Lawaseptyki — środki do oczyszczania ran

Lawaseptyki to płyny do przemywania skaleczeń i większych ran. Wypoczynek na świeżym powietrzu sprzyja niebezpiecznym zdarzeniom, podczas których dochodzi do zranień. Podobnie można skaleczyć się w kuchni lub warsztacie. Wtedy pomagają lawaseptyki, czyli środki do przemywania ran. 

Proces oczyszczania ran nazywa się lawaseptyką i jest ważnym etapem postępowania z raną. Szczególnie gdy skaleczenie jest zabrudzone np. ziemią. Celem oczyszczenia jest ograniczenia zakażenia bakteriami lub grzybami. Natomiast w ranie przewlekłej, zabiegi lawaseptyki pozwala pozbyć się martwych komórek, ropy oraz zmyć produkowany przez bakterie biofilm. W użyciu pozostaje wiele lawaseptyków, a nowoczesne zastępują tradycyjne preparaty o małej skuteczności [1]. 

Szerokie zastosowanie lawaseptyków

Lawaseptyki używa się do przemywania skaleczeń, oparzeń oraz głębokich ran np. w przebiegu stopy cukrzycowej lub odleżyn. Mają szerokie zastosowanie, ponieważ: 

• oczyszczają rany;

Szczególnie zabrudzone skaleczenia, oparzenia i głębokie rany. Ranę najlepiej dokładnie przemyć lawaseptykiem i dokładnie wypłukać zanieczyszczenia; 

• utrzymują wilgotność;

W ranach przewlekłych zaleca się używanie lawaseptyków do zwilżania opatrunków, aby utrzymać odpowiednią wilgotność. Rana nie może być sucha; 

• likwidują biofilm bakteryjny;

Biofilm jest rodzajem warstwy ochronnej wytwarzanej przez bakterie. Chroni drobnoustroje przed środowiskiem zewnętrznym, szczególnie przed środkami odkażającymi. Odpowiada za oporność bakterii na antybiotyki. Dodatkowo dostarcza bakteriom niezbędnych do przeżycia substancji odżywczych. Lawaseptyki likwidują biofilm i odsłaniają kolonie bakterii. 

Idealny lawaseptyk nie drażni tkanek, nie wchodzi w reakcje z opatrunkami i wpływa korzystnie na proces gojenia [2].

https://leki.pl/poradnik/opatrunki-specjalistyczne-na-rany-powiklane/

Dodatek antyseptyków zwiększa skuteczność

Lawaseptyki służą do przemywania ran, natomiast antyseptyki do eliminowania drobnoustrojów. Dlatego najczęściej łączy się lawa- z antyseptykami i dzięki temu zwiększa skuteczność działania. Lawaseptyki zmywają z rany warstwę ochronną, natomiast antyseptyki niszczą, hamują wzrost i namnażanie bakterii. Połączenie gwarantuje skuteczność w zapobieganiu i leczeniu zakażeń bakteryjnych.

Najbardziej znane lawaseptyki stosowane w leczeniu przewlekłych ran to:

• sól fizjologiczną;
• roztwór Ringera. 

Jednak ostatnie badania wykazały, że sól wpływa niekorzystnie na regeneracje tkanek. 

Obecnie do przepłukiwania ran zaleca się stosowanie preparatów z dodatkiem tzw. surfaktantów. Są to substancje powierzchniowo czynne. Ich mechanizm działania polega na zmniejszaniu napięcia między kolonią bakteryjną i zainfekowanymi tkankami. 

Surfaktanty są szeroką grupą związków. W leczeniu ran najczęściej  stosuje się surfaktanty niejonowe, ponieważ są łagodne i bezpieczne dla tkanek. Najpopularniejszym surfaktantami niejonowymi są:

• betaina;
• poloksamery;
• ethyloheksyloglicera.

Na rynku występują w połączeniu z antyseptykami [2].

Tabela 1. Przykłady lawa- i antyseptyków. 

Połączenie lawa- z antyseptykami

Płyn do przemywania Sutrisept, łączy dwie substancje Poloksamer 188 i poliheksametylen biguanid (PHMB). Produkowany jest w postaci płynu do przemywania w pojemności 250 i 500 ml. Jego zaletami są możliwość długotrwałego stosowani, duża skuteczność w zmywaniu biofilmu oraz łagodne działanie na tkanki. 

Prontosan w jego skład wchodzą antyseptyk poliheksanidyna oraz surfaktant betaina. Służy do czyszczenia, nawilżania i utrzymywania rany i opatrunku w stanie wilgotnym. Jest dostępny w pojemnikach od 40 do 1000 ml oraz w postaci żelu. 

Octenilin jest preparatem surfaktantu betainy oraz antyseptyku oktenidyny. Dostępny jest w postaci żelu od 20 do 250ml oraz płynu 250 ml. 

W Microdacyn zastosowano antyseptyk kwas podchlorawy. Jest preparatem pierwszego wyboru w chirurgii. Ma szerokie spektrum działania [3].  

Tradycyjne antyseptyki tylko w niewielkich ranach  

Do przemywania ran powszechnie stosuje się tradycyjne środki odkażające. Niestety okazało się, że są nieskuteczne, a nawet wykazują toksyczność lub przeszkadzają w leczeniu.  Dlatego  coraz częściej zaleca się sięganie po nowe lawaseptyki zamiast 

• Wody utlenionej, ponieważ nie zbija i nie eliminuje drobnoustrojów — działa krótko i jest nieskuteczna;

• Rywanol, ponieważ jest bardzo dobrą pożywką dla groźnej bakterii, która namnaża się w ranach. Poza tym barwi tkanki, przez to trudno ocenić stan tanek. Jest toksyczny. 

Zalecenia dotyczą przede wszystkim ran przewlekłych, głębokich, zakażonych. Przemycie niewielkich skaleczeń lub uszkodzeń naskórka nie jest ryzykowne. Jednak lepiej wybrać nowoczesne środki do leczenia ran, połączenie lawaseptyków z antyseptykami  [1].