Czym jest kolka niemowlęca?

Kolkę niemowlęcą opisuje się jako stan nasilonego niepokoju oraz niedającego się ukoić płaczu, który występuje zazwyczaj w godzinach wieczornych. Objawy pojawiają się zazwyczaj po 2. tygodniu życia i ustępują samoistnie w 3-4 miesiącu. Dokładna jej przyczyna nie jest znana, natomiast z jej występowaniem wiążą się następujące czynniki:

• alergie pokarmowe,
• nietolerancja laktozy lub białek mleka krowiego,
• nieprawidłowa technika karmienia,
• niedojrzały układ pokarmowy niemowląt,
• zaburzenia w funkcjonowaniu mikroflory jelitowej,
• niedojrzały układ nerwowy,
• palenie tytoniu przez matkę.

Rozpoznanie kolki niemowlęcej przez długi czas umożliwiała tzw. regułą Wessela (zwana także regułą trzech). Według niej kolkę niemowlęcą rozpoznaje się w przypadku silnych napadów płaczu. Powinny trwać one łącznie ponad trzy godziny dziennie, co najmniej 3 razy w tygodniu, przez czas dłuższy niż 3 tygodnie. 

Aktualnie zrezygnowano z reguły trójek, ponieważ nie była ona do końca skutecznym narzędziem diagnostycznym (kryteria czasowe płaczu dziecka nie pozwalały na rozróżnienie dzieci z kolką lub bez niej). Aby rozpoznać kolkę, powinny zostać spełnione wszystkie poniższe kryteria:

• wiek niemowlęcy 2 tygodnie-4 miesiące,
• napady niedającego się opanować płaczu i krzyku, bez konkretnego bodźca,
• prawidłowy rozwój oraz przyrost masy dziecka, brak gorączki oraz brak objawów, które mogłyby wskazywać na inną chorobę [1,2].

Jak radzić sobie z kolką niemowlęcą?

1. Rodzicu uspokój się!

Najważniejsze to uświadomić sobie, że kolka niemowlęca jest schorzeniem łagodnym, które po pewnym czasie samoistnie mija. To właśnie czas jest tutaj kluczowy. Wszelkie wymienione poniżej metody mogą pomóc w złagodzeniu objawów kolki i przetrwaniu tego trudnego czasu. Nie spowodują natomiast jej natychmiastowego wyleczenia.

Uspokojenie rodzica może wydawać się mało przydatną poradą, jednak nie bez powodu jest to pierwszy i najważniejszy punkt. Zdenerwowany rodzic przekazuje swój niepokój dziecku, a niekiedy może stanowić dla niego wręcz zagrożenie. W przypływie złości i zdenerwowania rodzice mogą potrząsać swoimi dziećmi, co czasem prowadzi do tzw. zespołu dziecka potrząsanego (charakteryzuje się on m.in. urazami głowy, szyi i ośrodkowego układu nerwowego). Dlatego jeśli czujesz narastającą złość i przypływ gniewu w wyniku długotrwałego i nieustającego płaczu dziecka, przekaż opiekę nad nim innej osobie, aby odpocząć i ochłonąć z emocji. Jeśli nie masz takiej możliwości, odłóż dziecko na chwilę do łóżeczka, jest to znacznie lepsze i bezpieczniejsze rozwiązanie niż wyładowywanie na nim swojej złości.

 2. Zwróć uwagę na mleko, które podajesz dziecku.

• Zmiana mleka modyfikowanego u dzieci karmionych butelką. W przypadku kolek dobrą zmianą mogą okazać się mleka o wyższym stopniu hydrolizy białek (białka mleka krowiego w takich preparatach są “pocięte” na mniejsze kawałki, dzięki czemu łatwiej się trawią np. Bebilon Comfort, Humana Anticolic).
• Stosowanie preparatów mlekozastępczych zawierających hydrolizat kazeiny (Nutramigen). Dostępne na receptę — o konieczności ich zastosowania decyduje lekarz. Przeznaczone są dla dzieci z objawami alergii na białka mleka krowiego.

3. Kolka niemowlęca — farmakologiczne metody leczenia.

• Probiotyki (BioGaia), wśród licznych szczepów bakterii probiotycznych, jednym z najlepiej przebadanych o wykazanej skuteczności w przypadku kolki niemowlęcej jest Lactobacillus reuteri. W badaniach wykazano zmniejszenie płaczu i drażliwości wśród niemowląt aż o 95% w ciągu tygodnia, przy regularnym stosowaniu probiotyków zawierających ten szczep bakterii (czytaj także: Probiotyki i ich liczne zastosowania).
• Simetikon (Espumisan, Infacol), dimetikon (Esputicon), działanie tych leków polega na zmniejszaniu napięcia powierzchniowego pęcherzyków gazów nagromadzonych w jelitach, co powoduje ich pękanie. Dzięki temu zapobiegają wzdęciom. Preparaty te nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego i wydalane są w niezmienionej formie.
• Enzym laktaza (Delicol, Kolzym), laktoza jest dwucukrem, występującym w mleku. Do jej trawienia niezbędny jest enzym laktaza. U niemowląt często występuje jego niedobór, co może objawiać się m.in. bólami brzucha oraz nadmiernym nagromadzeniem gazów. Stosowanie preparatów z laktazą jest uzasadnione tylko w stanach faktycznego jej niedoboru, w innym przypadku nie przyniesie to efektu. Warto pamiętać, że preparaty z laktazą należy stosować podczas każdego karmienia (dodając do mleka w butelce lub aplikując krople na pierś, którą ssie dziecko).
• Trimebutyna (Debridat) — o tym, czy uzasadnione jest stosowanie u dziecka tego leku, decyduje lekarz (preparat dostępny na receptę). Trimebutyna jest substancją, która reguluje pracę całego przewodu pokarmowego (napięcie dolnego zwieracza przełyku, opróżnianie żołądka, perystaltykę jelita cienkiego i okrężnicy). Preparat występuje w postaci granulatu, z którego sporządza się zawiesinę doustną. Mimo że stosowany jest w leczeniu kolki, to jego skuteczność w leczeniu tego schorzenia nie została potwierdzona.

Co ważne i należy o tym pamiętać, nie stosuj wszystkiego na raz! Choć z pewnością masz ochotę kupić te wszystkie preparaty w aptece, aby tylko pomóc swojemu dziecku, to aby sprawdzić, który zadziała, podawaj je pojedynczo. Nie rezygnuj po pierwszym razie. Daj szansę każdemu z nich i stosuj, chociaż kilka dni oraz obserwuj czy jest widoczna (i słyszalna) poprawa.

4. Kolka niemowlęca — metody niefarmakologiczne, które mogą pomóc.

• • Noszenie w chuście — bliskość ciała rodzica, a dodatkowo masaż brzuszka to niewątpliwie zalety noszenia niemowląt w chuście. Najczęściej stosowaną i odpowiednią pozycją dla najmłodszych jest wiązanie tzw. kieszonka. Warto skonsultować się z doradcą noszenia w chuście w celu opanowania prawidłowej techniki jej wiązania.
  • Ciepłe okłady (termofor z pestek wiśni) — podgrzewa się go w mikrofali lub piekarniku. Jest bezpieczniejszym rozwiązaniem dla dzieci, w porównaniu ze zwykłym termoforem, ponieważ nie ma ryzyka wylania się wody i poparzenia. Należy położyć go na brzuszku niemowlaka, co powinno zadziałać rozkurczająco.
  • Ciepła kąpiel, tak samo jak w przypadku termoforu ma przynieść ukojenie poprzez działanie rozkurczające.
  • Masaż ułatwia przesuwanie się gazów nagromadzonych w jelitach oraz poprawia ich perystaltykę. Masaż należy wykonywać w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara.
  • Minimalizacja bodźców, takich jak ostre światło i hałas pozwala wyciszyć się dziecku i nie obciąża jego układu nerwowego, który może nie być jeszcze w pełni dojrzały, z czego również mogą wynikać napady płaczu.
  • Noszenie w pozycji leniwca, na przedramieniu. Brzuszek dziecka skierowany do dołu — takie ułożenie zapewnia masaż brzuszka.
  • Kateter rektalny (Fridababy windi) — umożliwia rozluźnienie mięśni odbytu i tym samym pomaga niemowlakowi w oddaniu gazów. Jest to specjalna rurka, którą umieszcza się w odbycie [1,2].