Kompleksy wielowitaminowe i kontrola cukrzycy

Najlepszym źródłem witamin dla człowieka jest oczywiście właściwe odżywianie. Przede wszystkim dieta bogata w warzywa, szczególnie zielone, kasze i pełnoziarniste pieczywo. Od jakiegoś czasu na rynku dostępnych jest wiele kompleksów wielowitaminowych dla chorych na cukrzycę. Jednak zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w przypadku większości witamin są ostrożne. Po pierwsze nie ma potwierdzenia korzystnego wpływu na glikemię, a po drugie brak jest dowodów, że takie preparaty chronią przed rozwojem choroby. Jedynym wskazaniem do stosowania witamin jest potwierdzony badaniami ich niedobór. Dlatego o dodatkowej suplementacji ostatecznie powinien zadecydować lekarz [1] (czytaj także: Na jakie witaminy warto zwrócić uwagę po 60. roku życia?).

Czy stosować dodatkowo witaminy A, E i C?

Chorym na cukrzycę nie zaleca się stosowania witamin A, E i C. Jedynym wskazaniem może być zbyt niskie stężenie ich w organizmie chorego. 

Witamina A (karotenoidy i retinoidy)

Jest kluczowa dla prawidłowego wzroku, układu odpornościowego oraz prawdopodobnie hamuje rozwój komórek nowotworowych. Nic nie wskazuje na to, że u chorych na cukrzycę występuje jej niedobór. Natomiast nadmiar prowadzi do zwiększonego ryzyka:

• osteoporozy,
• włóknienia wątroby,
• występowania raka płuc.

U kobiet ciężarnych może wzrosnąć częstość występowania wad wrodzonych płodu, jeśli dawka dobowa w pierwszych tygodniach będzie wyższa niż 10 000 IU. 

Latem, dla wzmocnienia opalenizny kobiety stosują suplementy z dodatkiem ß-karotenu. Jest to prowitamina, która w błonie śluzowej jelita lub w wątrobie zamienia się w witaminę A. Osoby z podwyższoną glikemią powinny unikać stosowania tego preparatu. 

Witamina E (tokoferole) 

Jest silnym przeciwutleniaczem, dzięki temu wpływa na substancje odpowiedzialne za stabilizacje płytek krwi. W rezultacie zmniejsza ryzyko zawałów serca i udarów mózgu. Akurat to działanie jest przydatne i może wykazywać działanie ochronne. Jednak u chorych na cukrzycę stężenie witaminy E w osoczu jest podwyższone. Badania wykazały, że mimo tego zagrożenie incydentami sercowo-naczyniowymi pozostaje wysokie. Dodatkowo w przypadku stosowania witaminy E w dawce wyższej niż 1000 IU/dobę może dojść do  uszkodzeń siatkówki oka i udarów krwotocznych. Dlatego bezpiecznie jest nie przekraczać dobowej dawki 400 IU.

Witamina C (kwas askorbinowy)

Podobnie jak poprzednia witamina, ta również jest antyutleniaczem. Chroni komórki przed wolnymi rodnikami. U chorych na cukrzycę to działanie jest szczególnie przydatne, ponieważ ryzyko powstawania wolnych rodników jest wyższe. Jej dodatkowe zastosowanie to:

• wspomaganie leczenie ran;
• zapobieganie powstawaniu blaszek miażdżycowych;
• hamowanie powstawania mikroangioptii — uszkodzeń naczyń włosowatych.

Jednak badania nie potwierdzają, że kwas askorbinowy zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Warto wspomnieć, że spożywanie 5 porcji owoców lub warzyw dziennie dostarcza rekomendowaną dawkę.

Poza tym nie ma dowodów na przeciwnowotworowe działanie połączeń witaminy C, E i ß-karotenu. Z tego powodu chorzy na cukrzycę powinni stosować witaminy A, E i C tylko w uzasadnionych przypadkach. Zawsze po konsultacji z lekarzem. 

Kompleks witamin B w cukrzycy

Witaminy z grupy B to różne związki, które biorą udział w przemianach komórkowych. Należą do nich foliany, naturalne substancje, które występują w: 

• żółtkach jaj,
• orzechach,
• nasionach roślin strączkowych,
• zielonych liściastych, strączkowych warzywach.

Przy niskim poziomie folianów, obserwuje się wzrost stężenia homocysteiny. Jej wysoki poziom jest zwiastunem schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Dlatego chorzy na cukrzycę powinni regularnie kontrolować jej poziom w osoczu. Z tego samego powodu zaleca się do diety włączyć warzywa, szczególnie sałaty, kapusty, czy brokuły. Do tej pory nie znaleziono związku między spożyciem folianów i obniżeniem cukru we krwi. Natomiast zależność między stężeniami folianów i homocysteiny wymaga dalszych badań. Warto wspomnieć, że syntetyczną pochodną folianów jest kwas foliowy. 

Natomiast kompleks witamin z grupy B działa ochronnie na związane z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej. Zależność wykazano w przypadku kompleksu:

• B6 (chlorowodorku pirydoksyny),
• B9 (kwasu foliowego),
• B12 (cyjanokobalaminy). 

Chociaż wiele preparatów zawiera kompleksy witamin z grupy B, nadal trwają badania nad ich rolą w zapobieganiu i leczeniu neuropatii cukrzycowej (czytaj także: Witamina B12 i niedobór wywołany przyjmowaniem metforminy).

Dużą nadzieję dla chorych mogą przynieść badania z udziałem witaminy PP (niacyna, B3).  Prawdopodobnie działa ochronnie na komórki ß-trzustki [2].

Czy witamina B6 faktycznie wpływa na wchłanianie magnezu?

Dawki referencyjne witaminy D i wapnia

Powyższe substancje najczęściej kojarzone są jako niezbędne składniki do budowy szkieletu. Poza tym biorą czynny udział w pracy układu odpornościowego oraz w wewnętrznym wydzielaniu insuliny. Niestety dodatkowe przyjmowanie substancji nie zwiększa wydzielania insuliny. Do tej pory nie ma dowodów na to, aby ze względu na cukrzycę podwyższać dawki wapnia i witaminy D. Dlatego specjaliści zalecają, aby nie przekraczać dawek referencyjnych. W przypadku osób dorosłych zaleca się stosowanie 800 mg wapnia oraz 5 µg witaminy D na dobę [3,4].

Czy witamina D3 jest kluczowa dla zdrowia seniorów?

Podsumowanie

Jedynym wskazaniem do stosowania preparatów wielowitaminowych u chorych na cukrzycę jest stwierdzony niedobór. Okazuje się, że dodatkowa suplementacja nie przynosi korzyści w kontroli cukrzycy. Natomiast dodatkowe i nadmierne stosowanie niesie ryzyko wystąpienia ciężkich schorzeń. 

Czytaj więcej: Nutridrink, Supportan i Fresubin, czyli doustne suplementy pokarmowe

Do grup chorych na cukrzycę, u których powinno prowadzić się suplementację, należą jedynie:

• osoby w podeszłym wieku,
• kobiety w ciąży lub karmiące, 
• osoby na dietach redukcyjnych,
• osoby ściśle przestrzegające diet wegetariańskich.

Jednak każdy przypadek powinien być poprzedzony badaniami i konsultacją lekarską. Wyjątek stanowi kwas foliowy i wapń. Ten pierwszy jest niezbędny w zapobieganiu wad wrodzonych noworodków. Natomiast wapń wspomaga profilaktykę chorób układu szkieletowego [1,4].