• wspomagająco przy atrofii i dystrofii pochwy, zapaleniu szyjki macicy i jej nadżerek;
• po leczeniu metodami fizycznymi takimi jak elektrokoagulacja, krioterapia, czy laseroterapia;
• w przypadku suchości pochwy w okresie pomenopauzalnym.

O produkcie

• tylko raz dziennie;
• podobnie jak Albivag działa tylko pomocniczo, co w zależności od sytuacji może być wadą lub zaletą.
• nie należy stosować w przypadku nadwrażliwości na polihehsametylen biguanidu, substancje podobne lub jakikolwiek skladnik preparatu;
• polihehsametylen biguanidu jest uznawany za rzadki alergen i może powodować reakcje alergicznego zapalenia skóry;
• podczas karmienia piersią lub w ciąży należy skonsultować się z lekarzem w sprawie stosowania preparatu.

Canditon globulki dopochwowe, wyrób medyczny

Skład

• Każda globulka dopochwowa zawiera kwas borny, polikarbofil, kwas mlekowy, octan tokoferylu, palmitynian witaminy A, kwas 18-beta-glicyretynowy, olejek z drzewa herbacianego, fosfatydylocholinę i półsyntetyczne triglicerydy.

Stosowanie

• Dorosłe kobiety stosują 1 globulkę na dobę, wieczorem przed snem przez minimum 5-7 dni po cyklu miesiączkowym lub według zaleceń lekarza.

Wskazania

• Profilaktyka i leczenie dolegliwości pochwy, w tym o charakterze grzybiczym z podrażnieniami, świądem i uczuciem pieczenia.

O produkcie

• zaledwie 1 globulka na dobę;
• podobnie jak Albivag i Infectvagin działa tylko pomocniczo, co w zależności od potrzeby może być wadą lub zaletą.
• nie należy stosować w przypadku uczulenia na którykolwiek ze składników wyrobu, zmian i ran w obrębie pochwy oraz w czasie miesiączki;
• kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny używać preparatu jedynie pod kontrolą lekarza.

Pirolam Intima Vag 500 mg tabletka dopochwowa, lek dostępny bez recepty

Pirolam Intima Vag, tabletka dopochwowa, 500 mg

PrOVag żel, wyrób medyczny

Skład

• Żel zawiera następujący skład Lactobacillus ferment, aqua, propylene glycol, glycerin, hydroxypropyl methylcellulose, phenethyl alcohol, caprylyl glycol, parfum.

Stosowanie

• Najczęściej wystarczy 1 aplikacja żelu raz dziennie, na noc ale w razie potrzeby można go stosować 2-3 razy dziennie.

Wskazania

• pacjenci ze skłonnościami do suchości zewnętrznych narządów płciowych, zaburzeń naturalnej mikroflory oraz nawracających stanów zapalnych;
• pomocniczo w leczeniu zakażeń bakteryjnych i grzybiczych okolic intymnych;
• pomaga utrzymać równowagę mikroflory okolic intymnych;
• łagodzi objawy zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego, takie jak pieczenie, świąd i dyskomfort;
• pozwala utrzymać fizjologiczne pH;
• jako profilaktyka w w stanach zwiększonego ryzyka wystąpienia stanów zapalnych w okolicach intymnych np. po antybiotykoterapii, w trakcie klimakterium, ciąży, po połogu, w cukrzycy, w podróży, po depilacji, saunie czy po basenie.

O produkcie

• produkt ma wygodną w aplikacji formę żelu;
• może być stosowany doraźnie w zależności od potrzeby.
• ma zdecydowanie słabsze działanie w porównaniu do wcześniej wymienionych preparatów;
• brak informacji na temat stosowania przez kobiety w ciąży lub karmiące.

Jaki preparat wybrać na kandydozę pochwy?

W przypadku grzybicy pochwy najlepiej udać się do lekarza. Jeżeli jednak z różnych względów nie ma możliwości szybkiej konsultacji lekarskiej,  to można kupić w aptece preparaty bez recepty. Przede wszystkim należy zastosować lek przeciwgrzybiczy (jeżeli mamy pewność, że to zakażenie grzybicze).

Wśród leków na grzybice pochwy dostępnych bez recepty do wyboru są dwie substancje: klotrymazol albo fentikonazol. Jeżeli chodzi o klotrymazol to w przypadku zakażenia pochwy można użyć tylko kremu dopochwowego Clotidal albo kapsułek dopochwowych Canestan. Pozostałe kremy mogą być stosowane tylko na skórę lub zewnętrzną część narządów płciowych. Również w przypadku fentikonazolu do wyboru są krem dopochwowy lub kapsułki dopochwowe (z grupy preparatów Gynoxin). Warto również zaopatrzyć się pomocniczo w globulki dopochwowe lub żel, które przywrócą naturalną florę, pH w pochwie.

Kiedy grzybica pochwy jest wyleczona?

Najczęściej grzybica pochwy jest całkowicie wyleczona, jeśli po wdrożeniu leczenia objawy nie tylko ustępują, ale też w przeciągu roku nie zauważamy nawrotów choroby. Z badań wynika, że nawrotowe grzybice pochwy w większości przypadków są spowodowane tym samym szczepem grzyba co przy pierwszej diagnozie. Wskazuje to, na nie całkowite wyleczenie pierwszej infekcji [3].

Ile trwa nieleczona grzybica pochwy?

Nieleczona grzybica pochwy może trwać nawet latami. Warto wziąć pod uwagę, że obecność grzybów w pochwie bez występowania objawów może występować u 20 % kobiet i aż 40% kobiet w ciąży. W związku z tym nieleczona grzybica może być stanem permanentnym bez wiedzy pacjentki. W przypadku grzybic, które wywołują objawy, co zdarza się najczęściej, bez wprowadzenia leczenia nie przejdzie samoistnie [3].

Jak uniknąć ponownego zachorowania? 7 skutecznych sposobów na profilaktykę grzybicy pochwy

Profilaktyka grzybicy pochwy może pomóc w zapobieganiu infekcjom grzybiczym oraz utrzymaniu zdrowej równowagi mikroflory pochwy. Oto kilka zaleceń dotyczących profilaktyki grzybicy pochwy:

1. Przestrzegaj higieny intymnej: Dbaj o codzienną higienę intymną, ale unikaj nadmiernej ilości mydła, żeli do higieny, perfumowanych produktów intymnych. Zbyt częste mycie może zaburzyć naturalną mikroflorę pochwy, sprzyjając rozwojowi grzybicy.
2. Unikaj wilgoci: Utzymuj okolice intymne suche, szczególnie po kąpieli, basenie czy treningu. Wilgoć sprzyja rozwojowi grzybów, dlatego ważne jest, aby osuszać te obszary dokładnie po kontakcie z wodą.
3. Odpowiednia dieta: Zdrowe odżywianie wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Włącz do swojej diety zdrowe tłuszcze, warzywa, owoce i produkty bogate w probiotyki (np. jogurt naturalny, kefir), które mogą wspomagać równowagę mikroflory pochwy.
4. Wybieraj odpowiednią bieliznę: Noszenie przewiewnej i bawełnianej bielizny może pomóc utrzymać suchą i odpowiednio wentylowaną strefę intymną. Unikaj syntetycznych tkanin, które mogą utrzymywać wilgoć i sprzyjać rozwojowi grzybów.
5. Unikaj zbyt obcisłej odzieży: Nosić zbyt ciasne ubrania może prowadzić do zatrzymywania wilgoci i ograniczania przepływu powietrza, stwarzając sprzyjające warunki dla rozwoju grzybów.
6. Unikaj długotrwałego stosowania antybiotyków: Długotrwałe stosowanie antybiotyków może prowadzić do zaburzenia naturalnej równowagi mikroflory pochwy, co zwiększa ryzyko rozwoju grzybicy. Stosuj antybiotyki tylko zgodnie z zaleceniami lekarza.
7. Unikaj długotrwałego stosowania hormonalnej antykoncepcji: Niektóre formy hormonalnej antykoncepcji mogą zmieniać równowagę hormonalną i mikroflorę pochwy, co zwiększa ryzyko infekcji grzybiczych. Jeśli masz zwiększone ryzyko grzybicy, skonsultuj się z lekarzem w sprawie innych opcji antykoncepcji.

Pamiętaj, że powyższe zalecenia dotyczą profilaktyki grzybicy pochwy. W przypadku pojawienia się objawów grzybicy, takich jak swędzenie, pieczenie, biała wydzielina, zalecamy skonsultowanie się z lekarzem w celu postawienia diagnozy i odpowiedniego leczenia.