Kwasy Omega-3 — co to za związki?

Kwasy Omega-3 należą do Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych (NNKT). Jest to grupa związków, spośród których możemy wymienić:

• kwas alfa-linolenowy (ALA) — główny reprezentant kwasów Omega-3
• kwas dokozaheksaenowy (DHA)
• eikozapentaenowy (EPA)

Kwasy DHA i EPA mogą powstawać w organizmie człowieka w wyniku przemian kwasu ALA, ale proces ten jest mało wydajny. Dlatego też dostarcza się je dodatkowo wraz z dietą [1].

Kwasy Omega-3 — gdzie występują?

Bogatym źródłem kwasów Omega-3, szczególnie kwasu alfa-linolenowego są oleje roślinne oraz orzechy i nasiona.ALA odnajdziemy przede wszystkim w oleju lnianym, rydzowym, rzepakowym i sojowym, a także w orzechach włoskich, siemieniu lnianym oraz nasionach chia.

EPA i DHA znajdują się w tłustych rybach morskich: śledź, makrela, halibut czy łosoś, w owocach morza oraz algach.

Szczególną rolę spośród kwasów Omega-3 przypisuje się kwasowi DHA i ze względu na jego właściwości rekomenduje się dodatkową suplementację u kobiet ciężarnych [1].

Kwas DHA dla karmiących matek i ciężarnych kobiet

 Kwasy DHA pozytywnie oddziałują na rozwój dziecka w okresie prenatalnym. Wpływają na:

• czas trwania ciąży — odpowiednia suplementacja zapobiega przedwczesnemu porodowi, tzn. przed 34 t.c.,
• zwiększenie urodzeniowej masy ciała dziecka (związek z późniejszym porodem),
• dojrzewanie układu nerwowego, na rozwój funkcji poznawczych, mowy oraz narządu wzroku u niemowląt i małych dzieci,
• obniżenie ryzyka wystąpienia depresji u matki [2,3].

Warto podkreślić, że w życiu płodowym i pierwszych latach życia dziecka DHA jest ważnym składnikiem budulcowym mózgu i siatkówki oka, stanowiąc odpowiednio 97% i 93% wszystkich zawartych tam kwasów omega-3. Kwas DHA wspomaga prawidłową pracę mózgu i centralnego układu nerwowego. Jest niezbędny do właściwego funkcjonowania ośrodka wzroku i koordynacji, podnosi zdolność do uczenia się (czytaj także: Kwasy omega-3 i omega-6. Dlaczego są dla nas takie ważne?).

Niedobór DHA zarówno w okresie pre- jak i postnatalnym przyczynia się do wzrostu ryzyka rozwoju chorób alergicznych, nieprawidłowego rozwoju somatycznego czy obniżenia zdolności funkcji poznawczych, w tym zdolności uczenia się u dzieci w wieku późniejszym [2,3] (czytaj także: Kwasy Omega-3 i wpływ na zdrowie psychiczne).

Ile DHA trzeba brać w ciąży?

Ilość DHA w organizmie płodu ściśle zależy od jego spożycia przez matkę. Ani w łożysku, ani w organizmie dziecka nie zachodzi synteza tego składnika.

W trzecim trymestrze ciąży płód gromadzi 50-70 mg DHA dziennie. W tym okresie w łonie matki w najszybszym tempie związek ten wbudowuje się w struktury mózgu dziecka. Sytuacja taka ma miejsce do ukończenia 2. roku życia, dlatego uważa się, że jest to najważniejszy okres rozwoju neurologicznego dziecka [3].

Minimalne zapotrzebowanie na DHA w ciąży wynosi 200 mg/dobę, pod warunkiem, że kobieta dostarcza DHA również z innych źródeł, np. spożywa ryby bogate w kwasy Omega-3 dwa razy w tygodniu. Zważywszy na dane mówiące o zwyczajach żywieniowych społeczeństwa, gdzie ryby nie są częstym gościem na naszych stołach, należy uwzględnić wyższą suplementację tj. 400-600 mg DHA/dobę [2].

Według wytycznych PTGiP kobiety z grupy wysokiego ryzyka przedwczesnego porodu powinny suplementować min. 1000 mg DHA/dobę przez całą ciążę [2].

Omega-3 w ciąży i dla karmiących – jakie preparaty są dostępne?

W aptece możemy znaleźć wiele suplementów zawierających DHA w postaci produktów mono-  oraz wieloskładnikowych.

Wsród jednoskładnikowych można wyróżnić:

• Omegamed Pregna;
• Pregna DHA;
• Prenatal DHA.

Z kolei wieloskładnikowe to m.in.:

• Prenatal DUO;
• MamaDHA Premium+;
• Omegamed Optima Forte.

Kwasy DHA wchodzące w skład tych suplementów pozyskuje się z olejów rybich oraz alg morskich. Oba źródła są cenne, aczkolwiek algi przeznaczone do produkcji preparatów DHA są hodowane w kontrolowanych warunkach, poza narażonymi na zanieczyszczenia zbiornikami morskimi. W związku z tym mogą być uważane za bardziej bezpieczne. Nie mniej jednak wybierając suplement zawierający kwasy DHA, powinniśmy się bardziej kierować jakością całego suplementu i producenta, niż źródłem pochodzenia kwasów DHA.