Jakie leki na ból kręgosłupa wybrać?

Paracetamol

Jednym z leków przeciwbólowych jest paracetamol, stosowany już od kilkudziesięciu lat. Należy on do grupy leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Ten efekt jest związany z działaniem paracetamolu nie na izoenzymy COX-1 i COX-2 (tak jak większość leków z grupy NLPZ), które odpowiadają za czucie bólu i stan zapalny, ale prawdopodobnie na COX-3, inny izoenzym.

Lek wpływa na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu i obniża podwyższoną temperaturę ciała. Podobnie, bo ośrodkowo znosi czucie bólu. Brak działania przeciwzapalnego sprawia, że paracetamol może być stosowany w przebiegu bólu w chorobach związanych z brakiem stanu zapalnego. Paracetamol dlatego też może być stosowany u pacjentów w przebiegu choroby zwyrodnieniowej, zarówno kręgosłupa, jak i innych stawów (kolanowego, biodrowego).

Jest dobrą alternatywą dla pacjentów  w podeszłym wieku i u osób z chorobami współistniejącymi serca i układu krążenia oraz cukrzycy. Jego stosowanie nie niesie dużego ryzyka interakcji z innymi lekami ani nie wpływa na działanie leków hipotensyjnych (w przeciwieństwie do ibuprofenu czy diklofenaku). Najczęściej dawkuje się go w kilku dawkach podzielonych od 500 do 1000 mg 4 razy na dobę. U osób w wieku podeszłym dawka dobowa nie powinna przekroczyć 3-3.5 g. Paracetamol jest metabolizowany w wątrobie, u osób starszych często występuje już niewydolność tego narządu. Ostrożnie lek należy stosować też u pacjentów z marskością wątroby i niewydolnością nerek.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Leki z tej grupy mają zdolność hamowania izoenzymów COX, czyli cyklooksygenazy. Istnieją jej dwie formy, COX-1, która odpowiada za działanie cytoprotekcyjne (wytwarzanie ochronnych prostaglandyn i prostacykliny) oraz COX-2, który bierze udział w procesach zapalnych w organizmie. Leki silniej hamujące COX-1 będą powodowały działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego i nerek, a leki wybiórczo hamujące COX-1 będą powodowały mniejsze nasilenie tych działań.

Ze względu na zdolność do hamowania aktywności poszczególnych izoenzymów cyklooksygenazy w grupie NLPZ wyróżniamy: Ibuprofen, diklofenak, ketoprofen, naproksen.

Ibuprofen

Z tej grupy leków ibuprofen wykazuje największe powinowactwo do COX-2, więc ma bardzo silne działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Dawka dobowa wynosi 1,2 g. Lek jest dobrze tolerowany, szeroko dostępny. Pacjent dostanie go w aptece bez recepty. Istnieją formy tabletek o szybkim działaniu (ze względu na budowę kapsułki), co ma też duże znaczenie przy wyborze tej formy leku. Lek działa szybko, jego maksymalne stężenie pojawia się po 1-2 godzinach. Sprawdza się w reumatoidalnym zapaleniu stawów, stanach zapalnych stawów i bólu  po urazach.

Ostrożność powinni zachować pacjenci z chorobami przewodu pokarmowego (ubytki błony śluzowej żołądka i jelit, choroba wrzodowa) długotrwałe stosujący leki przeciwkrzepliwe, bisfosfoniany, glikokortykosteroidy i  jony wapnia i potasu. Pacjenci z nadciśnieniem tętniczym powinni monitorować wartości ciśnienia tętniczego krwi, ponieważ NLPZ powodują zatrzymywanie sodu i wody w organizmie, a także z uwagi na blokowanie działania rozszerzających naczynia krwionośne prostacyklin, naczynia mogą się kurczyć, co prowadzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi.

Preparaty: Ibuprom, Ibuprom Max, Nurofen Express, Ibupar, Ibuprofen forte DOZ

Diklofenak

Diklofenak jest lekiem z tej samej grupy, dostępnym w tabletkach i kapsułkach, a także w formie czopków z przepisu lekarza. Dawka dobowa wynosi 100-150 mg w 2-3 dawkach podzielonych. Diklofenak, jak i inne leki  NLPZ powinny być ostrożnie stosowane u pacjentów z cukrzycą. Leki z grupy NLPZ wypierają leki przeciwcukrzycowe z połączeń z białkami, co powodować może silniejsze ich działanie i spadek poziomu cukru we krwi. Ostrożność powinni zachować również pacjenci z wystąpieniem pokrzywki czy epizodów astmy oskrzelowej po wcześniej zastosowanych lekach NLPZ.

Preparaty: Voltren Acti, Diclo Duo, Diclac, Olfen

Naproksen

Lek jest stosowany m.in. w zesztywniającym zapaleniu kręgosłupa. Zwykle stosuje się dawkę od 500 mg do 1000 mg w dwóch dawkach podzielonych. Należy zachować ostrożność u pacjentów stosujących inne leki z grupy NLPZ (wzrasta ryzyko działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego) oraz u pacjentów w podeszłym wieku. Bardzo ważną zasadą jest stosowanie leku przeciwbólowego w najmniejszej skutecznej dawce przez możliwie najkrótszy okres.

Naproksen wpływa istotnie na zahamowanie kardioprotekcyjnego działania kwasu acetylosalicylowego (popularnej aspiryny kardiologicznej). Jeśli pacjent stosuje popularny Acard, musi pamiętać o zachowaniu przynajmniej dwugodzinnego odstępu między dawką leku przeciwbólowego i przeciwzapalnego.

Preparaty: Naxii 220 mg, Aleve 220 mg

Aceklofenak

Aceklofenak odznacza się wyjątkowym spośród innych NLPZ działaniem chondroprotekcyjnym. Działa ochronnie na chrząstkę stawową, stymulując produkcję glikozaminoglikanów i hialuronianu, które odżywiają i odbudowują macierz chrząstki, zmniejszając odczuwanie bólu. Jest lekiem preferowanym w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Można go stosować łącznie z chondroityną, glukozaminą czy kolagenem, które również przyczyniają się do poprawy funkcjonowania stawów. Zwykle stosuje się go w dawce 100 mg dwa razy na dobę.

Preparaty: Aclexa 110 i 200 mg

Meloksykam

Meloksykam jest dostępny bez recepty i jest lekiem o długim czasie działania. Zaczyna działać po około dwóch godzinach, dlatego też warto wcześniej zastosować paracetamol, by złagodzić ból do momentu początku działania meloksykamu. Nie należy stosować podwójnej dawki leku, gdyż grozi to nasileniem działań niepożądanych, a nie zwiększy siły działania leku.

Preparaty: Mel 7,5 mg, Opokan 7,5 mg

Koksyby

Jest to stosunkowo nowa generacja leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych o ponad dwieście razy większym powinowactwie do izoenzymu COX-2 niż do COX-1. Leki te dają mniej działań niepożądanych, jeśli chodzi o przewód pokarmowy. Natomiast zaobserwowano zwiększoną tendencję do zaostrzeń chorób sercowo-naczyniowych. Leki z tej grupy będą preferowane u osób z prawidłowym funkcjonowaniem układu krążenia. Mogą być zatem stosowane u pacjentów,  którzy po leczeniu klasycznymi NLPZ mogły zaobserwować niekorzystny wpływ na przewód pokarmowy.

Preparaty: Roticox, Kostarox

Podsumowanie

Skuteczność dostępnych  leków przeciwbólowych jest wysoka. Stosowane zgodnie z zaleconym dawkowaniem działają szybko i skutecznie zmniejszają ból kręgosłupa, bóle mięśniowe i kostno-stawowe. Istotne jest, by pamiętać o ważnych zasadach ich stosowania. Najważniejsze to:

1. Stosować lek w miarę możliwości nie na pusty żołądek. Wyjątkiem jest deksketoprofen, który wywołuje  mniejsze ryzyko objawów dyspeptycznych ze strony przewodu pokarmowego;
2. Stosować się do zaleceń lekarza co do terapii. Nie stosować na własną rękę dodatkowych leków przeciwbólowych. Nie zwiększać dawki bez konsultacji z lekarzem;
3. Poinformować lekarza lub farmaceutę o ewentualnej niskiej skuteczności leku (zalecenie leku miejscowego o działaniu przeciwbólowym lub dodanie paracetamolu);
4. Jeśli pacjent przyjmuje aspirynę kardiologiczną bezwzględnie należy zachować minimum dwugodzinny odstęp między lekiem przeciwbólowym a Acardem;
5. W przypadku stosowania leków przeciwbólowych u osób w wieku podeszłym rozważyć zalecenie osłony żołądka (Inhibitory pompy protonowej). U tych pacjentów ważne jest dostosowanie dawki leku (ze względu na masę ciała oraz możliwą niewydolność nerek i wątroby);
6. Stosowanie zasady “złotego środka “ używać lek przeciwbólowy i przeciwzapalny możliwie w najmniejszej skutecznej dawce i przez możliwie krótki okres czasu.