Czym jest kolagen?

Kolagen to białko występujące w organizmie ludzkim, które składa się z aminokwasów i jest głównym składnikiem tkanki łącznej, takiej jak skóra, kości, chrząstki i więzadła. Kolagen może być pozyskiwany z naturalnych źródeł (takich jak skóra zwierząt, kostno-szkieletowych części zwierząt lub nalewki z kości), jak również jest dostępny w formie suplementów diety z kolagenem otrzymywanym z różnych źródeł, takich jak ryby, świnie, lub krowy.

Kolagen naturalnie występujący w organizmie

Naturalnie występujący kolagen jest produkowany przez organizm i stanowi główny składnik tkanki łącznej. Kolagen z organizmu jest syntetyzowany przez fibroblasty (komórki tkanki łącznej), a następnie jest uwalniany do przestrzeni międzykomórkowej, gdzie odgrywa istotną rolę w utrzymaniu struktury i funkcji tkanek. Komórki fibroblastyczne wykorzystują aminokwasy, takie jak glicyna, prolinę i hydroksyprolinę, do produkcji kolagenu.

Kolagen z suplementów diety

Suplementy diety z kolagenem zawierają kolagen pozyskiwany z różnych źródeł, takich jak ryby, świnie lub krowy, a następnie są procesowane w celu uzyskania odpowiedniej formy i dawkowania produktu. W przeciwieństwie do naturalnego kolagenu, który jest wytwarzany przez organizm, kolagen w suplementach diety trafia do organizmu w formie gotowej, zastępując naturalną produkcję kolagenu [18].

Co pomaga na stawy?

Aby wzmocnić stawy, można rozważyć stosowanie różnych składników. Oto kilka powszechnie stosowanych składników, które mają pozytywny wpływ na zdrowie stawów:

1. Glukozamina: Jest to naturalny związek, który występuje w chrząstkach stawowych. Odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia stawów i wspiera produkcję kolagenu.
2. Chondroityna: Jest to również naturalny związek, który występuje w chrząstkach. Pomaga w utrzymaniu struktury chrząstki i promuje elastyczność stawów.
3. Kolagen: Kolagen to główny białko występujące w stawach, zapewniające im siłę i elastyczność. Pomaga w utrzymaniu integralności chrząstki i tkanek łącznych w stawach.
4. Składniki mineralne: Niektóre minerały, takie jak wapń, magnez i cynk, mają duże znaczenie dla ogólnego zdrowia stawów. Biorą udział w procesach tworzenia kości i utrzymaniu chrząstki.
5. Ekstrakty roślinne: Niektóre ekstrakty roślinne, takie jak kurkuma i imbir, mają właściwości przeciwzapalne i mogą pomagać w redukcji stanów zapalnych stawów i złagodzeniu bólu.

Jak kolagen działa na stawy?

Kolagen jest białkiem występującym głównie w macierzy zewnątrzkomórkowej (większość tkanek łącznych u ssaków). Pełni funkcje budulcowe i dzieli się na kolageny fibrylarne i niefibrylarne. Kolageny fibrylarne stanowią ok. 90% zawartych w organizmach ssaków kolagenów i zaliczają się do nich typy: I, II, III, V, XI, XXIV i XXVII.

Najdokładniej został opisany typ I, który najliczniej znajduje się w więzadłach, skórze, ścięgnach, kościach i rogówce. Z kolei w skład chrząstki i ciała szklistego wchodzi kolagen typu II. Kolagen typu III obecny jest w macicy, jelicie, skórze. Typ V znajduje się w łożysku, skórze, oraz podobnie jak typ XXIV, w kościach i rogówce. Kolagen typu XI jest składnikiem budulcowym krążków międzykręgowych i chrząstki, podobnie jak kolagen typu XXVII. Druga grupa to kolageny niefibrylarne. Ta grupa występuje głównie m.in. w naczyniach krwionośnych, układzie nerwowym, nerkach, sercu, jelitach, żołądku, śluzówce, pęcherzu, wątrobie, z tego względu nie ma znaczenia w przypadku stawów.

Wraz z wiekiem dochodzi do upośledzenia biomechanicznych właściwości chrząstki. Zwiększa to jej sztywność i prawdopodobieństwo urazów. Wiedza na temat rodzaju kolagenów jest bardzo pomocna przy wyborze odpowiedniego preparatu [1,2].

Czy kolagen pomaga na stawy? Czy warto go brać?

Kolagen, który można znaleźć w aptekach, charakteryzuje się dobrą biozgodnością i biodegradowalnością oraz niewielką toksycznością. Jest stosowany nie tylko na stawy, ale również świetnie sprawdza się w ujędrnianiu skóry oraz leczeniu jej niewielkich uszkodzeń. Można spotkać wiele preparatów w postaci żelu lub kremu zawierających kolagen. Jest wykorzystywany również w leczeniu odleżyn, oparzeń, stosowane są wtedy gąbki kolagenowe.

Kolagen stosowany w preparatach na stawy jest najczęściej pochodzenia wołowego. Jednak niezależnie od pochodzenia, kolagen w przewodzie pokarmowym ulega strawieniu i rozłożeniu do aminokwasów. W preparatach oprócz najczęściej spotykanego kolagenu hydrolizowanego można spotkać również formę liofilizowaną. Powstaje ona poprzez zamrożenie, a następnie odparowania wody zawartej pomiędzy cząsteczkami białka. Niestety efekt końcowy trawienia jest podobny w przypadku zarówno hydrolizowanego,  jak i liofilizowanego kolagenu. Wchłaniają się więc aminokwasy, a nie kolagen. Należy o tym pamiętać. Organizm następnie wbudowuje te aminokwasy, ale niekoniecznie tam, gdzie pacjenci tego oczekują. Nie można oczekiwać, że kolagen przyjmowany doustnie cudownie znajdzie się w stawach, które wymagają regeneracji. Nie oznacza to jednak, że takie preparaty nie działają.

Zatem czy kolagen będzie najbardziej skutecznym lekiem na stawy? Organizm steruje procesami regeneracji i odbudowy chrząstki. Niedobory składników budulcowych (np. kolagenu) mogą te procesy hamować, dlatego ważne jest dostarczanie ich wraz z pożywieniem lub suplementowanie. Aby terapia na stawy była skuteczna, ważny jest dobór różnych składników (często łączenie różnych składników), konsekwentna suplementacja przez dłuższy czas i odciążenie stawów. Ważne jest indywidualnie podejście do treningu i utrzymanie prawidłowej masa ciała [1,2].

Fakty i mity na temat kolagenu

Fakt 1. Po 25. roku życia spada synteza kolagenu w organizmie

Już po 25. roku życia produkcja kolagenu w naszym organizmie zaczyna spadać. Jest to skutek naturalnego procesu starzenia się, ale na ten fakt mają wpływ także czynniki środowiskowe. Wraz z wiekiem powstają zmiany strukturalne kolagenu, staje się on także bardziej podatny na zniszczenie. Objawia się to powstawaniem zmarszczek, degradacją kości oraz chrząstek, a także zaburzeniami czynności układu krążenia i oddechowego [9].

Fakt 2. Kolagen jest najbardziej rozpowszechnionym białkiem zwierzęcym

Kolagen stanowi aż ⅓ wszystkich białek kręgowców. Jest to główne białko skóry, ścięgien, a także kości. Do tej pory opisano 29 rodzajów kolagenów. Kolageny w organizmie człowieka można podzielić na 2 podstawowe grupy: kolageny fibrylarne oraz niefibrylarne. Różnią się one od siebie budową, a także funkcją [10].

Fakt 3. Zbyt częsta ekspozycja na ostre słońce negatywnie wpływa na włókna kolagenowe w skórze

Promieniowanie UV jest absorbowane przez struktury komórkowe. W wyniku jego działania powstają tzw. wolne rodniki tlenowe, które atakują składniki żywych tkanek, uszkadzając je. Jest to spowodowane m.in. uaktywnieniem enzymów zwanych metyloproteinazami, które powodują niszczenie włókien kolagenowych w skórze. Wiąże się to z przedwczesnym starzeniem, utratą jędrności i elastyczności skóry. Staje się ona szorstka oraz zgrubiała, a dodatkowo występują trudności podczas gojenia się ran [11,12].

Fakt 4. Witamina C jest potrzebna do produkcji kolagenu

Witamina C jest niezbędna w procesie produkcji kolagenu. Odgrywa w tym procesie rolę kofaktora dla wielu enzymów, które biorą udział w syntezie kolagenu. Jej niedobór może powodować szkorbut. Jest to choroba, która objawia się m.in. samoistnymi krwawieniami dziąseł, wypadaniem zębów, bólami mięśni i kości, a także utrudnionym gojeniem się ran. Wynika to z osłabienia tkanki łącznej, co jest efektem niedojrzałego kolagenu [13,14].

Fakt 5. Niebieskie zabarwienie twardówki oka, może świadczyć o nieprawidłowej funkcji i budowie kolagenu

Twardówka jest zewnętrzną powłoką gałki ocznej. Budują ją włókna kolagenowe, które nadają jej biały kolor. Niebieskie zabarwienie twardówki wynika z nieprawidłowej budowy włókien kolagenowych, przez co staje się ona cienka i uwidaczniają się obecne pod nią naczynia krwionośne, nadające jej niebieską barwę.

Niebieska twardówka może być objawem m.in. wrodzonej łamliwości kości (Osteogenesis imperfecta). Choroba objawia się szczególną podatnością na złamania i urazy kości oraz ich zmniejszoną gęstością mineralną. Jest uwarunkowana genetycznie, Najczęściej jest to mutacja genu dla kolagenu typu I (COL1A1, rzadziej COL1A2), który jest głównym białkiem strukturalnym zewnątrzkomórkowej macierzy kości, skóry, ścięgien oraz ścian naczyń krwionośnych [15].

Mit 1. Kolagen przenika przez skórę

Kolagen to białko, a więc jego cząsteczki są zbyt duże, aby mogły swobodnie przenikać przez skórę. Zgodnie z tzw. regułą „500 Daltonów”, cząsteczki o rozmiarze przekraczającym 500 daltonów, nie penetrują w głębsze warstwy skóry. Kolagen znacznie przewyższa tę wartość. Prawdą jest natomiast, że działa on na powierzchni skóry, tworząc film, który zmniejsza przezskórną utratę wody [16].

Mit 2. Kolagen przyjęty doustnie wbudowuje się bezpośrednio do naszego organizmu

Kolagen jest białkiem, więc tak jak wszystkie białka po spożyciu doustnym podlega procesom trawiennym. Proces trawienia rozpoczyna się w żołądku, a następnie jest kontynuowany w jelicie cienkim. Tak więc kolagen po spożyciu z pożywieniem (np. galaretki z kurzych łapek, ryby w galarecie) lub też w postaci suplementów diety, zostaje strawiony. Peptydy, które powstają w tym procesie, mogą wzmagać syntezę kolagenu w organizmie. Istnieją badania, które potwierdzają, że po spożyciu żelatyny, podwyższone stężenie peptydów pochodzących z trawienia kolagenu utrzymuje się przez ok. 4 h. Natomiast badania na zwierzętach potwierdziły, że hydrolizaty kolagenu spożywane regularnie, przyczyniają się do zwiększonej syntezy kolagenu typu I i zmniejszały aktywność kolagenaz (enzymów rozkładających kolagen) [17].

Najlepszy kolagen na stawy dla sportowców i nie tylko. Co kupisz w aptece?

W aptece dostępnych jest bardzo dużo preparatów zawierających kolagen na stawy dla sportówców i nie tylko. W większości przypadków są to preparaty złożone, zawierające również inne składniki wspomagające odbudowę stawów, takie jak chondroityna czy glukozamina. Produkty z kolagenem są z reguły dobrze tolerowane, a skutki uboczne występują niezmiernie rzadko. Należy jednak pamiętać, że są przeciwwskazane kobietom w ciąży i karmiącym piersią.

4 Flex proszek w saszetkach, suplement diety

O produkcie

• tylko 1 saszetka dziennie;
• wygodny do sporządzania roztwór, przez co nie występują problemy z połykaniem tabletek czy kapsułek;
• kolagen jest naturalnego pochodzenia.
• kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny skonsultować się lekarzem przed użyciem preparatu;
• może być stosowany tylko przez osoby dorosłe;
• zawiera tylko kolagen i witaminę C;
• jest suplementem diety.

Collaflex Sport kapsułki, suplement diety

O produkcie

• zaledwie 2 kapsułki dziennie;
• bogaty skład.
• mogą go stosować tylko dorośli;
• brak informacji o stosowaniu przez kobiety ciężarne i karmiące;
• suplement diety.

Doppelherz Aktiv Kolagen 1000 Stawy kapsułki, suplement diety

O produkcie

• stosuje się tylko 1 lub 2 kapsułki na dobę;
• zawiera wszystkie najważniejsze składniki;
• może być przyjmowany przez pacjentów nietolerujących laktozę.
• może być przyjmowany tylko przez osoby dorosłe;
• pacjenci stosujący antykoagulanty, kobiety karmiące piersią i będące w ciąży mogą stosować ten suplement diety tylko po konsultacji z lekarzem;
• ma status suplementu diety, a nie leku.

Colafit kostki liofilizowanego kolagenu, suplement diety

O produkcie

• tylko 1 kostka dziennie;
• kostka nie zawiera żadnych domieszek organicznych ani chemicznych czy metali, tylko najwyższej jakości kolagenowy żel.
• suplement diety;
• brak informacji na temat wieku oraz stosowania w ciąży i podczas karmienia piersią;
• zawiera tylko kolagen liofilizowany.

Flexus Booster tabletki, suplement diety

O produkcie

• przyjmuje się tylko 2 tabletki raz dziennie;
• kolagen jest standaryzowany.
• kobiety będące w ciąży lub karmiące piersią powinny skonsultować się z lekarzem;
• pacjenci uczuleni na laktozę powinni zachować ostrożność podczas przyjmowania suplementu diety;
• może być stosowany tylko przez dorosłych;
• jest suplementem diety.

Litozin Kolagen tabletki, suplement diety

O produkcie

• bogaty skład;
• zaledwie 1 tabletka na dobę.
• tylko dla osób  dorosłych;
• brak informacji na temat stosowaniu preparatu w ciąży oraz przez kobiety karmiące;
• jest tylko suplementem diety, a nie produktem leczniczym.

FlexiStav Xtra proszek, suplement diety

O produkcie

• wygodne w sporządzaniu i łatwe do przyjmowania roztwory o smaku cytrynowym;
• tylko 1 saszetka dziennie;
• bogaty skład, zawiera najważniejsze składniki wspomagające prawidłowe funkcjonowanie układu kostno-stawowego.
• tylko dla osób dorosłych;
• nie należy stosować u kobiet w ciąży i karmiących piersią;
• zarejestrowany jako suplement diety.

Proflexin proszek w saszetkach, suplement diety

O produkcie

• zaledwie 1 saszetka na dobę;
• w postaci wygodnego w sporządzaniu i łatwego do przyjmowania roztworu;
• zawiera najważniejsze składniki, które wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu kostno-stawowego.
• może być przyjmowany tylko przez osoby dorosłe;
• kobiety będące w ciąży lub karmiące piersią powinny przed zażyciem preparatu skonsultować się z lekarzem;
• nie jest produktem leczniczym, tylko suplementem diety.

Reviflexin proszek w saszetkach, suplement diety

O produkcie

• tylko 1 saszetka na dobę;
• w postaci wygodnego w sporządzaniu i łatwego do przyjmowania roztworu.
• przeznaczony tylko dla dorosłych;
• zawiera tylko kolagen, kwas hialuronowy i witaminę C;
• brak informacji o możliwości przyjmowania w ciąży i przez matki karmiące piersią;
• rejestracja jako suplement diety.

Kolagen + glukozamina i witamina C proszek (Noble Health), suplement diety

O produkcie

• w postaci wygodnego w sporządzaniu i łatwego do przyjmowania roztworu;
• wygodne dawkowanie, roztwór wykonuje się i przyjmuje tylko raz na dobę;
• zawiera tylko kolagen, glukozaminę i witaminę C;
• przeznaczony tylko i wyłącznie dla dorosłych;
• suplement diety;
• brak informacji na temat stosowania przez kobiety karmiące i będące w ciąży.

Jaki kolagen będzie skutecznym lekiem na stawy?

Pomimo wielu wątpliwości co do skuteczności przyjmowanych doustnie preparatów z kolagenem, są one powszechnie stosowane przez pacjentów. Można wśród nich znaleźć tabletki, kapsułki czy proszki do sporządzania roztworów/zawiesin. Najczęściej oprócz kolagenu zawierają inne składniki wzmacniające stawy, jak chondroityna czy glukozamina, oraz minerały i witaminy. Przy wyborze preparatu warto szczegółowo sprawdzić skład i znaleźć dobry stosunek jakości do ceny. Niestety, często preparaty mające lepszy skład są dużo droższe. Nie znaczy to, że nie ma preparatów w dobrej cenie, mających dobry skład. Należy jednak pamiętać, że każdy preparat zawierający kolagen musi być stosowany co najmniej kilka miesięcy, aby mieć szansę zadziałać. Nawet najlepszy kolagen na stawy może okazać się nieskuteczny jeśli będzie przyjmowany nieregularnie.

Naturalny kolagen na stawy, czyli co jeść, aby zwiększyć jego podaż?

Aby zwiększyć ilość kolagenu w organizmie, warto postawić na następujące produkty:

1. Produkty mięsne: Kolagen znajduje się w skórze, kościach, ścięgnach i chrząstkach zwierząt. Dlatego spożywanie mięsa, takiego jak kurczak, wołowina czy wieprzowina, może dostarczać kolagenu.
2. Ryby: Niektóre gatunki ryb, takie jak łosoś, makrela i tuńczyk, zawierają kolagen w skórze, chrząstkach i ościach. Spożywanie tych ryb może dostarczyć naturalnego źródła kolagenu.
3. Jajka: Białka jajek są bogate w aminokwasy, takie jak glicyna i prolin, które są składnikami kolagenu. Spożywanie jajek może wspomagać naturalną produkcję kolagenu w organizmie.
4. Warzywa bogate w siarkę: Siarka jest ważnym pierwiastkiem śladowym dla produkcji kolagenu. Warzywa takie jak cebula, czosnek, brokuły i kapusta zawierają wysokie stężenie siarki i mogą wspierać produkcję kolagenu w organizmie.
5. Owoce bogate w witaminę C: Witamina C jest niezbędna dla produkcji kolagenu w organizmie. Owoce takie jak cytrusy, kiwi, jagody i ananasy są bogate w witaminę C i mogą wspomagać produkcję kolagenu.