Jak wygląda kozłek lekarski?

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) to roślina, która może osiągnąć nawet do 2 metrów wysokości, jednak najczęstsze okazy, jakie spotykamy, oscylują w granicach kilkudziesięciu centymetrów. Kozłek lekarski u podnóża ma lekko owłosioną łodygę, ale im wyżej, tym włoski zanikają. Łodyga ma charakterystyczne bruzdy. Łodyga najczęściej się rozgałęzia i posiada kwiatostany baldachowate. Kwiaty mogą mieć różne barwy: od białego po różowy.

Kozłek lekarski – właściwości

Właściwości kozłka lekarskiego sprawiają, że wykorzystuje się go głównie do leczenia stanów związanych ze stresem. Kozłek stosuje się w stanach średniego napięcia stresowego, zdenerwowania i rozdrażnienia. Surowiec wykorzystuje się do leczenia problemów z bezsennością. Wyciąg z kozłka lekarskiego ma również działanie uspokajające na nasz autonomiczny układ nerwowy, czyli część, której sami kontrolować nie możemy [1].

Zaburzenia snu mogą pociągać za sobą wiele problemów, takich jak zmniejszenie jakości życia, zaburzenia nastroju, kłopoty z pamięcią i koncentracją. Mogą się nawet przyczynić do pogłębienia nadciśnienia tętniczego, cukrzycy lub chorób sercowo-naczyniowych. Nieleczone zaburzenia snu mogą przyczynić się do zwiększenia ryzyka rozwoju demencji. Nie powinniśmy bagatelizować takich problemów [2].

Wyciąg z kozłka lekarskiego, czyli co tak naprawdę działa?

Jeśli chodzi o właściwości kozłka lekarskiego, to do leczenia bezsenności i problemów ze stresem wykorzystuje się jedynie wyciąg z kozłka lekarskiego, a dokładniej z jego korzenia. Znajdują się tam pożądane substancje chemiczne, takie jak mono i seskwiterpeny oraz irydoidy. Najważniejsze z nich to walepotriaty i kwas walerenowy. Warto patrzeć na to, aby wyciągi z kozłka lekarskiego były standaryzowane na te związki. Wtedy mamy pewność, ile substancji zażywamy [3].

Waleriana – lek na stres i bezsenność

Walerianę poleca się głównie osobom z lekkimi problemami ze stresem i bezsennością. Jednak, aby wywołać odpowiedni efekt terapeutyczny, pacjent musi przyjąć określoną ilość substancji czynnych. Jak stosować walerianę, aby były widoczne efekty?

Stres, zdenerwowanie, rozdrażnienie

Jeśli chodzi o leczenie rozdrażnienia i stresu to zaleca się stosować od 400 mg do 600 mg suchego wyciągu z korzenia kozłka lekarskiego. Dawkę taką powinno się przyjmować do 3 razy dziennie [1].

Problemy ze snem

W przypadku problemów ze snem zaleca się przyjąć wspomnianą wyżej dawkę około pół godziny do godziny przed snem. W większych problemach można wcześniej wieczorem przyjąć jeszcze jedną dawkę [1].

Jak długo mogę stosować tabletki z kozłkiem lekarskim?

Jak długo można stosować walerianę w tabletkach, aby było to bezpieczne? Tabletki z kozłkiem lekarskim (albo inna forma) nie są lekiem, który działa natychmiastowo. Bardzo często pojedyncza dawka nie przyniesie oczekiwanego rezultatu (chociaż może się tak zdarzyć – wszystko zależy od danego organizmu). Najlepsze rezultaty osiąga się, stosując leki z walerianą przez okres od 2 do 4 tygodni. Potwierdzają to również badania kliniczne. Warto jedynie pamiętać, że jeśli po 2 tygodniach stosowania nie polepsza się twój stan zdrowia lub pogarsza się, to warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu ewentualnej modyfikacji terapii [1,2].

Kto może przyjmować leki z walerianą?

Wyciągi z kozłka lekarskiego są bezpiecznymi, ziołowymi preparatami. Pacjenci mogą skarżyć się najczęściej na uczucie senności lub lekkich zawrotów w głowie. Z tego względu nie powinno stosować się kozłka lekarskiego w tabletkach przed obsługą maszyn, np. prowadzeniem pojazdu. Jeśli wiesz, że będziesz jeździł samochodem, to najpierw sprawdź, jak zadziała na ciebie waleriana.

Leki z walerianą można stosować od 12. roku życia. Kozłek lekarski nie powinien być przyjmowany przez kobiety karmiące piersią lub będące w ciąży, gdyż istnieje ryzyko przejścia substancji, np. z mlekiem matki lub przez łożysko, co może być niebezpieczne dla dziecka [1,3].

Preparaty z kozłkiem lekarskim w aptekach

W aptekach znajdziemy mnóstwo preparatów – suplementów diety jak, i leków – z kozłkiem lekarskim. Najczęściej są to produkty złożone, w których znajdują się inne zioła przeznaczone do leczenia problemów ze snem lub nerwowością. Poniżej zaprezentujemy i omówimy wybrane produkty.

Waleriana w tabletkach

Jeśli chodzi o walerianę w tabletkach, to większość preparatów zawiera odpowiednie ilości wyciągu z korzenia kozłka. Często są to również leki. Poniżej prezentujemy zestawienie leków z walerianą w tabletkach.

Tabela 1. Leki i suplementy diety z walerianą.

Lekiem z walerianą, który zawiera najwięcej wyciągu z kozłka lekarskiego jest Persen Noc. Duże ilości posiada również Vadix. Suplementy z dużą ilością wspomnianego związku to Novanoc Naturalny Sen i Forsen Forte z melatoniną. Dawkowanie tych preparatów to 1 tabletka 3 razy na dobę w celu redukcji stresu lub 1 tabletką godzinę przed snem do leczenia bezsenności.

Tabletki do ssania z kozłkiem

Ciekawą postacią farmaceutyczną są także tabletki do ssania z kozłkiem (pastylki, żelki). Lekiem z walerianą do ssania jest tylko Validol. Jego dawkowanie to maksymalnie 3 pastylki na dobę. Należy go trzymać w temperaturze poniżej 15°C.

W aptece znajdziemy także żelki z kozłkiem. To suplement diety, który posiada 30 mg ekstraktu z korzenia waleriany. Występuje pod nazwą ZzzQuil Natura.

Waleriana w płynie

Oprócz klasycznej waleriany w tabletkach, w aptekach znajdziemy też płynne preparaty z kozłkiem lekarskim. Tabela 2 prezentuje przykładowe preparaty wraz z ich dawkowaniem.

Tabela 2. Waleriana w formie płynnej.

Napar z korzenia kozłka

Kozłek lekarski można kupić również jako pojedyncze zioło do zaparzania albo w formie produktu fix – herbatki. Takie preparaty przygotowuje się w formie naparu. Do szklanki wsypuje się 1 łyżeczkę korzenia kozłka lekarskiego (2,5 mg) lub dodaje 1 saszetkę. Następnie zalewa się to wrzącą wodą i pozostawia pod przykryciem na 15 minut. Po 15 minut napar jest gotowy do spożycia.

Przykładem preparatu fix może być Nervosan fix.

Maksymalnie na dobę taki napar można spożywać 3 razy.