Jak wygląda kozłek lekarski?

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) to roślina, która może osiągnąć nawet do 2 metrów wysokości, jednak najczęstsze okazy, jakie spotykamy, oscylują w granicach kilkudziesięciu centymetrów. Kozłek lekarski u podnóża ma lekko owłosioną łodygę, ale im wyżej, tym włoski zanikają. Łodyga ma charakterystyczne bruzdy. Łodyga najczęściej się rozgałęzia i posiada kwiatostany baldachowate. Kwiaty mogą mieć różne barwy: od białego po różowy.

Na co jest dobry kozłek lekarski? Właściwości lecznicze

Właściwości kozłka lekarskiego sprawiają, że wykorzystuje się go głównie do leczenia stanów związanych ze stresem. Kozłek stosuje się w stanach średniego napięcia stresowego, zdenerwowania i rozdrażnienia. Surowiec wykorzystuje się do leczenia problemów z bezsennością. Wyciąg z kozłka lekarskiego ma również działanie uspokajające na nasz autonomiczny układ nerwowy, czyli część, której sami kontrolować nie możemy [1].

Zaburzenia snu mogą pociągać za sobą wiele problemów, takich jak zmniejszenie jakości życia, zaburzenia nastroju, kłopoty z pamięcią i koncentracją. Mogą się nawet przyczynić do pogłębienia nadciśnienia tętniczego, cukrzycy lub chorób sercowo-naczyniowych. Nieleczone zaburzenia snu mogą przyczynić się do zwiększenia ryzyka rozwoju demencji. Nie powinniśmy bagatelizować takich problemów [2].

Wyciąg z kozłka lekarskiego, czyli co tak naprawdę działa?

Jeśli chodzi o właściwości kozłka lekarskiego, to do leczenia bezsenności i problemów ze stresem wykorzystuje się jedynie wyciąg z kozłka lekarskiego, a dokładniej z jego korzenia. Znajdują się tam pożądane substancje chemiczne, takie jak mono i seskwiterpeny oraz irydoidy. Najważniejsze z nich to walepotriaty i kwas walerenowy. Warto patrzeć na to, aby wyciągi z kozłka lekarskiego były standaryzowane na te związki. Wtedy mamy pewność, ile substancji zażywamy [3].

Waleriana, czyli kozłek lekarski – lek na stres i bezsenność

Walerianę poleca się głównie osobom z lekkimi problemami ze stresem i bezsennością. Jednak, aby wywołać odpowiedni efekt terapeutyczny, pacjent musi przyjąć określoną ilość substancji czynnych. Jak stosować walerianę, aby były widoczne efekty?

Stres, zdenerwowanie, rozdrażnienie

Jeśli chodzi o leczenie rozdrażnienia i stresu to zaleca się stosować od 400 mg do 600 mg suchego wyciągu z korzenia kozłka lekarskiego. Dawkę taką powinno się przyjmować do 3 razy dziennie [1].

Problemy ze snem

W przypadku problemów ze snem zaleca się przyjąć wspomnianą wyżej dawkę około pół godziny do godziny przed snem. W większych problemach można wcześniej wieczorem przyjąć jeszcze jedną dawkę [1].

Jak stosować tabletki z kozłkiem lekarskim?

Jak długo można stosować walerianę w tabletkach, aby było to bezpieczne? Tabletki z kozłkiem lekarskim (albo inna forma) nie są lekiem, który działa natychmiastowo. Bardzo często pojedyncza dawka nie przyniesie oczekiwanego rezultatu (chociaż może się tak zdarzyć – wszystko zależy od danego organizmu). Najlepsze rezultaty osiąga się, stosując leki z walerianą przez okres od 2 do 4 tygodni. Potwierdzają to również badania kliniczne. Warto jedynie pamiętać, że jeśli po 2 tygodniach stosowania nie polepsza się twój stan zdrowia lub pogarsza się, to warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu ewentualnej modyfikacji terapii [1,2].

Kto może przyjmować leki z walerianą?

Wyciągi z kozłka lekarskiego są bezpiecznymi, ziołowymi preparatami. Leki z walerianą można stosować od 12. roku życia.

Kto nie powinien stosować waleriany?

Pacjenci stosujący kozłek lekarski mogą skarżyć się na uczucie senności lub lekkich zawrotów w głowie. Z tego względu nie powinno stosować się kozłka lekarskiego w tabletkach przed obsługą maszyn, np. prowadzeniem pojazdu. Jeśli wiesz, że będziesz jeździł samochodem, to najpierw sprawdź, jak zadziała na ciebie waleriana.

Kozłek lekarski nie powinien być przyjmowany przez kobiety karmiące piersią lub będące w ciąży, gdyż istnieje ryzyko przejścia substancji, np. z mlekiem matki lub przez łożysko, co może być niebezpieczne dla dziecka [1,3].

Preparaty z kozłkiem lekarskim. Co kupisz w aptece?

W aptekach znajdziemy mnóstwo preparatów – suplementów diety jak, i leków – z kozłkiem lekarskim. Najczęściej są to produkty złożone, w których znajdują się inne zioła przeznaczone do leczenia problemów ze snem lub nerwowością. Poniżej zaprezentujemy i omówimy wybrane produkty.

Waleriana w tabletkach

Jeśli chodzi o walerianę w tabletkach, to większość preparatów zawiera odpowiednie ilości wyciągu z korzenia kozłka. Często są to również leki. Poniżej prezentujemy zestawienie leków z walerianą w tabletkach.

Tabela 1. Leki i suplementy diety z walerianą.

Lekiem z walerianą, który zawiera najwięcej wyciągu z kozłka lekarskiego jest Persen Noc. Duże ilości posiada również Vadix. Suplementy z dużą ilością wspomnianego związku to Novanoc Naturalny Sen i Forsen Forte z melatoniną. Dawkowanie tych preparatów to 1 tabletka 3 razy na dobę w celu redukcji stresu lub 1 tabletką godzinę przed snem do leczenia bezsenności.

Tabletki do ssania z kozłkiem

Ciekawą postacią farmaceutyczną są także tabletki do ssania z kozłkiem (pastylki, żelki). Lekiem z walerianą do ssania jest tylko Validol. Jego dawkowanie to maksymalnie 3 pastylki na dobę. Należy go trzymać w temperaturze poniżej 15°C.

W aptece znajdziemy także żelki z kozłkiem. To suplement diety, który posiada 30 mg ekstraktu z korzenia waleriany. Występuje pod nazwą ZzzQuil Natura.

Waleriana w płynie

Oprócz klasycznej waleriany w tabletkach, w aptekach znajdziemy też płynne preparaty z kozłkiem lekarskim. Tabela 2 prezentuje przykładowe preparaty wraz z ich dawkowaniem.

Tabela 2. Waleriana w formie płynnej.

Napar z korzenia kozłka

Kozłek lekarski można kupić również jako pojedyncze zioło do zaparzania albo w formie produktu fix – herbatki. Takie preparaty przygotowuje się w formie naparu. Do szklanki wsypuje się 1 łyżeczkę korzenia kozłka lekarskiego (2,5 mg) lub dodaje 1 saszetkę. Następnie zalewa się to wrzącą wodą i pozostawia pod przykryciem na 15 minut. Po 15 minut napar jest gotowy do spożycia.

Przykładem preparatu fix może być Nervosan fix.

Maksymalnie na dobę taki napar można spożywać 3 razy.

Interakcje kozłka lekarskiego. Z czym go nie łączyć?

Kozłek lekarski może wchodzić w interakcje z innymi lekami, suplementami. Oto kilka przykładów potencjalnych interakcji z kozłkiem lekarskim:

1. Leki przeciwlękowe i nasenne: Kozłek lekarski działa uspokajająco i może wzmocnić działanie leków przeciwlękowych, nasennych lub uspokajających. Może to prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności.
2. Leki przeciwpadaczkowe: Istnieje dowód na to, że kozłek lekarski może wpływać na metabolizm leków przeciwpadaczkowych, co może zmniejszać ich skuteczność. Osoby przyjmujące leki przeciwpadaczkowe powinny unikać stosowania kozłka lekarskiego bez konsultacji z lekarzem.
3. Leki przeciwhistaminowe: Kozłek lekarski może zwiększać efekty uboczne leków przeciwhistaminowych, takich jak senność. Stosowanie ich razem może nasilić te działania niepożądane.
4. Alkohol: Kozłek lekarski może nasilać działanie alkoholu, co może prowadzić do pogorszenia koordynacji i zdolności do prowadzenia pojazdów.

Podsumowanie

Kozłek lekarski to zioło o wieloletniej tradycji stosowania w medycynie naturalnej. Jego właściwości lecznicze obejmują zdolność do łagodzenia zaburzeń snu, redukcji stresu i lęku.. Zioło to jest często stosowane jako suplement diety lub ziołowy lek, choć może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami i powinno być używane z rozwagą. Kozłek lekarski jest popularnym środkiem wspomagającym zdrowie psychiczne i emocjonalne, jednak przed jego stosowaniem zawsze warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli przyjmuje się inne leki lub ma się istniejące problemy zdrowotne.