Co jest najczęstszą przyczyną kataru u niemowląt?

Katar, (czyli nieżyt nosa) to zapalenie błony śluzowej nosa. Charakterystycznymi objawami są: wyciekająca wydzielina oraz uczucie zatkanego nosa (niedrożność). Dodatkowo może występować także kichanie oraz świąd. U niemowląt katar najczęściej ma podłoże wirusowe. Zazwyczaj wywołują go rinowirusy oraz adenowirusy [1].

Jak poradzić sobie z katarem u niemowlaka?

Katar sam w sobie zwykle nie wymaga interwencji lekarskiej. Jednak jeśli utrzymuje się dłużej niż tydzień, towarzyszą mu dodatkowe objawy jak np. wysoka gorączka lub powoduje on niechęć do jedzenia i trudności w oddychaniu, należy skonsultować się z lekarzem. 

1. Odpowiednia temperatura i wilgotność w domu

Przyjmuje się, że optymalna wilgotność powinna mieścić się w przedziale 50-60%, przy temperaturze 20-22°C. Śluz produkowany w jamie nosa, jest naturalną barierą ochronną przeciw mikroorganizmom. Kiedy powietrze w naszym otoczeniu jest zbyt suche, śluz także „wysycha” i nie spełnia dobrze swojej funkcji ochronnej. Patogeny mogą więc przedostać się do dalszych odcinków układu oddechowego. 

Dlatego też należy stale monitorować temperaturę w domu za pomocą termometru oraz wilgotność z użyciem higrometru. W przypadku zbyt suchego powietrza w domu warto zaopatrzyć się w nawilżacz powietrza [2].

2. Odciąganie wydzieliny z nosa

Można do tego użyć tradycyjnej gumowej gruszki, jednak dużo bardziej skuteczne i popularne obecnie są aspiratory do nosa. Pozwalają szybko i przede wszystkim skutecznie usunąć zalegającą w nosie niemowlaka wydzielinę. Wyróżniamy kilka ich rodzajów.

• Aspiratory ustne (np. NoseFrida, Sopelek) — rodzic odsysa wydzielinę siłą swojego wdechu przez specjalny ustnik. Aspiratory te posiadają wymienne filtry, które mają zapewnić higienę podczas stosowania aspiratora. Sprawdzą się doskonale w podróży, ponieważ nie wymagają źródła zasilania [3].
• Aspiratory podłączane do odkurzacza (np. Katarek Plus) — siła ssąca generowana jest przez odkurzacz, dzięki czemu przez specjalną końcówkę zasysana jest wydzielina z nosa dziecka. Posiadają adaptery, regulujące siłę ssania, dzięki czemu podłączenie do odkurzacza jest całkowicie bezpieczne. Dostępne są także aspiratory tzw. 2w1, które w zależności od potrzeb można używać jako ustne lub podłączyć do odkurzacza (np. Sopelek 3, Katarek 2w1) [4].
• Aspiratory elektryczne (np. Haxe, Pingo) — zasilane na baterie, zapewniają wygodę, ponieważ można używać ich w podróży. Są stosunkowo ciche i poręczne [5].

3. Oczyszczanie nosa

W tym celu wykorzystujemy dostępne w aerozolu roztwory izotoniczne wody morskiej dla niemowląt (np. Sterimar Baby, Marimer Baby). Można użyć także  soli fizjologicznej dostępnej w ampułkach (np. 0,9% chlorek sodu Gilbert). Roztwory izotoniczne soli fizjologicznej oczyszczają i nawilżają nos. Należy je aplikować do każdej dziurki nosa (2-3 krople) przed odciąganiem gruszką/aspiratorem, aby rozrzedzić wydzielinę. Następnie czynność tę należy powtórzyć po odciągnięciu wydzieliny, aby nawilżyć śluzówkę nosa.

W aptekach dostępne są także roztwory hipertoniczne wody morskiej (np. Marimer baby roztwór hipertoniczny, Sterimar baby roztwór hipertoniczny). Ich zastosowanie pomaga udrożnić zatkany nos, ułatwiając oddychanie [6].

4. Nebulizacje z soli fizjologicznej

W przypadku kataru u niemowląt pomocne mogą okazać się nebulizacje z soli fizjologicznej. 

Pozwalają one nawilżyć drogi oddechowe, rozrzedzają  zalegającą w nich wydzielinę, ułatwiając tym samym jej usuwanie.

Do ich wykonania potrzebny jest nebulizator. Jest to urządzenie pozwalające na wytwarzanie aerozolu. Wybierając nebulizator, z którego ma korzystać niemowlę, należy zwrócić uwagę, czy zawiera on maseczkę w rozmiarze przeznaczonym dla dzieci. Do inhalacji stosujemy 0,9% roztwór soli fizjologicznej. Dostępne są także preparaty, zawierające oprócz soli fizjologicznej dodatkowe składniki, np. hialuronian sodu, o dodatkowym działaniu nawilżającym drogi oddechowe (np. Nebu-dose Hialuronic) [7].

5. Leki OTC dostępne w aptece dla niemowląt

Pomocne podczas łagodzenia objawów nieżytu nosa mogą okazać się preparaty z oksymetazoliną dla niemowląt. 

• Oksymetazolina — (Nasivin Baby, krople do nosa dla niemowląt powyżej 3. miesiąca życia)  zawiera odpowiednie dla niemowląt stężenie oksymetazoliny. Jest to lek o działaniu sympatykomimetycznym (czytaj także: Ksylometazolina i oksymetazolina — zasady stosowania). Po podaniu miejscowym zwęża naczynia krwionośne, dzięki czemu zmniejsza przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa. Należy pamiętać, że preparaty z oksymetazoliną można stosować maksymalnie 7 dni. Dłuższe stosowanie może powodować polekowe zapalenie błony śluzowej nosa i trwałe uszkodzenie jego śluzówki (czytaj także: Atopowe zapalenie skóry u dzieci) [8].