Co to jest żeń-szeń?

Żeń-szeń jest rośliną zaliczoną do rodziny araliowatych. Pochodzi z Dalekiego Wschodu i jest ceniony ze względu na swoje właściwości lecznicze. Może on pomóc w poprawie funkcji kognitywnych, wzmocnieniu potencji, wspomaganiu pracy serca, a także działać przeciwutleniająco i przeciwwirusowo. Wielu ludzi stosuje żeń-szeń również ze względu na jego właściwości odmładzające skórę i zapobiegające wypadaniu włosów. Istnieje wiele rodzajów żeń-szenia, a dobór odpowiedniego dla siebie preparatu powinien być uzależniony od indywidualnych potrzeb i oczekiwań.

Jakie są rodzaje żeń-szenia?

Żeń-szeń syberyjski

Żeń-szeń syberyjski (lac. Eleutherococcus senticosus) jest również znany jako eleuterokok kolczasty. Roślina ta pochodzi z Chin i Rosji. Do jego najważniejszych działań zalicza się poprawa koncentracji, pamięci, obniżenie stresu i uspokojenie. Jest polecany w przypadku wzmożonej pracy umysłowej [1].

Żeń-szeń koreański

Żeń-szeń koreański jest znany również pod nazwą żeń-szeń czerwony. Pochodzi z górskich lasów wschodniej Azji, a dokładniej z Chin, Mandżurii czy Korei. Poprawia on witalność organizmu, przepływ krwi, polepsza libido, korzystnie wpływa na zaburzenia erekcji oraz na odporność organizmu [2].

Żeń-szeń indyjski

Żeń-szeń indyjski jest bardziej znany jako ashwagandha. Roślina ta pochodzi, jak sama nazwa wskazuje, z Indii. Co ciekawe, słowo „ashwagandha” w dosłownym tłumaczeniu oznacza „zapach konia”, ale z pewnością chodzi o końską witalność, którą ma dawać ta roślina, a nie o zapach. Roślina poprawia wydolność organizmu przy zwiększonym wysiłku fizycznym. Ma również właściwości przeciwdepresyjne i poprawiające nastrój. Sprawdza się doskonale osób z obniżonym nastrojem [3].

Ginsenozydy z żeń-szenia — jakie mają działanie?

W żeń-szeniu najważniejszymi substancjami aktywnymi obecnymi w korzeniu są ginsenozydy. Są to związki należące do grupy saponin triterpenowych. Wykazują następujące działania:

• psychostymulujące i poprawiające funkcje mózgu;
• antyoksydacyjne;
• przeciwstarzeniowe;
• przeciwdziałają stresowi, zmęczeniu i mają właściwości tonizujące;
• przeciwzapalne;
• przeciwalergiczne;
• przeciwnowotworowe;
• poprawiające krążenie krwi;
• regulujące ciśnienie i hipolipemiczne;
• przeciwzakrzepowe i przeciwcukrzycowe;
• wzmacniające działanie układu odpornościowego;
• pomaga w zaburzeniach erekcji;
• łagodzi objawy menopauzy [1,2].

Jak działają witanolidy?

Z kolei w ashwagandzie najważniejszym składnikiem są witanolidy. Wykazują one szereg korzystnych działań na organizm:

• działają przeciwbakteryjne i odkażająco;
• wykazują działanie przeciwnowotworowe;
• mają działanie uspokajające,
• obniżają ciśnienie krwi;
• hamują podział komórek na drodze mitozy (działanie antymitotyczne) [3,4].

Z jakimi lekami nie łączyć żeń-szenia?

W przypadku przyjmowania któregokolwiek z niżej wymienionych substancji należy skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem przyjmowania preparatów zawierających

żeń-szeń. Do leków wykazujących interakcje z żeń-szeniem należą m.in.:

• lit, tranylcypromina, moklobemid – pod wpływem żeń-szenia może dojść do nasilenia działania tych substancji i wzrostu ich stymulacji psychoaktywnej;
• warfaryna, acenokumarol – ryzyko nasilenia działania tych leków, co może spowodować wzrost ryzyka krwawień;
• doustne leki przeciwcukrzycowe oraz insulina – żeń-szeń obniża stężenia glukozy we krwi, co może prowadzić do jej zbyt dużego spadku;
• amlodypina, diltiazem, enalapryl, kaptopryl – żeń-szeń może obniżać skuteczność działania leków na nadciśnienie;
• kofeina – stosowana razem z żeń-szeniem może prowadzić do nadmiernego przyspieszenia akcji serca i wzrostu ciśnienia krwi [1,2].

Jakie preparaty z żeń-szeniem można kupić w aptece?

Ginseng 500 Żeńszeń & Miód 10 ampułek po 10ml, suplement diety

• 1 ampułka zawiera 2500 mg miodu i 500 mg Panax Ginseng;
• pełny skład preparatu to miód, sproszkowany korzeń żeń-szenia i woda oczyszczona;
• stosuje się jedną ampułkę preparatu dziennie (wstrząsnąć i zmieszać z niewielką ilością wody letniej);
• produkt nie zawiera konserwantów, barwników, substancji dodatkowych wzmacniających smak i aromat, ale zawiera tylko 1 rodzaj żeń-szenia i to w dodatku niestandaryzowany [5].

Naturell Ashwagandha, 60 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 140 mg ekstraktu z Ashwagandhy standaryzowanego na minimum 7% witanolidów;
• pełny skład preparatu to: ekstrakt z Ashwagandhy, fosforan diwapniowy, celuloza mikrokrystaliczna, żel celulozowy, kwas stearynowy, dwutlenek krzemu, hydroksypropylometyloceluloza, stearynian magnezu, dwutlenek tytanu, glikol polietylenowy;
• stosuje się 1 tabletkę dziennie;
• preparat ma standaryzowany wyciąg i dużą zawartość witanolidów [6].

Naturell Żeń-szeń Forte 60 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 250 mg  wyciągu z korzenia białego żeń-szenia koreańskiego standaryzowanego na 4% ginsenozydów, 100 mg wyciąg z lukrecji gładkiej, 8 mg witaminy B3, 3 mg kwasu pantotenowego, 0,55 mg witaminy B1, 0,7 mg witaminy B2 i 0,7 mg witaminy B6;
• pełny skład preparatu: standaryzowany wyciąg z korzenia białego żen-szenia koreańskiego, celuloza mikrokrystaliczna, fosforan diwapniowy, lukrecja gładka, kwas stearynowy, hydroksypropylometyloceluloza, amid kwasu nikotynowego, kwas pantotenowy, witamina B6, ryboflawina, tiamina, dwutlenek krzemu i stearynian magnezu;
• osoby dorosłe stosują 1-2 tabletki dziennie;
• preparat zawiera standaryzowany żeń-szeń, ale tylko 1 rodzaj, należy być ostrożnym, ponieważ wyciąg z lukrecji powoduje interakcje z niektórymi lekami [7].

Olimp Gold Ashwagandha 30 kapsułek, suplement diety

• 1 kapsułka zawiera 300 mg ekstraktu z ashwagandy KSM-66, standaryzowanego na 15 mg witanolidów (5%);
• preparat zawiera również celulozę mikrokrystaliczną, sole magnezowe kwasów tłuszczowych, dwutlenek krzemu, żelatynę i barwnik  E 171;
• stosuje się 1 kapsułkę w trakcie posiłku;
• suplement posiada standaryzowany wyciąg i dużą zawartość witanolidów [8].

Olimp Żeń-szeń Vita-Complex 30 kapsułek, suplement diety

• 1 kapsułka zawiera 200 mg żeń-szenia koreańskiego standaryzowany na 7% ginsenozydów, 250 mg żeń-szenia amerykańskiego standaryzowany na 5% ginsenozydów, 2 mg ekstraktu z pieprzu czarnego Bioperine, 800 µg witaminy A, 200 j.m. witaminy D, 12 mg witaminy E, 80 mg witaminy C, 1,1 mg witaminy B1, 1,4 mg witaminy B2, 16 mg niacyny, 1,4 mg witaminy B6, 200 µg folianów, 2,5 µg witaminy B12, 50 µg biotyny i 6 mg kwasu pantotenowego;
• pełny skład preparatu: ekstrakt żeń-szenia amerykańskiego, ekstrakt żeń-szenia koreańskiego, witaminy C, E,.A, B6, D, B1, B2, B12, kwas pantotenowy, niacyna, ekstrakt z pieprzu czarnego, celuloza mikrokrystaliczna, sole magnezowe kwasów tłuszczowych, żelatyna i barwnik E 171;
• stosuje się 1 kapsułkę dziennie;
• preparat warty polecenia, zawiera standaryzowane wyciągi żeń-szenia i dodatek masy witamin [9].

Solgar Żeń-szeń Syberyjski 60 kapsułek,  suplement diety

• 1 kapsułka zawiera 150 mg sproszkowanego korzenia żeń-szenia syberyjskiego i 150 mg wyciągu z korzenia żeń-szenia syberyjskiego  standaryzowanego na 1,2 mg eleuterozydów E i B;
• preparat zawiera również hydroksypropylometylocelulozę, roślinne sole magnezowe kwasów tłuszczowych, kwas askorbinowy, karoteny i celulozę mikrokrystaliczną;
• dorośli zażywają 1 kapsułkę dziennie w trakcie posiłku;
• zawiera standaryzowany wyciąg z żeń-szenia syberyjskiego oraz dużą całkowita dawkę żeń-szenia [10].

Yango Żeń-szeń syberyjski 120 kapsułek, suplement diety

• 1 kapsułka zawiera 400 mg ekstraktu 10:1 z żeń-szenia syberyjskiego;
• produkt zawiera tylko ekstrakt z żeń-szenia syberyjskiego (Eleutherococus senticosus) 10:1 i celulozę roślinną;
• osoby dorosłe powinny stosować 1 kapsułkę dziennie;
• brak standaryzacji żeń-szenia, ale za to posiada bardzo prosty i krótki skład [11].

Po jakim czasie zaczyna działać żeń-szeń?

Czas, po którym żeń-szeń zaczyna działać, może się różnić w zależności od osoby oraz formy i dawki, którą stosujemy. Ogólnie jednak, efekty działania żeń-szenia można zauważyć po 2-3 tygodniach regularnego stosowania. Niektóre korzystne działania, takie jak poprawa energii i wpływ na odporność organizmu, mogą być odczuwalne wcześniej, nawet po kilku dniach. Istnieje jednak wiele czynników, które mogą wpływać na czas, po którym zaobserwujemy działanie żeń-szenia, dlatego warto być cierpliwym i regularnie obserwować reakcję organizmu na ten ziołowy preparat. Jeśli jednak masz jakiekolwiek wątpliwości lub obawy, zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji żeń-szeniem.

Jakie skutki uboczne ma żeń-szeń?

Żeń-szeń może wywoływać pewne skutki uboczne u niektórych osób. Najczęściej występującymi działaniami niepożądanymi żeń-szenia są:

• Problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, wymioty i ból brzucha;
• Problemy związane z układem nerwowym, takie jak nadpobudliwość, nerwowość, bezsenność i zmęczenie;
• Niekiedy mogą wystąpić uczucie gorąca, zawroty głowy, skoki ciśnienia krwi i bóle głowy;
• U niektórych osób zaobserwowano także reakcje alergiczne, takie jak wysypka, świąd i obrzęk.

Kiedy nie wolno stosować żeń-szenia? Przeciwwskazania

Nie zaleca się stosowania żeń-szenia w następujących sytuacjach:

1. Ciąża i karmienie piersią: Nie ma wystarczających badań naukowych dotyczących bezpieczeństwa stosowania żeń-szenia u kobiet w ciąży i podczas karmienia piersią, dlatego lepiej unikać używania go w tych okresach.
2. Dzieci i młodzież: Ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania żeń-szenia u dzieci i młodzieży, nie zaleca się podawania go w tej grupie wiekowej.
3. Cukrzyca: Osoby z cukrzycą powinny być ostrożne przy stosowaniu żeń-szenia, ponieważ może on wpływać na poziom cukru we krwi.
4. Nadciśnienie tętnicze: Ze względu na możliwość zwiększenia ciśnienia krwi, osoby z nadciśnieniem powinny unikać używania żeń-szenia.
5. Choroby serca: Osoby z chorobami serca, takimi jak arytmia lub niewydolność serca, powinny unikać stosowania żeń-szenia, ponieważ może on mieć wpływ na pracę serca.
6. Nadużywanie kofeiny: Stosowanie żeń-szenia w połączeniu z nadużywaniem kofeiny może prowadzić do nadpobudliwości i innych skutków niepożądanych.
7. Skłonność do alergii: Osoby mające skłonność do alergii powinny być ostrożne, ponieważ w rzadkich przypadkach żeń-szeń może wywołać reakcje alergiczne

Podsumowanie

W aptekach można znaleźć wiele suplement diety zawierających różne rodzaje żeń-szenia. Zdecydowanie najpopularniejszym i najczęściej spotykanym jest żeń-szeń koreański. Jednakże ostatnimi czasy coraz większą popularność zdobywa żeń-szeń indyjski, czyli ashwagandha. Ma ona trochę inne działanie, co pozwala mu dotrzeć do innej grupy odbiorców, niż tradycyjny żeń-szeń. W tym artykule przedstawiono kilka przykładowych preparatów, wszystkie z nich są godne polecenia. Należy pamiętać jednak,  że w stosowaniu żeń-szenia należy zachować umiar i co jakiś czas robić sobie przerwy. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.