Czym jest hiponatremia?

Hiponatremia to stan, w którym stężenie sodu w osoczu spada poniżej 135 mmol/L. Diagnostyka niedoboru sodu może być problematyczna, gdyż ten stan często ma różne przyczyny, np.:

• problemy hormonalne, np. zaburzone wydzielanie wazopresyny,
• nieprawidłowe stosowanie diuretyków,
• polidypsja, czyli spożywanie nadmiernej ilości płynów (nawet ponad 6 litrów na dobę),
• cukrzyca,
• niewydolność serca, kory nadnercza,
• marskość wątroby [1-3].

Jakie są objawy niedoboru sodu?

Najlepszym sposobem na stwierdzenie hiponatremii jest wykonanie badań laboratoryjnych. Oprócz poziomu sodu w surowicy warto zbadać także stężenia innych elektrolitów. Nie powinno się zapominać o oznaczeniu stężenia glukozy we krwi, gdyż właśnie często hiperglikemia jest przyczyną zaburzonego stężenia sodu. Jednak nie przeprowadza się ich często. Jakie są objawy niedoboru sodu, które powinny być dla nas alarmujące [1]?

Często objawy niedoboru sodu są niespecyficzne, np.:

• nudności i wymioty,
• ból głowy,
• splątanie i zaburzenia świadomości.

Niespecyficzne objawy są charakterystyczne dla niewielkich wahań poziomu sodu, które nie trwają od dłuższego czasu. Przy poważniejszych zaburzeniach, pacjent może doświadczyć:

• drgawek,
• nadmiernej senności,
• śpiączki,
• zaburzeń krążeniowo-oddechowych [3].

Niedobory sodu mogą mieć także charakter chroniczny, czyli trwać powyżej 48 godzin. Często to występuje przy niskim poziomie sodu u starszej osoby. Nie zawsze wtedy pacjent prezentuje powyższe objawy. Mogą się u niego pojawić takie objawy, jak:

• zaburzenia chodu i upadki,
• spadek koncentracji i deficyty poznawcze,
• częstsze występowanie osteoporozy i tendencja do złamań kości [3].

Jak uzupełnić niedobór sodu?

Niedobór sodu w organizmie może czasami wynikać z diety. Wtedy warto zastanowić się, co jeść przy niedoborze sodu. Oczywiście, jeśli hiponatremia spowodowana jest chorobami zewnętrznymi lub jej stan jest poważny, to spożycie produktów bogatych w elektrolity nam raczej nie pomoże.

Niedobór sodu — co jeść, aby go uzupełnić?

Jedną z przyczyn zaburzeń elektrolitowych mogą być problemy żołądkowo-jelitowe. Przy biegunce i wymiotów szybko może dojść do hiponatremii. W tym przypadku niezbędne jest uzupełnianie płynów bogatych w elektrolity. Idealnie nadadzą się do tego elektrolity dostępne w aptekach, np. Electrovit, Litorsal, Plusssz Eleketrolity, Orsalit, HydroOptima Senior, Gastrolit.

Elektrolity mogą być szczególnie pomocne przy niskim poziomie sodu u starszej osoby. Tacy pacjenci często piją mało wody i mają nieodpowiednią dietę, dlatego ciężko dostarczyć u nich sód z pokarmu. Niski poziom sodu u starszych osób może być też przyczyną zażywanych leków i innych chorób, dlatego przy wystąpieniu niepokojących objawów, najlepiej skontaktować się z lekarzem.

Jeśli wiesz, że dostarczasz bardzo mało sodu do organizmu, to dobrym rozwiązaniem będzie picie wody wysokosodowej lub mineralnej, która nie ma informacji o niskiej zawartości sodu.

Co powinno się jeść przy hiponatremii? Należy zadbać o spożywanie odpowiedniej ilości produktów bogatych naturalnie w sód.

Sporo sodu znajdziemy w rybach i owocach morza, np. tuńczyku czy krewetkach. Nawet tuńczyk z puszki spożywany od czasu do czasu będzie dobrym rozwiązaniem. Mięso i wędliny zawierają także duże ilości sodu, dlatego powinniśmy zadbać o ich występowanie w diecie. Bardzo dobrym źródłem witamin, minerałów i elektrolitów są soki owocowe – szczególnie te świeżo wyciskane. Nie zapominajmy także o spożywaniu warzyw i owoców. W sezonie zimowym idealne będą mrożonki! Duże ilości sodu znajdziemy także w nabiale, np. twarogu lub serze żółtym.

Jak wygląda leczenie ciężkiej hiponatremii?

Cięższe przypadki hiponatremii wymagają leczenia szpitalnego. Jest ono skomplikowane, gdyż nie zawsze wystarczy jedynie uzupełnić poziom sodu. Problem niedoboru sodu może wynikać także z innych chorób, które trzeba zdiagnozować i wyleczyć.

Podstawową metodą uzupełniania niedoborów sodu jest dożylne podawanie roztworów NaCl, czyli chlorku sodu. W zależności od poziomu sodu podaje się albo roztwór hipertoniczny (3%), albo sól fizjologiczną, czyli 0,9%. Ważne, aby zbyt szybko nie podnieść poziomu sodu w surowicy krwi [2-4].