Czym są olejki eteryczne?

Olejki eteryczne to szeroka grupa produktów roślinnych. Tworzą je mieszaniny  substancji lotnych o składzie i działaniu charakterystycznym dla danej rośliny. Komponowanie kilku składników olejkowych pozwala na uzyskanie szerszego wachlarza wskazań. Ciekawą cechą olejków jest synergistyczne, skumulowane działanie poszczególnych składników, które daje silniejszy efekt niż każdy składnik z osobna. Obserwuje się to m.in. w przypadku olejku laurowego [1]. 

Olejek laurowy

Do głównych składników olejku laurowego możemy zaliczyć:

• 1,8-cyneol in. eucaliptol (31,9 %),
• sabinen (12,2 %), linalol (10,2 %),
• octan alfa-terpinylu (5,9 %),
• alfa-pinen (5,8%).

Pozostałe składniki występują w niewielkich lub śladowych ilościach. Skład olejku jest różny w zależności od pochodzenia rośliny, a nawet jej szczepu. Oleum lauri jest pozyskiwany z Laurus nobilis — wawrzynu, którego uprawia się w Europie i Stanach Zjednoczonych Ameryki jako roślinę ozdobną i leczniczą, ale również jako przyprawę.

Działanie olejku laurowego

Właściwości prozdrowotne oleum lauri przejawiają się w działaniu bakteriobójczym, przeciwgrzybiczym, przeciwnowotworowym, przeciwdrgawkowym, przeciwbólowym oraz przeciwzapalnym.

Liście laurowe są tradycyjnie stosowane jako lek w artretyzmie i astmie [2].

Aktywność przeciwbakteryjną tego olejku można porównać do antybiotycznego działania tetracykliny wobec Escherichia coli (pałeczki okrężnicy) i Staphylococcus aureus (gronkowca złocistego).

Badania potwierdzają również jego aktywność przeciwgrzybiczą wobec pleśni z rodzajów Aspergillus i Penicillium [1].

Działanie przeciwdrobnoustrojowe oleum lauri powoduje, że podejmuje się próby zastosowania go do konserwowania żywności.

Działanie przeciwzapalne olejku wynika z obecności eucaliptolu. Stwierdzono, że ten składnik hamuje kaskadę zapalną występującą w trądziku bakteryjnym [2], działa ochronnie przeciwzapalnie w ostrym uszkodzeniu płuc i moduluje sygnalizację zapalną [3]. Składniki olejku mogą więc kontrolować stan zapalny i wykazywać korzyść w zastosowaniu w chorobach reumatycznych czy neurologicznych.

Właściwości uspokajające, przeciwpadaczkowe, przeciwbólowe w bólu neuropatycznym i aktywność w parkinsonizmie przypisuje się zawartemu w oleum lauri linalolowi. Naukowcy zaznaczają jednak, że może być ono efektem współdziałania wszystkich składników olejku [1].

Olejek kurkumowy

Curcuma longa to ostryż długi zwany inaczej kurkumą lub szafranem indyjskim. Roślina jest powszechnie uprawiana w Azji południowo-wschodniej, gdzie często wykorzystuje się ją jako przyprawę i składnik słynnego „curry”. Najbardziej aktywnym składnikiem kurkumy jest kurkumina o szerokich właściwościach przeciwzapalnych. Jednak nie jest to substancja wchodząca w skład olejku.

Olejek kurkumowy zawiera m.in.:

• ar-turmeron (25,3%),
• alfa-turmeron (18,3 %),
• beta-turmeron (12,5%),
• beta-caryophyllen (2,26%),
• eucaliptol (1,6%),
• alfa-phellanderen (0,42%) [4].

Obecnie mamy około 100 zaakceptowanych gatunków kurkumy, które mogą się też różnić składem pozyskiwanego z nich olejku eterycznego [5].

Działanie olejku z kurkumy

Olejek kurkumowy działa wielokierunkowo. Pierwszą linią aktywności tego produktu jest wpływ na procesy metaboliczne. Olejek obniża poziom całkowitego cholesterolu we krwi, podwyższając jednocześnie poziom frakcji ciężkiej, tzw. dobrego cholesterolu HDL. Stosowanie olejku obniża poziom trójglicerydów, wolnych kwasów tłuszczowych, działa normalizująco na poziom cukru, by ostatecznie wykazać działanie ochronne na wątrobę.

Kolejnym kierunkiem aktywności olejku kurkumowego jest jego działanie antyseptyczne. Wykazuje podobną aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą jak olejek laurowy. 

Ważną płaszczyzną działania jest też hamowanie procesów zapalnych. W związku z tym olejek działa wykrztuśnie, przeciwastmatycznie, silnie przeciwartretycznie w chorobach reumatoidalnych, uspokajająco i przeciwdrgawkowo, a ostatecznie ochronnie na układ nerwowy [5].

Ar-turmeron, główny składnik olejku, indukuje proliferację nerwowych komórek macierzystych, co pozwala na odbudowę i naprawę uszkodzonych komórek nerwowych. Substancja ta ma działanie przeciwzapalne w obrębie układu nerwowego. Można więc oczekiwać, że będzie dobrym kandydatem na substancję regenerującą w chorobach neurologicznych. Ma też działanie przeciwnowotworowe przez hamowanie wzrostu komórek nowotworowych i nasilenie ich degradacji (śmierci komórki in. apoptozę) [6]. 

Połączenie obu olejków

Łącząc olejek laurowy i kurkumowy wzmacnia się ich działanie przeciwzapalne. Oba produkty zawierają antyoksydacyjny eucaliptol, a połączenie frakcji pozostałych składników polepszy aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą. Połączenie pozwoli na normalizację procesów metabolicznych przy jednoczesnym działaniu ochronnym na układ nerwowy i kostno-stawowy.