Czym jest źrenica oka?

U dorosłego człowieka źrenica ma średnicę od 2 do 4 mm w jasnym świetle i zwykle dwa razy większą w ciemnym świetle. Źrenice u zdrowego człowieka są okrągłe [1]. Źrenica to otwór i jego wielkość regulują inne struktury. Źrenica zmienia rozmiary dzięki aktywności mięśni zwieracza źrenicy w tęczówce oraz mięśnia rzęskowego w ciele rzęskowym. We włóknach mięśniowych znajdują się receptory Ⲁ-adrenergiczne. Dzięki nim możliwe jest farmakologiczne powiększenie źrenicy [1,2].

Jak rozszerzyć źrenicę?

Jest kilka metod stosowanych do rozszerzania źrenicy:

1. Leki rozszerzające źrenice: Są to specjalne krople do oczu zawierające substancje, które powodują rozszerzenie źrenicy. Przykłady takich leków to atropina, tropikamid.
2. Inne leki i substancje: niektóre leki przeciwhistaminowe mogą również powodować rozszerzenie źrenicy jako efekt uboczny.
3. Niektóre narkotyki, takie jak amfetamina, czy metamfetamina.
4. Bodźce emocjonalne: Źrenice mogą się rozszerzyć w odpowiedzi na nagłą sytuację stresową, strach, lęk lub silne bodźce emocjonalne, takie jak podniecenie czy wzruszenie.
5. Urządzenia do badania wzroku: W celu dokładnej diagnozy i badania oka, okuliści mogą używać specjalnych urządzeń i kontrolować rozszerzenie źrenicy pacjenta.

Warto pamiętać, że rozszerzenie źrenicy może być zarówno naturalne, wynikające z fizjologicznych reakcji organizmu, jak i spowodowane działaniem leków lub innych czynników.

Po co nam duża źrenica, czyli kiedy stosuje się krople rozszerzające źrenice?

Nadmiernie powiększone źrenice mogą być objawem wielu niebezpiecznych chorób. Jednak czasami niezbędne jest ich rozszerzenie w celu zbadania, np. dna oka i diagnostyki chorób. Badania wykorzystuje się z użyciem oświetlenia, dlatego byłoby niemożliwe uzyskanie powiększonej źrenicy bez specjalnych środków farmakologicznych. Kiedy powinno stosować się krople rozszerzające źrenice?

Rozszerzenie źrenicy jest wymagane do zbadania struktur znajdujących się za tęczówką. Takie działanie wykorzystuje się w diagnostyce i kontroli poniższych chorób:

• Badanie dna oka u pacjentów z cukrzycą.
• Badanie łez i odwarstwienia siatkówki.
• Diagnostyka zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem.
• Badanie jaskry.
• Diagnostyka niedowidzenia.
• Badanie oka po urazach mechanicznych [3].

Jak powiększyć źrenice za pomocą kropli? Poznaj trzy substancje aktywne

Do farmakologiczne rozszerzania źrenic używa się kropli z następującymi substancjami:

• tropikamid,
• siarczan atropiny,
• chlorowodorek cyklopentolatu [1,4].

Aktywność kropli powoduje porażenie mięśni, ich rozkurcz i w efekcie zmniejszenie tęczówki, co rozszerza źrenicę.

Jak stosować krople rozszerzające źrenice?

Krople rozszerzające źrenice stosuje się zwykle bezpośrednio przed badaniem i najczęściej zakrapia je lekarz, jednak warto znać podstawowe zasady dotyczące ich stosowania.

Krople zawsze aplikujemy do worka spojówkowego. Najlepiej odciągnąć lekko w dół dolną powiekę i zakroplić jedną kroplę na zewnętrzną część worka. Następnie zamknąć lekko oko i uciskać kącik łzowy przez minutę. Jeśli wymagana jest aplikacji kolejnej kropli, to należy ponowić te czynności po 5 minutach.

Kiedy krople zaczynają działać?

Wszystkie krople zaczynają działać dość szybko, jednak nie od razu, dlatego po zakropleniu zwykle trzeba odczekać kilka minut. Tabela 1. przedstawia średni czas wymagany do rozpoczęcia działania kropli, tj. do rozszerzenia źrenicy w zależności od substancji.

Tabela 1. Średni czas, po którym krople zaczynają działać w zależności od substancji chemicznej [2,5,6].

Rozszerzenie źrenic po kroplach — jak długo się utrzymuje?

Rozszerzenie źrenicy i porażenie akomodacji oka, czyli jego zdolności do uzyskiwania ostrości widzenia różnie oddalonych przedmiotów trwa pewien czas. Jest on zależny od rodzaju użytej substancji.

W tym czasie widzenie jest rozmyte i nieostre. Jest to całkowicie normalne, jednak może powodować trudności w chodzeniu i funkcjonowaniu. Po badaniach z użyciem kropli rozszerzających źrenice nie powinniśmy prowadzić pojazdów mechanicznych.

Ile działają krople rozszerzające źrenice? Czy któraś z substancji jest lepsza do wyboru? Jak długo działa atropina, a jak długo tropikamid? To wszystko przedstawia Tabela 2.

Tabela 2. Czas działania kropli rozszerzających źrenicę [2,5,6].

Co warto jeszcze wiedzieć o kroplach na rozszerzenie źrenic?

Przed badanie zawsze powinniśmy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach i chorobach. Szczególnie ważne jest to u osób chorych na jaskrę z wąskim kątem przesączania, gdyż krople mogą pogorszyć objawy choroby lub nawet wywołać atak [2,5,6].

Krople najszybciej działające oraz takie, po których ustąpienie objawów rozszerzenia źrenicy następuje najszybciej to krople z tropikamidem. Jednak decyzję co do zastosowania danych kropli zawsze podejmuje lekarz.

Jak długo można stosować Tropicamidum WZF oraz inne krople rozszerzające źrenice? Krople z tropikamidem powinno stosować się doraźnie przed badaniem lub zabiegiem operacyjnym. Krople z atropiną lub cyklopentolatem mają rejestrację również w innych wskazaniach, dlatego, jeśli lekarz tak zaleci, można je stosować dłużej [2,5,6].

Jakie krople rozszerzające źrenice na recepte są dostępne w aptece?

W Tabeli 3. prezentujemy zestawienie leków z kroplami rozszerzającymi źrenice dostępne w aptekach. Wszystkie krople to leki dostępne z przepisu lekarza.

Tabela 3. Krople rozszerzające źrenice dostępne w aptekach.

Czy są krople na rozszerzenie źrenic bez recepty?

W Polsce nie można kupić kropli, które rozszerzają źrenice bez recepty. Leki rozszerzające źrenice  mogą być dość toksyczne dla organizmu człowieka i mogą być stosowane wyłącznie na receptę okulisty. Aby uzyskać krople rozszerzające źrenice, konieczna jest wizyta u lekarza i otrzymanie odpowiedniej recepty.

Jakie są skutki uboczne kropli rozszerzających źrenice?

Krople rozszerzające źrenicę mogą powodować pewne skutki uboczne. Oto kilka z nich:

1. Rozmyte widzenie: Po zażyciu kropli rozszerzających źrenicę, widzenie może być rozmyte, szczególnie w małej odległości;
2. Nadwrażliwość na światło: Krople rozszerzające źrenicę mogą powodować większą wrażliwość na światło, co może prowadzić do dyskomfortu w obecności jasnego światła;
3. Utrudnione czytanie: Niektórzy ludzie mogą doświadczać trudności z czytaniem po zażyciu kropli rozszerzających źrenicę;
4. Zaczerwienione oczy: Podrażnienie i zaczerwienienie oczu to również możliwe skutki uboczne, które mogą wystąpić po zażyciu kropli rozszerzających źrenicę;
5. Zaburzenia ostrości widzenia: Krople rozszerzające źrenicę mogą czasowo wpływać na ostrość widzenia, powodując jej zmniejszenie;
6. Świąd lub pieczenie oczu: Niektórzy ludzie mogą odczuwać uczucie świądu lub pieczenia w oczach po podaniu kropli rozszerzających źrenicę [7].